![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Дәріс. Тақырып: 2 және 3 – түрдегі 2 – класс Ассур тобымен құрылатын механизм үшін жылдамдық және үдеу
Тақ ырып: 2 жә не 3 – тү рдегі 2 – класс Ассур тобымен қ ұ рылатын механизм ү шін жылдамдық жә не ү деу жобаларын тұ рғ ызу. Кориолис ү деуі. Жылдамдық тар жобасын тұ рғ ызу Кривошип – бұ лғ ақ механизмінің берілген орны ү шін (механизмнің орын жобасы 1 – суретте кө рсетілген) графикалық тә сілмен нү ктелерінің жылдамдығ ы анық талады. Бірінші тұ рақ ты бұ рыштық w1 жылдамдық пен айнала қ озғ алатын жетекші буында жататын A нү ктесінің жылдамдығ ын анық таймыз. Бұ л нү ктенің жылдамдығ ының шамасы: жә не OA буынына перпендикуляр айналыс бағ ытымен бағ ытталады. Жоба полюсі деп аталатын кез келген p нү ктесінен (pa) кесіндісін ө лшеп саламыз. (pa) кесіндісінің ұ зындығ ын (OA) – ғ а тең деп қ абылдаймыз. (pa) = (OA) [мм]. Жылдамдық тар масштабы коэффициентін есептейміз:
Дезаксиалды кривошип – бұ лғ ақ механизмі
1 – сурет 2 жә не 3 буынды топ ү шін жылдамдық тар жобасын тұ рғ ызамыз. Бұ л топ 2 – тү ріне жатады. Бұ л топ қ ұ рамына бір ілгерілемелі B 3 жұ п жә не екі тізбекті орналасқ ан айналмалы B 2 жә не A жұ птары кіреді. 2 – буын негізгі механизм қ ұ рамында болатын 1 – буынымен айналмалы A жұ бын қ ұ рады, ал 3 – буын негізгі механизм қ ұ рамында болатын 4 – буынымен ілгерілемелі B 3 жұ бын қ ұ рады. 3 – буын 4 – буында жататын x – x бағ ыттаушы ө сі бойымен жылжиды. Онда теориялық механика пә нінде оқ ып ү йренген жылдамдық тарды қ осу теоремасын пайдаланамыз: нү ктенің абсолют жылдамдығ ы тасымал жә не салыстырмалы жылдамдық тардың векторлық қ осындысына тең болады. В нү ктесінің жылдамдығ ын тө мендегі екі векторлық тең деулермен анық таймыз: мұ ндағ ы Жылдамдық тар жобасын мынадай ретпен тұ рғ ызамыз. Жоғ арыда кө рсетілген бірінші векторлық тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз: а нү ктесінен ВА тү зуіне перпендикуляр тү зу жү ргіземіз. Жоғ арыда кө рсетілген екінші векторлық тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз: p нү ктесінен D нү ктесінің жылдамдығ ын ұ қ састық тар ережесі бойынша анық таймыз: бұ л вектордың соң ы (ab) кесіндісінің соң ында жатуы керек. Тө мендегі қ атынасты қ ұ рамыз: В нү ктесінің жылдамдығ ын анық таймыз: u B = (pb)× mu [м/c]. D нү ктесінің жылдамдығ ын анық таймыз: u D = (pd)× mu [м/c]. AB буынның бұ рыштық жылдамдығ ын анық таймыз: Буын AB – ның бұ рыштық жылдамдығ ы w2 – нің бағ ытын былай анық таймыз. Ү деулер жобасын тұ рғ ызу
Нү ктелердің ү деулері ү деулер жобасын тұ рғ ызу тә сілімен табылады. 2 жә не 3 буындардың тобы ү шін ү деулер жобасын тұ рғ ызамыз. Мұ нда 3 – буын бағ ыттаушы 4 – буынғ а қ атысты ілгерілемелі қ озғ алады. Теориялық механика пә нінде оқ ып ү йренген ү деулерді қ осу теоремасын пайдаланамыз (Кориолис теоремасы): нү ктенің абсолют ү деуі тасымал, салыстырмалы жә не Кориолис ү деулерінің геометриялық қ осындысына тең болады. Бұ л жобаны мынадай екі векторлық тең деулермен тұ рғ ызамыз: мұ ндағ ы Айналмалы қ озғ алыстағ ы АВ буыны В нү ктесінің полюс А – ғ а қ атысты нормаль қ ұ раушы ү деуі мынадай формуламен анық талады: жә не АВ тү зуіне параллель B нү ктесінен A нү ктесіне қ арай бағ ытталады ( Айналмалы қ озғ алыстағ ы АВ буыны В нү ктесінің полюс А – ғ а қ атысты жанама қ ұ раушы ү деуі мынадай формуламен анық талады: aBA t = e2× lAB (АВ буынның бұ рыштық ү деуі e2 белгісіз) жә не АВ тү зуіне перпендикуляр бағ ытталады;
Ү деулер жобасын тұ рғ ызуды тө мендегі тә ртіп тізбегі бойынша жү ргіземіз. Жоғ арыда кө рсетілген бірінші векторлық тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз, ол ү шін OA тү зуіне параллель, жоба полюсі p - ден а нү ктесінен nBА нү ктесі арқ ылы ВА тү зуіне перпендикуляр
d нү ктесін полюс p - мен қ осып D нү ктесінің абсолюттік удеуін кескіндейтін (p d) кесіндісін аламыз. B жә не D нү ктелерінің абсолюттік ү деулері тө мендегі тең діктер арқ ылы анық талады: aB = (p b)× m a [м× c – 2]; aD = (p d)× m a [м× c – 2]. AB буынның бұ рыштық ү деуі мынадай формуламен анық талады:
Рисунок 2 Рисунок 3 Буын AB – ның бұ рыштық ү деуі e2 – нің бағ ытын былай анық таймыз. 3 – тү рдегі 2 – класты топ қ ұ рамында болатын механизмді қ арастырамыз. Жалғ асқ ан топта ортаң ғ ы кинематикалық жұ п – ілгерілемелі, қ алғ андары – айналмалы (4 – сурет). Берілгені: lOA = 0.05 м, lOC = 0.12 м, lBC = 0.18 м, w1 = 10 c – 1, j1 = 30°. Ү шінші тү рдегі топ қ ұ рамында болатын Витвора механизмі
4 – сурет Суреттегі буындардың ұ зындық тарын миллиметр бірлігіне ауыстырып механизмнің орын жобасын тұ рғ ызамыз. Жылдамдық тар жобасын тұ рғ ызамыз. A нү ктесінің мұ ндағ ы 3 – буынның A 3 нү ктесінің жылдамдығ ы Бірінші векторлық тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз. Полюс p – дан (5 – сурет) А нү ктесінің жылдамдығ ын кескіндейтін (pa) кесіндісін ө лшеп саламыз. Бұ л кесіндінің ұ зындығ ын (pa) = (OA) = 50 мм деп қ абылдаймыз. а нү ктесі арқ ылы Cx тү зуіне параллель тү зу жү ргіземіз. Жоғ арыда кө рсетілген екінші тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз. С нү ктесінің жылдамдығ ын ө лшеп салу керек, ол нө лге тең, сондық тан, с нү ктесін p полюсіне орналастырамыз жә не p нү ктесінен Осымен Витвора механизміне жылдамдық тар жобасын тұ рғ ызу аяқ талады. Жылдамдық тар жобасының масштабы: 2 жә не 3 топтардың ү деулер жобасын тұ рғ ызу. Бұ л жобаны мынадай екі векторлық тең деулермен тұ рғ ызамыз:
Механизмнің жылдамдық тар жобасы Механизмнің ү деулер жобасы
5 - сурет 6 – сурет мұ ндағ ы
(w2 = w3 и w3 = u A3C / lAC болғ андық тан) жә не uA3A жылдамдық векторының бағ ытын, тасымал қ озғ алыс w2 бұ рыштық жылдамдық бағ ытымен 90° бұ рышқ а бұ рғ андағ ы бағ ытты қ абылдайды (2 – буынның қ озғ алысы); жә не A 3 нү ктесінен C нү ктесіне Cx тү зуіне параллель бағ ытталғ ан; Бірінші векторлы тең деудің шешімін тұ рғ ызамыз. Жобада Ү деулер жобасында масштаб мынадай тең дік арқ ылы анық талады: (p) полюсінен қ абылданғ ан (p a) кесіндісін ө лшеп саламыз, оғ ан (ak) кориолис ү деу векторын кескіндейтін кесіндіні қ осамыз. Оның ұ зындығ ын мынадай формуламен анық таймыз: (a 3 c) = 32 мм жә не (a 3 a) = 37 мм кесінділері жылдамдық тар жобасынан, ал (A 3 C) = 81 мм кесіндісі орын жобасынан алынғ ан. k нү ктесі арқ ылы Cx тү зуіне параллель тү зу жү ргіземіз. Екінші тең деудің шешімін тұ рғ ызуғ а кө шеміз. ары қ арай nA3C нү ктесінен Осымен Витворта механизмінің ү деулер жобасын тұ рғ ызу аяқ талды (6 – сурет).
Кориолис ү деуін анық тау Нү ктенің абсолют ү деуі тасымал, салыстырмалы жә не Кориолис ү деулерінің геометриялық қ осындысына тең болады: Кориолис ү деу векторының бағ ытын анық тау ү шін, векторлық алгебра ережесіне жү гіну қ ажет (7 – сурет).
Кориолис ү деу векторының бағ ытын анық тауғ а векторлық кө бейтінді ережесі
7 - сурет
Кең істік механизмнің Жазық механизмнің Кориолиса ү деу векторының Кориолиса ү деу векторының бағ ытын анық тау (бұ рыш a ¹ 90°) бағ ытын анық тау (бұ рыш a = 90°)
Рисунок 8 Рисунок 9 8 - суретте Егер
|