Жахандық экологиялық проблемалар

Мазмұ ны

1.Кіріспе ----------------------------------------------------------------------------------

2.Жахандық экологиялық проблемалар----------------------------------------

3.Қ азақ стандағ ы экологиялық проблемалар----------------------------------

4.Контрол сұ рақ тар--------------------------------------------------------------------

5.Тест сұ рақ тары------------------------------------------------------------------------

6.Глоссаридің терминологиясы----------------------------------------------------

7.Кроссворд-------------------------------------------------------------------------------

8.Қ орытынды-----------------------------------------------------------------------------

Кіріспе

Ғ ылыми-техниканың ғ арыштап дамуы табиғ атты тиімді пайдалану ісін ұ йымдастыруда адамзаттың алдына бірқ атар жаң а міндеттер қ ойып, табиғ атты қ орғ аудың кө птеген мә селелерін шиеленістіріп жіберді.Табиғ ат ресурстарын пайдалану кө лемінің артуы, тұ рғ ан ортаның ө ндірісжә не тұ тыну қ алдық тарымен ластануының ө суі, адамзаттың энергиямен қ орлануының артуы, жаң а заттар жасап ө ндірісті жаң а салаларының пайда болуы, ауыл шарашылығ ын интенсивтендіру, халқ ы кө п ірі қ алалардың кө бейуі негізгі шешімін тезірек табатын мә селеледің қ атарына жатады.

Ғ ылыми-техникалық революцияэкологиялық ортаның ластануына қ арсы кү рес.Ластану дегеніміз ауаның, жер мен судың біз қ аламайтын қ олайсыз ө згерістерге ушырауы, ол қ азір немесе келешекте ө сімдіктердің, жануарлардың, адамдардың ө міріне ө неркә сіп пен ауыл шаруашылығ ындағ ы ө ндіріс процестеріне, табиғ ат ресурстарының жай-кү йіне кері ық палын тигізуі мү мкін.Экологияның кү рт нашарлап кетуі адамдардың табиғ атқ а антропогендік ә серінен болып отыр. Атмосферадағ ы кө мірқ ышқ ыл газдардың концентрациясының артуына байланысты климат ө згеріп, температураның жоғ арлауына ә келіп соғ ады. Энергия кө зі ретінде кө мір, мұ най, табиғ и газды пайдалану нә тижесінде жә не машиналардың кө бейіп индустриялық революцияның ө ркендеуіне байланысты бұ л процесс тезірек жү реді.

Жахандық экологиялық проблемалар

Климаттың ө згеруi. Қ азақ стан Республикасы 1995 жылы БҰ Ұ -ның климаттың ө згеруi жө нiндегi негiздемелiк конвенциясын бекiттi, оны iске асыру ү шiн атмосферадағ ы парниктiк газдардың шоғ ырлануын тұ рақ тандыруғ а, табиғ аттық -климаттық жү йеге қ ауiптi антропогендiк ә сер етуге жол бермейтiн дең гейде қ ол жеткiзу қ ажет.
Базалық 1990 жылмен салыстырғ анда Қ азақ станда парниктiк газдардың жиынтық шығ арындылары жылына 200 млн. тоннағ а тө мендегенiн ескере отырып, негiзгi шаралар осы дең гейi ұ стап тұ руғ а бағ ытталуы тиіс.

1999 жылы Қ азақ стан осы Конвенцияның Киото хаттамасына қ ол қ ойды. Қ азақ станның мә лiмдемесi бойынша кө рсетiлген хаттама бекiтiлген жә не ол кү шiне енген жағ дайда Қ азақ стан парниктiк газдарды азайту жө нiндегi сандық мiндеттемелердi ө зiне ала отырып, 1-қ осымшаның Тарабы болатыны туралы Конференция талаптары арнайы шешiм қ абылдады, бұ л бiздiң ел ү шiн халық аралық инвестицияларды тарту бойынша зор перспектива ашады.
Сонымен қ атар, жоғ арыда келтiрiлген факторларды жә не ә лемдiк тә жiрибенi назарғ а алып отырып, Қ азақ станның Киото хаттамасын бекітуiнiң орындылығ ына ә леуметтiк-экономикалық талдау жасау ұ йғ арылды.

Азондық қ абаттың жай кү йі: Болжамдар бойынша соң ғ ы бiрнеше ондағ ан жылдары антропогендік қ ызмет табиғ и факторларды, оның iшiнде кү н белсендiлiгi циклының ә серiн баса отырып, озон қ абаты жай-кү йiнiң ө згеруiн толық айқ ындайтын болады. 1973 жылдан бергi бақ ылау Қ азақ станның ү стiндегi озон қ абатының қ алың дығ ы 5-7%-ғ а жұ қ арғ анын кө рсетеді.Озон қ абатын қ орғ ау туралы Вена конвенциясына жә не Озон қ абатын бү лдiретiн заттар жө нiндегi Монреаль хаттамасына сә йкес қ абылданғ ан реттеу бойынша шаралар озонды бү лдiрушi заттар ө ндiрiсiнiң 1986 жылмен салыстырғ анда 85%-ғ а қ ысқ арылуына ық пал етті. Бiздiң ел кө рсетiлген қ ұ жатты бекiттi (1998 жылы) жә не оғ ан сә йкес озонды бү лдiретiн заттарды пайдалануды қ ысқ арту мен оларды айналыстан алу жө нiндегi мiндеттемелердi iске асыру басталды.

Қ азақ станның экожү йелерi Орталық Азияның жә не жалпы қ ұ рлық тың экожү йелерiндегi биологиялық ә ркелкiлiгiнiң бiргейлiгiмен ерекшеленедi. Сонымен бiрге, антропогендiк факторлардың ә серiмен Қ азақ станда кө птеген жануарлар тү рлерiнiң саны азайды жә не олардың тiршiлiкетуаясытарылды.

Биологиялық ә ркелкілiктi сақ таудың негiзгi бағ ыттары:
биологиялық ә ркелкiлiгi оны қ ұ рылымдық ұ йымдастырудың (тү рi, популяциялық, биогеоценоттық, ландшафтық жә не ө ң iрлiк) ә ртү рлi дең гейлерiнде жай-кү йiн бағ алау жә не оның объектiлерiн тү гендеу;

ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тардың (ЕҚ ТА) желiсiн дамыту жә не оларды жасанды тү рде молайту арқ ылы сирек тү рлерiнiң табиғ и популяциясын қ олдау; жолсыздық тарғ а жол берiлген аумақ тарда қ азiргi табиғ и жә не антропогендiк-ынталандыру процестерiнiң трендтерiн ескере отырып, биологиялық ә ркелкiлiктi қ алпына келтiру.

Жердiң шө лейттенуi мен азып-тозуы. Қ азақ станда едә уiр жер алаң ы (аумақ тың 66%-ы) белгiлi бiр дә режеде шө лейттену мен азып-тозу процесiне ұ шырағ ан, мұ ның ө зi ауыл шаруашылығ ы айналымын шығ аруғ а ә кеп соғ ады. Бұ л ауыл шаруашылығ ын экстенсивтi жү ргiзуге, пайдалы қ азба кен орындарының кен ө ндiрiлетiн аумақ тарының, тасымалдау мен қ айта ө ң деу аудандарының мұ най ө нiмдерi мен кө мiрсутектi шикiзаттар жә не радиоактивтi қ осындыларымен ластануы туындады.
Кө рсетiлген процестердi болдырмау ү шiн: азып-тозғ ан жерлердi қ алпына келтiру жә не топырақ ты қ ұ нарландыру; жердi пайдалануды мемлекеттiк экологиялық жү йесiнжетiлдiру;
экологиялық тұ рақ ты жер пайдаланудың экономикалық тетiктерiн енгiзу қ ажет.