Негізгі түсініктер мен анықтамалар

Жабдық тың техникалық кү йін бағ алаудағ ы маң ызды тү сініктердің бірі «ақ ау болып табылады». Қ алыпты қ ұ жаттарда ақ ауды берілген жабдық тың кез келген талап еткен немесе кү ткен қ асиетінің сә йкес келмеуі деп тү сіндіріледі. Мұ ндай жалпы ақ ау тү сінігінің негізгі жеткіліксіздігі жабдық тың жұ мыс қ абілетінің дең гейімен байланыстың болмауы. Мысалы, кү штік трансформатор багін нығ ыздау арқ ылы майдың микроскопиялық нү ктелі ағ уының болуы, оның сө зсіз берілетін де, талап етілетін де, кү тілетін де қ асиеті болып табылмайды, бірақ, қ андай жағ дайда да оның негізгі функцияларының трансформаторда орындалуына ә сер етпейді. Сондық тан, тә жірибеде ақ ау тү сінігі жабдық тың техникалық кү йінің ө згеруімен байланысты.

Бірнеше негізгі техникалық кү йінің тү рлері былайша ажыратылады:

· Жабдық барлық талаптарғ а толық тай сай болғ андағ ы тү зелген жағ дайы. Тү зелген жағ дай ә рқ ашан жұ мысқ а қ абілетті болады;

· Тү зетілмеген, бірақ, жұ мысқ а қ абілетті немесе оның қ абілеті берілген функцияны орындайды деп сипатталатын объектінің қ арапайым қ асиеті ғ ана жұ мысқ а қ абілетті;

· Тү зетілмеген жә не жұ мысқ а қ абілетсіз, бірақ, жө ндеуге жарамды немесе жабдық берілген функцияны орындай алмайтын, бірақ, оның жұ мысқ а қ абілеттілігі техникалық жағ ынан мү мкін жә не экономикалық сә йкес жө ндеу жү ргізу жолымен қ алпына келтірілетін жай ғ ана жұ мысқ а қ абілетсіз кү йі;

· Жұ мысқ а қ абілетсіз жә не жө ндеуге жарамсыз немесе жұ мыс жү ргізген кезде техникалық жағ ынан мү мкін жә не экономикалық сә йкес ең ақ ырғ ы кү йі.

Жұ мысқ а қ абілеттіліктен қ абілетсіздікке ө ту кү йі қ арсы болу деп аталады. Тү зелген кү йден жұ мысқ а қ абілеттілікте ақ ау пайда болумен байланысты ө ту. Бұ л жағ дайда ақ ауды жабдық тың қ арсылығ ы уақ ыт ө те пайда болатын даму кезіндегі ақ аулық деп тү сінеді. Терең талдап тексеру кезінде ақ аудың келесі тү рлерін кө реміз:

· келесі заң дылық тарғ а, ә дістерге жә не амалдарғ а сә йкес ө ң деп табуғ а арналғ ан нақ ты ақ аулар;

· ө ң делмеген заң дылық тарғ а, ә дістерге жә не ашу амалдарына арналғ ан жасырын ақ аулар. Жасырын ақ аулар диагностикаланбайтын деп те аталады;

· жұ мысқ а қ абілетті кү йінен қ абілетсіз кү йіне ө туі ө те жү ретін ө те қ иын ақ аулар. Мұ ндай ақ ауларды тә жірибеде диагностикалауы мү мкін. Бұ л жабдық тың зақ ымдануының ө ршуінен қ орғ айтын релелік қ орғ аныстың ә сер ету аумағ ы;

· ақ аудан қ арсы тұ руғ а дейін бірнеше тә улік немесе ай бойы жү ретін даму кезінде болатын маң ызды ақ аулар. Маң ызды ақ аулар осындай ақ ауларды дер кезінде табу жә не қ ажетті диагностикалау жү йесінің қ арсылығ ын болдырмау, ү здіксіз қ амтамасыз ететін немесе жеткілікті жиі бақ ылауғ а арналғ ан;

· жылдам жергілікті ескіру ү рдісі сияқ ты шартты тү рде қ арастыратын ұ зақ уақ ытты қ арсы тұ руғ а дейін (бірнеше жылғ а дейін) даму маң ызды емес немесе дамушы ақ аулар деп аталады. Осындай ақ ауларды диагностикалау ү шін мерзімді бақ ылау жеткілікті.

Жабдық ақ аулары диагностикалық белгілер негізінде табылады. Диагностикалық белгі – бұ л ақ аумен бірге жү ретін жә не пайда болу негізінде (немесе жоқ болғ анда) ақ аудың пайда болуына жанама талданатын бірнеше қ ұ былыс. Диагностикалық белгілер қ ұ рал- жабдық пен (вибрациялық, химиялық, температуралық, электрлік, магниттік жә не т.б.) бақ ылаудың нә тижесі болуы мү мкін.

Диагностика – жабдық тың (ресурстың) кү йінің жә не режимінің нә тижесі бойынша жұ мысқ а қ абілеттілік кү йін, ақ аудың тү рін жә не интенсивтілігін анық тау.

Кү тім жә не қ ызмет кө рсету – жабдық тың қ алыпты жұ мысын қ амтамасыз ету шарасы.

Сақ тандыру – жұ мыс кү йінде жабдық ты сү йемелдейтін алдын алу шараларының кешені.

Кү йді бақ ылау – жабдық тың жұ мысқ а қ абілетті кү йінің жә не ақ ауды анық тау сә йкестігін тексеру.

Режимді бақ ылау – жабдық тың берілген шаманың режим параметрлерімен сә йкес келуін бақ ылау.

Қ алыпты қ ызмет мерзімі – жабдық тың қ алыптасқ ан қ ұ жаттармен ұ сынылғ ан қ ызмет мерзімі.

Тә жірибеде кейде «оперативті диагностика» жә не «жө ндеу диагностикасы» терминін қ олданады, «оперативті диагностика» - жұ мыс жағ дайында, «оперативті диагностика» - тораптан ажыратылғ ан диагностика.