Бәсекелестік қарым-қатынас заңдары

2. Тұ рақ ты дамудың алғ ы шарттары

Адамзат ө зінің тез ө сіп келе жатқ ан сұ раммдары мен биосфераның оны оны қ амтамасыз ете алмайтындығ ы арасындағ ы қ арама қ айшылық қ а тап болып отыр. Сондық тан осы қ арама-қ айшылық ты шешетін идея пайда болды, ол бойынша адамзаттың ө мір сү руі мен ары қ арай тұ рақ ты даму мү міндігіне кепілдік беретін цивилизациялық жолмен дамуына ө туін қ арастырады. Сол арқ ылы табиғ аттың болашақ тіршілікті қ амтамасыз ету мү мкіндігін арттыру кө зделеді.

ХХ ғ асырдың орташа шеніне дейін адамзат технологияларды игере отырып, табиғ ат байлығ ын тездетіп игерімен айналысты, яғ ни «Бізге табиғ аттан жақ сылық кү ту қ ажет емес, оны алу – біздің қ олымызда» деген белгілі ұ ранмен ә рекет жасап келді. Бірақ табиғ ат қ орларының шектеулі екендігі де ойландыра бастады, себебі адам санының тез артуы мен сұ раныстың кө беюі, азық тың жетісе бермеуі ө з ә серін білдіре бастады.

Қ оршағ ан ортаның нашарлап бара жатқ ан жағ дайы ен табиғ ат байлық тарының шектілігі осы қ орларды пайдалануды тү бегейлі ө згертуді талап ете бастады. Бұ лай болмаса 100 жыл аралығ ында бар қ ор таусылады, қ оршағ ан орта бұ зылады да осының бә рі адам санының кү рт азаюына, ө ндірістің ө німінің азаюына жә не кү рделі ә л жақ сылыеуметтік мә селелерге алып келіп соқ тырады.

Сонымен қ атар техникалық прогрессті тоқ татуғ а, сан алуан сұ раныстан бас тартуғ а болмайтыны да белгілі. Оғ ан адамзат лі дайын емес. Оның себебі ә р ел ә ртү рлі дамығ ан, білім дең гейі де ә ртү рлі, қ оршағ ан орта жағ дайына кө зқ арасы да ә ртү рлі.

Тұ рақ ты даму анық тамасы қ оршағ ан орта мен даму бойынша 1987 жылы Халық аралық комиссия жасағ ан «Біздің ортақ болашақ» атты баяндама берілді. Тұ рақ ты даму анық тамасы былай қ орытындыланды «оыс кү нгі сұ ранысты қ амти отырып, болашақ ұ рпақ тарды да ө з сұ ранысын қ амтамасыз ете алатындай даму».

Ү ш жыл ө ткеннен кейін мынандай толық тама жасалды: «Тұ рақ ты дамуғ а талап – табиғ и қ орларды жә не жү йелерді жеткілікті тү рде бұ збай, болашақ та да экономикалық пайда табатындай сақ тау».тұ рақ ты дамудың егізгі бағ дарламасы адам ө мірінің сапасын арттыру. Ол ү шін адам ө мірінің сапалық критерилерін, бағ алануын қ айта қ арап, ө згерту керек.сонымен қ атар материалдық емес бағ алымдарды енгізу, олар: жеке қ ауіпсіздігін арттыру, білім сапасын арттыру, емдеу сапасын жақ сарту, мә дени дең гейін кө теру жә не т.б.

Тұ рақ ты даму келесі принциптерге негізделген:

- табиғ атпен гармонияда болу жә не баянды ө мір сү ру қ ұ қ ығ ын сақ тау;

- дамудың бө ліп алынбайтын қ ұ рамасы қ оршағ ан ортаны қ орғ ау;

- жайлы қ оршағ ан ортамен қ азіргі жә не болашақ ұ рпақ тарды да қ амтамасыз ету;

- халық тар арасындағ ы ө мір сү ру дең гейіндегі алшақ тық ты, кедейлер мен байлар арасындағ ы тең сіздікті

азайта отырып жою;

- табиғ атты қ орғ ау туралы заң дылық ты жетілдіру;

- табиғ атты қ орғ ау туралы заң дылық ты жетілдіру;

- тұ рақ ты даму принциптеріне қ айшы келетін ө ндіріс пен сұ раныстарды жою.

Тағ ы ү ш ө зара келісілген жә не тарихи маң ызы зор қ ұ жаттар да қ абылданды;

1) Қ оршағ ан орта мен даму туралы Декларация;

2) Барлық ормандардың тұ рақ ты дамуын, басқ арылуын жә не сақ талуын белгілейтін глобалды консенсус туралы қ ұ жат;

3) ХХІ ғ асырдың кү н тә ртібі, немесе 21 кү н тә ртібі. Тұ рақ ты даму дең гейлері: локалды, аймақ тық, ұ лттық, халық аралық, глобалдық. Тұ рақ ты аму факторлаы: экологиялық, экономикалық, ә леуметтік.