ДЕСМУРГИЯ 3 страница

11.Электр жарақ аты, кү йік алу, ү сік алу, суғ а кету, тыныс алу жолдарында бө где денелердің болуындағ ы реанимация шараларының ерекшеліктері.

Қ ұ рал-жабдық тар: Жасанды демалдыру, жанама массаж жасау бейнеленген плакаттар, жү рекке жанама массаж жасау немесе жасанды демалдыруғ а арналғ ан арнайы «қ уыршақ», спирт, дә келі салфеткалар, қ уыршақ тың иығ ының астына білікше.

Жұ мыс барысы:

1. Ө здік жұ мыс.

1.1. Келесі сауалдарғ а жауап бер:

- ө лудің дамуын анық тайтын басты факторды кө рсет: ___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________- жү ректің кенеттен тоқ тауына байланысты алғ ашқ ы минө тте организмді гипоксиядан қ орғ аудың негізгі тә сілін атаң ыз: ________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

- клиникалық ө лім деген не?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- «мидың ө луі», яғ ни, ми нейрондарындағ ы қ айтымсыз ө згерістердің алшақ тануы мү мкін жағ дайларды кө рсетің із: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- диагнозды қ ою ү шін клиникалық ө лімнің міндетті белгілерін атаң ыз: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- клиникалық ө лімнің қ осымша белгілерін атаң ыз: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Клиникалық ө лімді биологиялық ө лімнен қ алай айыруғ а болады (8.1 кестені толтыр).

Кесте

Клиникалық жә не биологиялық ө лімдердің белгілері

Кесте

Клиникалық ө лімнің себептері

1.2. Реанимация жү ргізуге болмайтын жағ дайлар

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.3. Логикалық жү йеде жедел жү рек-ө кпе реанимациясының негізгі себептерін атаң ыз («ия» немесе «жоқ» деп белгілең із):

а) дем алу жолдарының ө ткізгіштігін қ айта қ алпына келтіру______________________________________ ________________________________________________________________________________________

б) «ауыздан ауызғ а», «ауыздан мұ рынғ а» жасанды дем алу жолымен ө кпе желдетуі мен оксигенациясын қ айта қ алпына келтіру_____________________________________________________

в) жү рекке жанама массаж жасау жолымен қ ан айналуды қ айта қ алпына келтіру_________________________ _______________________________________________________________________________________

г) қ ауіпті жағ дай туралы хабарлау ________________________________________________________________________________________

д) зардап шеккен адамды жақ ын жердегі ауруханағ а жеткізу _______________________________________________________________________________________

1.4. Жү рекке жанама массаж жасау жә не қ олдан тыныс алдыру басталуына тә н белгілер («ия» немес «жоқ» деп белгілең із):

а) ө зіндік демалудың болмауы немесе агония типтегі тыныс алудың кенет пайда болуы _______________________________________________________________________________________

б) ұ йқ ы артериясы соқ қ ысының болмауы ___________________________________________________ _________________________________________________________________________________________

в) фотореакциясыз қ арашық тың максималды ұ лғ аюы ______________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________

2. Демалуды қ айта қ алпына келтіру тә жірибелік дағ дыны менгеру бойынша ө здік жұ мыс.

2.1. «Ауыздан ауызғ а» тә сілімен 0олдан тыныс алдыру (8.1 сурет):

- ессіз кү йдегі жә не реанимацияны қ ажет ететін науқ асты қ атты жерге жауырнына жатқ ызу (зардап шеккеннің ролінде студент немесе арнайы «қ уыршақ» болуы мү мкін);

- басын бү йірге бұ ру;

- зардап шеккеннің ауызын кең ашып, сілекей немесе қ ұ сық қ алдық тарынан (екі саусақ ты матамен орайды) тазалау;

- басты максималды артқ а шалқ айту;

- басты ұ стап тұ рғ ан оң қ олдың екі саусағ ымен, зардап шеккеннің мұ рынын қ ысып терең ірек демді ішке тарту керек;

- зардап шеккеннің жартылай ашық ауызына ө з ернің ді тығ ыздап қ ою (дә келі салфетка немесе таза қ ол орамалы арқ ылы);

- зардап шеккеннің ө кпесіне ауаны кү шпен ү рлеп, кү шейтілген демді сыртқ а шығ арулар жасау;

- ә р ү рлеу кезінде кө кірек қ уысының кө терілуін бақ ылау керек;

- бастың қ алпын ө згертпей, зардап шеккеннің ауызын босатып, еркін дем шығ аруды қ амтамасыз ету;

- ө кпенің жасанды желдету жиілігін (минутына 10-12 рет) бақ ылау.

8.1 суреті. «Ауыздан ауызғ а» тә сілімен ө кпені жасанды желдету:

а – науқ астың қ алпы, б – дем алуды жасау

2.2. Реаниматордың Ө ЖЖ-ның экспираторлық тә сілінде жиі жіберетін қ ателіктерін атаң ыз: ________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

2.3. Қ ан айналымын қ айта қ алпына келтіру (8.2 суреті):

8.2 суреті. Қ ан айналымын қ алпына келтіру

- массаждың негізгі механизмін қ амтамасыз ету ү шін шалқ асынан жатқ ан қ алыпта науқ асты қ атты жерге жатқ ызу;

- бір бірінің ү стіне крест тә різді орналасқ ан реаниматор қ олдарының кү шін салу нү ктесі тө стің тө менгі ү штен бір бө лігі болуы керек, себебі бұ л нү кте - жү рек қ арыншаларының проекциясы орны. Бұ л кеуде қ уысының ең қ олайлы жері (басқ ан кезде жең іл қ озғ алатын); тө с сү йегінің тө менгі ү штен бір бө лігінен басқ а, басу кү шін дененің басқ а бө ліктеріне қ олдануғ а болмайды;

- алақ анның проксимальды бө лігімен кеудені басу; саусақ тар басы кеуде қ уысына тимеуі тиіс;

- ұ йқ ы немесе жамбас артериясында нақ ты тамыр соқ қ ысы пайда болғ андай кеудені қ атты басу керек (басу жиілігі – минутына 60-80 рет);

- ө кпені жасанды желдету мен жү рек массажының жиілігін бақ ылауғ а алу; егер де тірілтуді бір реаниматор жү ргізсе, массаж жә не ө кпе желдетуінің арақ атынасы – 2/15 (2 рет жедел ауаны ө кпеге ү рлеумен 1 секунд интервалмен кеудені 15 рет басу жасалады); екі ә рекет де реаниматор тұ рғ ан жақ тан жасалады; егер реанимацияны екі реаниматор жү ргізген болса, онда арақ атынасы 1/5; бір реаниматор ө кпені жасанды желдетеді, ал екіншісі жү рекке массаж жасайды;

- ә р 2 минуттан кейін бірнеше секундқ а спонтандық тамыр соқ қ ысы пайда болғ андығ ын анық тау ү шін, реанимациялық жұ мыстарды тоқ тату керек; жү рек-ө кпе реанимациясы қ ан айналымының жә не спонтандық демалудың қ айта қ алпына келуіне дейін жасалады.

3. Келесі жағ дайларда, медицина қ ызметкерлері келгенге дейін, алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсетудің ерекшеліктерін кө рсет (1 қ осымшаны қ ара):

- тұ ншығ у: _____________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

- қ ан кету жә не ампутация: ___________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

- талып қ алу, сің ірдің тартылуы:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________ суғ а кету: _______________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

- кү нге кү ю: ______________________________________________________________________________

- химиялық кү йіктер: _____________________________________________________________________

- электр жарақ аттары: _________________________________________________________________

-кө з жарақ аттары:

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

ү сік алу ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ - гипотермия:

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- диабет (инсулиндық реакция):

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- соқ ыр ішек: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- мұ рыннан қ атты қ ан кету: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- сің ірлердің созылуы, соқ қ ыдан болатын жарақ ат: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

4. Келесі ситуациялық есептерді шеш.

Бірінші тапсырма. Желмен мектептің жанындағ ы электр сымдары ү зілді. Он жасар оқ ушы сымның шетінен ұ стап, қ ұ лап, есінен таң ды.

Сауал: Оқ ушы алғ ан жарақ аттың диагнозы қ андай? Жедел кө мек кө рсету бойынша Сіздің ә рекетің із?

Жауап: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Екінші тапсырма. Ү зіліс кезінде, мектеп асханасында оқ ушы тамақ тануғ а асығ ып, еттің бір кесегін тү гелдей шайнамай, терең ірек демін ішке тартқ ан, осы себептен демалуы қ иындады, сонан соң ол есінен таң ды.

Сауал: Жедел кө мек кө рсету бойынша Сіздің ә рекетің із?

Жауап: ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

Ү шінші тапсырма. Малтуын білмейтін тоғ ыз жасар бала ө зенде шомылып, ағ ыммен терендікке кетіп, суғ а бата бастады. Сіз ө зен жағ алауында болып, баланы қ ұ тқ аруғ а кірістің із. Жағ ағ а шығ арғ ан зардап шеккеннің тыныс алуы болмай, ұ йқ ы артериясында тамыр соқ қ ысы сезілмеді.

Сауал: жедел кө мек кө рсету бойынша Сіздің ә рекетің із?

Жауап: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қ ОРЫТЫНДЫ:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

9 ТАҚ ЫРЫП

ЖАРАЛАНУ КЕЗІНДЕГІ АЛҒ АШҚ Ы КӨ МЕК

Мақ саты: жараның тү рлерін зерттеу, оқ иғ а орнында жаралану кезінде алғ ашқ ы кө мек кө рсетуді ү йрену, жараларды емдеу жолдарымен танысу.

Теориялық дайындық қ а арналғ ан сауалдар:

1. «Жара» ұ ғ ымын анық тау.

2. Жараның дамуының екі кезең і.

3. Жараның топтасуы жә не олардың сипаттамасы.

4. Жаралардың негізгі асқ ынулары.

5. Хирургиялық инфекциялар туралы ұ ғ ым, жаралық инфекцияның тү рлері.

6. Антисептик туралы ұ ғ ым. Оның тү рлері.

7. Негізгі антисептикалық қ ұ ралдар. Олардың қ ысқ аша сипаттамасы.

8. Асептика туралы ұ ғ ым, оның тү рлері

9. Жарақ аттанғ андарғ а алғ ашқ ы кө мек кө рсету.

10. Жараларды емдеу.

Қ ұ рал-жабдық тар: жеке таң у пакеті, бинттер, қ ысқ ыштар, 70-96° этил спирті, йодтың спирттегі ерітіндісі (1-10 %-дық); 3%-дық сутегі асқ ын тотығ ының ерітіндісі; перманганат калийінің ерітіндісі (0, 1-0, 5 %-дық), 1/5000 фурациллин ерітіндісі, 1 %-дық бриллиант кө гінің спирт ерітіндісі, сульфанилами­дтер, 50%-дық аналгин ерітіндісі жә не ампуладағ а 1 %-дық димедрол ерітіндісі.

Жұ мыс барысы:

1. Дербес жұ мыс.

1.1. Келесі саулдарғ а жауап бер:

- жарадан қ ан кетудің кезең дерін сипатта:

Гидратация кезең і_______________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

дегидратация кезең і______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

- жаралардың келесі тү рлеріне сипаттама бер:
кесілген _________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

соғ ылғ ан ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________шабылғ ан ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________шаншылғ ан ________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________тістелген ________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________терінің кө лемді зақ ымдалуымен сипатталады___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

зақ ымданудың белгілі зоналарымен терең ___________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ү стінгі қ абаттағ ы ____________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

жанама _________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ө тпе жара ________________________________________________________________________________

таза ___________________________________________________________________________________

инфекцияланғ ан________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ірің ді ___________________________________________________________________________________

ішке енбеген ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.2. 9.1. кестеге негізгі кү рделі жаралардың белгілерін енгіз.

Кесте

Жаралардың негізгі асқ ыну белгілері

1.3. 9.2. кестеге жаралық инфекция тү рлерінің сипаттамасын енгіз

Кесте

Жаралық инфекция тү рлерінің сипаттамасы

1.4. Келесі сауалдарғ а жауап бер:
- жарағ а тү скен инфекциямен кү рес жү ргізуге бағ ытталғ ан іс-шаралардың кешені ретіндегі антисептика туралы ұ ғ ым:
химиялық ә дістер: _____________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

физикалық ә дістер: ________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

биологиялық ә дістер: _____________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

- жараны микробтармен зақ ымдануынан қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан іс-шаралардың кешені ретіндегі асептика туралы ұ ғ ым:

стерилизация жү ргізу ә дістері: _________________________________________________________

залалсыздандыру ә дістері: __________________________________________________________

2. Тә жірибелік дағ дыларды мең геру бойынша ө здік жұ мыс.

2.1 Жараланғ ан адамғ а алғ ашқ ы кө мек кө рсет (тә жірибелік сабақ та арнайы манекендер қ олданылады), ол ү шін:

- қ ан кетуін тоқ татудың уақ ытша тә сілдерін еске тү сіріп, жараланғ ан адамғ а кө мек кө рсет; - сынық тө ң ірегінде артық қ озғ алысты болдырмау ү шін кө ліктік шең деуіш немесе қ олдағ ы заттарды пайдаланып, иммобилизация жү ргізу;

- жеке таң у пакетін пайдаланып жараны инфекциядан сақ тау ү шін жарағ а стерилді таң ғ ыш қ ою;

- жара айналасындағ ы теріні алдын ала йодтың спирттегі ерітіндісімен (5%) немесе 96% этил спиртімен ө ң деу; жараның айналасындағ ы шашты алып тастау (радиусы 5 см); жараны 3% сутегі асқ ын тотығ ы ерітіндісімен ө ң деу жә не оғ ан стерилді таң ғ ыш қ ою (стерилді материал қ ол астында болмаса, кез келген ақ, таза матаны пайдаланады).

3. Мына сауалдарғ а жауап бер: