Дене мүшелерін жуу арасында үзілістің болмауы.

2,. Аты-жө ні, тегі, дү ниеге келген жылы жайлы Имам Ә бу Юсуфтың толық аты жө ні Яғ қ ұ б ибн Ибраһ им ибн Хабиб ибн Сағ д ибн Хабта. Ал Сағ д ибн Хабта пайғ амбарымыздың (с.а.у) мә шһ ү р сахабаларының бірі. Сағ д ибн Хабта (р.а) Ұ худ шайқ асында Рафиғ ибн Хадиж (р.а) жә не Абдулла ибн Омармен (р.а) бірге пайғ амбарымызғ а (с.а.у) келіп, шайқ асқ а тү суге рұ қ сат сұ райды. Пайғ амбарымыз (с.а.у) жастарының кішілігін ескеріп қ атысуғ а рұ қ сат бермейді. Кейінірек Сағ д (р.а) Хандақ шайқ асына жә не ө зге де шайқ астарғ а қ атысады. Уақ ыт ө те келе Куфағ а кө шіп келеді. Сол қ алада дү ниеден ө теді. Жаназа намазын ә йгілі сахаба Зә йд ибн Арқ ам (р.а) оқ иды.

Ибн Абдулбарр «Истиғ аб» атты ең бегінде былай дейді. «Пайғ амбар (с.а.у) Сағ д ибн Хабтаның жап-жас бола тұ ра Хандақ шайқ асында жанкештілікпен шайқ асып жү ргендігін байқ айды. Жанына шақ ырып алып: «Ей бозбала! Кім боласың?», -деп сұ райды. Ол: «Сағ д ибн Хабтамын», -деп жауап береді. Пайғ амбар (с.а.у): «Аллаһ атаң ды бақ ытты етсін! Кел жаныма», -дейді. Ол пайғ амбарымыздың (с.а.у) қ асына келеді. Пайғ амбар (с.а.у) оның басынан сипайды. Имам Ә бу Юсуф ә рдайым аузынан: «Пайғ амбарымыздың (с.а.у) сол сипауынның берекетін осы кү нге дейін біздің ә улетте кө ріп келемін», -деген сө зді тастамайды екен.

Имам Ә бу Юсуфтың қ ай жылы дү ниеге келгендігі жайлы ғ алымдар арасында екі тү рлі кө зқ арас бар. Имам Тахауи, имам Заһ аби жә не имам Суюути имам Ә бу Ясуфты һ ижри 113 жылы дү ниеге келді десе, ә йгілі тарихшы, фақ иһ Ә булқ асым Али ибн Мұ хаммед ә с-Самнани имам Ә бу Юсуф 89 жасында дү ниеден ө тті деген кө зқ арасты келтіреді. Имам Ә бу Юсуфтың һ ижри 182 жылы дү ниеден ө ткендігін ескерсек туғ ан жылы һ ижри 93 жыл болып шығ ады. Шейх Мұ хаммед Заһ ид Каусари (р.а) имам Ә бу Юсуф жайлы жазғ ан ең бегінде екінші кө зқ арастың қ исынғ а келетіндігін баса айтқ ан. Халифа Харун Рашидтің билігі кезінде бас қ азы (жоғ арғ ы сот) қ ызметін атқ арды. Ислам тарихында алғ аш рет «Қ адил-Қ удат» (бас қ азы) деген атақ ты иеленген кісі.

Ә бу Юсуф бастапқ ы кезде біраз уақ ыт Ә бу Исхақ Шә йбани, Сү лә йман Тә мими, Яхя бин Саъид ә л-Ансари, Сү лә йман бин Миһ ран ә л-Аъмаш, Һ ишам бин Уруа сияқ ты атақ ты фиқ һ жә не хадис саласының білгір ғ алымдарынан тә лім алады.

Имам Мұ хаммед (р.а.) – Ә бу Ханифаның алғ ыр ә рі зерек шә кірттерінің бірі еді. Сондай-ақ, ол мү жтә һ ид дә режесіне жеткен ғ алымдардың санатына жатады. Толық аты-жө ні – Мұ хаммед ибн Хасан ибн Абдуллаһ ибн Таус ибн Һ ү рмү з. Имам Мұ хаммедтің баласына тиістіріліп аталғ ан есімі – Ә бу Абдулла. Ол – Шайбан ә улетінен. Һ ижраның 132 (752) жылы Уасит қ аласында дү ниеге келіп, һ ижраның 189 (805) жылы Рә й қ аласында қ айтыс болды.
Имам Мұ хаммед Куфа қ аласында ұ зақ уақ ыт болып, білімін жетілдіреді. Ә сіресе, хадис ілімін ү йрену мақ сатында кө птеген хадисші ғ алымдардың дә ріс алқ аларына қ атысып, хадис тың дап, ә рі оны басқ аларғ а да жеткізеді. Хаким ә н-Нисабури оны ә тбағ ут-табиғ инғ а жатқ ызып, табиғ индардың бірқ атарын кө ргендігін айтады.
Имам Мұ хаммед ө те алғ ыр кісі болғ ан. Ұ стазынан естігендерін еш уақ ытта ұ мытпағ ан. Сонымен қ атар, қ ырағ ы, бар нә рсені білуге, ү йренуге ерекше қ ұ штарлық танытқ ан. Бала кезінен Қ ұ ран кә рімді ү йреніп, біраз бө лігін жаттап та алғ ан. Оның бойындағ ы ілімге деген ық ылас пен шынайылық ты сезген ұ стазы Ә бу Ханифа оғ ан қ айырлы дұ ғ а қ ылып, Қ ұ ран кә рімді толық жаттауын сұ райды. Қ ысқ а уақ ыттың ішінде Қ ұ ран кә рімді бастан-аяқ жаттап шық қ ан ол, Имам Ағ замнан дә ріс алу мү мкіндігіне ие болып, фиқ һ ілімін ү йрене бастайды. Алдымен Имам Ағ замнан тө рт жыл, ал ол қ айтыс болғ ан соң, дә л сол жү йе бойынша Имам Ә бу Юсуфтан ілім алуын жалғ астырды. Ол фиқ һ ілімін жетік мең геріп, 20 жасында Куфаның орталық мешітінде шә кірттерге дә ріс бере бастайды. Кейін Мә дина қ аласына барып, ү ш жыл Имам Мә ліктен «Муатта» кітабын оқ иды.
Имам Шафиғ и Имам Мұ хаммедтен тә лім алып, оның кітаптарын оқ иды ә рі одан естігендерін кітапқ а тү сіріп, кейінгі ұ рпақ қ а да жеткізеді. Ол бұ л жайында былай дейді: «Мұ хаммед ибн Хасаннан бір тү йенің жү гіндей ілім алдым. Бұ лардың ә рбірі менің ө з қ ұ лағ ыммен естігендерім». Имам Шафиғ и Имам Мұ хаммедті қ атты жақ сы кө ргендіктен оны ү немі қ ұ рметтеп, ілімін дә ріптеген. Ол тағ ы бір сө зінде: «Маң ызды бір мә селе жайында сұ ралғ анда, кө ң іліне ұ намаса да жү зінде бір ө згеріс байқ алмайтын жалғ ыз Мұ хаммед ибн Хасанды кө рдім», – деп айтқ ан. Сондай-ақ, Имам Шафиғ и одан хадис риуаят еткен, ә рі оның хадис ілімінде хұ жжә т (дә лел) дә режесіне жеткендігін мойындағ ан.
Расында Имам Мұ хаммед ө те тақ уа ә рі дү ниелік нә рселерге кө ң іл бө лмейтін жан еді. Оғ ан ә кесінен кө птеген дү ние-мү лік қ алады. Алайда, ол сол дү ние-мү ліктің барлығ ын ілім жолында жұ мсайды. Ө зі бұ л жайында былай дейді: «Ә кемнен мағ ан отыз мың дирхам мирас қ алды. Бұ ның он бес мың ын хадис пен фиқ һ ілімін алуғ а, ал қ алғ ан он бес мың ын араб грамматикасы мен поэзиясын ү йренуге жұ мсадым». Имам Мұ хаммед ілімнің беделін ә рдайым қ орғ ап, ә рі оны ешқ ашан лайық ты дең гейінен тө мен тү сірмеді.
Имам Мұ хаммедтің қ ұ лшылық қ а деген қ ұ штарлығ ы да бойында бар қ асиеттердің бірі. Ол кө п қ ұ лшылық жасайтын ә рі Қ ұ ран кә рімді бастан-аяқ оқ ып хатым ететін. Тү нді ү шке бө летін, бір бө лігінде тынық са, бір бө лігінде қ ұ лшылық жасайтын, ал бір бө лігінде іліммен шұ ғ ылданатын. Тіпті, оның ілім мен қ ұ лшылық қ а қ атты берілгендігі соншалық ты киімін ауыстыруғ а уақ ыты қ алмайтын. Ал кейде ұ йқ ысыз ө ткізген тү ндері де болатын. Одан ұ йық тамауының себебін сұ рағ анда қ ияметке дейін келетін мұ сылмандарғ а ү лгі боларлық мына ғ ибратты сө зді қ алдырғ ан: «Мен қ алайша ұ йық таймын!? Мұ сылмандар мағ ан арқ а сү йегендіктен кө здері ұ йқ ыда, ә рі олар: «Біздің басымызғ а қ андай да бір іс тү ссе, Мұ хаммед ибн Хасан оның шешімін тауып, біздің уайым-қ айғ ымызды сейілтеді», –деп айтуда. Ал, егер мен де ұ йық тайтын болсам, онда дін қ ұ рдымғ а кетеді».
Сө зімнің тү йінін Имам Шафиғ идың: «Мұ хамед ибн Хасан сө йлегенде кө зің ді де, кө ң ілің ді де тойғ ызатын ділмар шешен еді. Тілінің ә дебиеттік дең гейі соншалық ты, естуші кісі оның тілін Қ ұ ран тіліне ұ қ сататын», – деген сө зімен аяқ тайын.

Су таза сумен араласып, судың екі сипаты ө згереді немесе таза су иленген иттің немесм шошқ аның терісінеде болса, бұ л сумен дә рет алуғ а болама?

Абу Ханифа бойынша егер судың екі сипаты ө згерсе онда ол сумен дә рет алуғ а болмайды, бірақ басқ аларда болады. Дә лел:

إ ن ا ل م ا ء ل ا ي ن ج س ه ش ئ إ ل ا م ا غ ل ب ع ل ى ر ي ح ه و ط ع م ه و ل و ن ه

«Расында, судың иісі не дә мі не тү сі ө згермесе, суды ешнә рсе арамдай алмайды» - Сунан Аби Дауд.

Егер де таза су иленген иттің немесе шошқ аның терісінде болса, бұ л сумен дә рет алуғ а болмайды. Себебі шошқ аның терісі иленумен тазармайды, ө йткені ол «нә жисул ғ айн» тү бегейлі болмысымен нә жә с. Сол сияқ ты иттің сілекейі нә жіс болумен ә рі ол еттен бө лініп шық қ андық тан, терісі де иленумен қ олдануғ а жарамсыз.