![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Дәріс. Тақырып: Кинематикалық жұп бейнесінің белгілері
Тақ ырып: Кинематикалық жұ п бейнесінің белгілері. Кинематикалық тізбек жалпы кө рінісінің қ ұ рылымдық формуласы. Еркіндік дә реже саны. Механизмдердің сұ лба бейнесінде кинематикалық жұ п жә не буындарының конструкциялық бейнесінің орнына олардың сызба белгілеу бейнесі дұ рыс. Инженерлік практикада қ олданылатын кең ірек таралғ ан кинематикалық жұ п белгілеу бейнесі 1-кестеде келтірілген. 1-кесте Кинематикалық жұ п белгілеу бейнелері
I 1 5 Шар – жазық тық
II 2 4 Шар – цилиндр
III 3 3 Сфералық
IV 4 2 Цилиндрлі
IV 4 2 Сфералық саусақ ты
V 5 1 Ілгерілемелі
V 5 1 Айналмалы
V 5 1 Бұ рандалы
Кинематикалық тізбек Кинематикалық жұ п кө мегімен жалғ асқ ан буындардың жү йесін кинематикалық тізбек дейміз. Кинематикалық тізбек жазық жә не кең істік болып екі топқ а бө лінеді. Жазық кинематикалық тізбек буындарының нү ктелері бір жазық тық та немесе параллель жазық тық тардың бойында қ озғ алады. Кең істік кинематикалық тізбек буындарының нү ктелері кең істік қ исық тың, жазық қ исық тың немесе параллель емес жазық тық тардың бойында қ озғ алады. Кинематикалық тізбек қ арапайым жә не кү рделі болып екіге бө лінеді. Кинематикалық тізбек
4
a b a) қ арапайым кинематикалық тізбек b) кү рделі кинематикалық тізбек 1-сурет Ә рбір буыны екіден кө п емес кинематикалық жұ п қ ұ рамында болатын тізбекті, қ арапайым кинематикалық тізбек дейміз (1- а сурет). Ең болмағ анда бір буыны екіден кө п кинематикалық жұ п қ ұ рамында болатын тізбекті, кү рделі кинематикалық тізбек дейміз (1- b сурет). Бұ л кинематикалық тізбек алты буыннан қ ұ рылғ ан, ал ү шбұ рыш буынына ү ш кинематикалық жұ п кіреді. Келтірілген кинематикалық тізбектер қ ұ рамына тек айналмалы жұ п кіреді. Қ арапайым жә не кү рделі кинематикалық тізбектер тұ йық талмағ ан жә не тұ йық болып екіге бө лінеді. Бір ғ ана кинематикалық жұ п қ ұ рамында болатын буындары бар тізбек, тұ йық талмағ ан кинематикалық тізбек деп аталады (1-сурет). Ә рбір буыны ең болмағ анда екі кинематикалық жұ п қ ұ рамында болатын тізбек, тұ йық кинематикалық тізбек деп аталады (2-сурет). Тұ йық кинематикалық тізбек жә не механизм сұ лбасы
a) b a) тұ йық кинематикалық тізбек b) механизм сұ лбасы. 2-сурет Механизм Бір немесе бірнеше буындардың қ озғ алысы белгілі болғ анда, қ алғ ан буындардың қ озғ алысы бір мә нді анық талатын кинематикалық тізбек механизм деп аталады. Қ озғ алыс заң ы берілген буынды бастапқ ы буын деп атайды (кейде бұ л буын жетекші деп аталады). Буындардың анық талғ ан қ озғ алысын алу ү шін, механизмнің кинематикалық тізбегі тұ йық жә не бір буыны қ озғ алмайтын болуы қ ажет. 2, b – суретте кө рсетілген механизм бейнесі оның кинематикалық сұ лбасы деп аталады. Механизм қ озғ алысын оқ ып ү йрену ү шін, оның қ ұ рылымдық сұ лбасын білу жеткіліксіз. Буындардың ө зара орындарына, қ озғ алысына ә серін тигізетін, буындардың ө лшем бірліктерін білу қ ажет. Сондық тан, механизм буындарының қ озғ алысын оқ ып ү йрену ү шін, кинематикалық модель деп аталатын механизмнің кинематикалық сұ лбасын қ ұ рады. Механизмнің кинематикалық сұ лбасы қ абылданғ ан масштаб бойынша барлық буындардың пішінін жә не ө лшем бірліктерін есепке ала отырып тұ рғ ызамыз. Мысалы, іштен жанатын двигатель механизмін қ арастырамыз. Бұ л механизмнің буындары жалпы бір жазық тық қ а параллель қ озғ алатын болғ андық тан, кез келген буынның қ озғ алысын оқ ып ү йрену ү шін, қ андай да бір нү ктесінің қ озғ алысын оқ ып ү йрену жеткілікті. 3-суретте двигатель кинематикалық сұ лбасы кө рсетілген.
Механизмнің поршенді двигатель кинематикалық сұ лбасы
3-сурет Барлық буындардың қ ажетті ө лшемдері қ андай да масштаб m l м/мм арқ ылы ө лшенеді, суретте бір миллиметрге m l сә йкес келеді яғ ни 1 мм ® m l м. Егер механизм буындары кең істікте қ озғ алатын болса, онда кинематикалық сұ лбасын қ ұ ру қ иынғ а соғ ады. Мұ ндай жағ дайда кинематикалық сұ лбасы екі немесе кейбір жағ дайларда ү ш перпендикуляр жазық тық тарғ а проекциялары арқ ылы қ ұ рылады.
|