![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Кітаптан суретти салып алындар Сурет 1. Өндірістік мүмкіндік шекаралар Англия мен Португалия өндірістік мүмкіндік шекаралары көрсетілген.
Англияда 1м2 мата 4/5 литр шарап кө лемінде тұ рса, Португалияда ол 6/5 л шарапқ а тең. Бұ л салыстырмалы бағ алар Англия мен Португалия арасында сауда жоқ деп есептелгендіктен, автаркиялық деп аталады. Егер де транспорт шығ ындарын қ арастырмай, екі ел арасындағ ы саудада ешбір кедергі жоқ болса, Англия ө зінде салыстырмалы бағ асы тө мен матаны Португалияғ а сатып, Португалия ө зінде салыстырмалы бағ асы тө мен шарапты Англияғ а сатады.
11. Хекшер-Олин моделінің негiзгi алғ ышарттары мен идеяларын ашып кө рсетің із XIX ғ асырда ең бек теориясы ә р тү рлі ө ндіріс факторлар теорияларымен ығ ыстырыла бастағ аннан бері, классикалық мектептің негізін қ алаушылардың ізбасарлары - экономист-неоклассиктер халық аралық сауданы да ө ндіріс факторлар теориясы арқ ылы тү сіндіре бастады. Бірақ халық аралық сауда теориясында шынайы жаң алық ты тек ХХғ. 20-жылдары ортасында экономист-неоклассиктер - швед экономисі Эли Хекшер мен оның шә кірті Бертил Олин енгізді. Ол кейін Хекшер-Олин теориясы деп аталғ ан, халық аралық сауданың тізбектелген теориясын қ ұ рды. Халық аралық сауданың негізі ретінде ө ндірістік факторлармен тү рлі қ амтамасыз етілу теориясын бір-бірімен байланысқ ан екі теорема: Хекшер-Олин жә не ө ндіріс факторларына бағ аның тең есу теориясы арқ ылы кө рсетуге болады. Хекшер-Олин теоремасы бойынша - ә рбір ел салыстырмалы мол мө лшердегі ө ндірістік факторды қ олданып ө ндірген тауарды экспортқ а шығ арып, ө ндіру ү шін ө ндірістік факторлар жетіспеушілігі байкалғ ан тауарларды импорттайды. Сө йтіп, Хекшер-Олин теориясы классикалық салыстырмалы артық шылық тар теориясынан бір қ адам алғ а басты. Ол сауданың салыстырмалы артық шылық тарғ а негізделгенін мойындап қ ана коймай, оның себебі - елдердің ө ндірістік факторлармен ә р тү рлі дең гейде қ амтамасыз етілгендігінен екенін анық тады. Тауарларғ а ә р тү рлі елдердегі салыстырмалы бағ алар айырмашылығ ы жә не олардың арасындағ ы сауда ә р елдің ө ндіріс факторларымен ә р тү рлі дең гейде қ амтамасыз етілгендігімен тү сіндіріледі.
Бірақ теорияда ә рбір ел тұ тынушылар талғ амы қ атты ерекшеленіп, талғ аусыздық қ исық тары ешқ ашан жанаспайтын жағ дай болуы мү мкін. Ол кезде Хекшер-Олин теоремасы іске аспайды. Ол екі елдегі тұ тынушылар талғ амы абсолютті бірдей болып, бір талғ аусыздық қ исығ ына жатуын талап етпейді. Ол тек бұ л талғ амдардың қ атты ө згешеленбей бір-бірінен толық оң ашаланып, ө зара саудағ а ынтасы жойылып қ алмауын болжамдайды. Сонда да тұ тынушылар талғ амы екі елде бірдей болып, тұ тынушығ а бірдей пайдалылық дең гейін қ амтамасыз ететін екі тауардың талғ аусыздық қ исығ ын анық тайтын арақ атынасы екі елге де бірдей болады деп болжам жасайық (2сурет) Ол 1-і елдің А нү ктесінде, 2-і елдің А' нү ктесінде ө ндірістік мү мкіндік қ исығ ымен шектеседі. Сө йтіп I талғ аусыздық қ исығ ы жә не А, А' нү ктелері ә рбір елдің сауда жоқ кезің дегі максималды мү мкін ө ндіріс пен тұ тыну кө лемдерін кө рсетеді. Ал жанама тік сызық тар 1-і жә не 2-і елдегі 1-і, 2-і тауардың салыстырмалы бағ аларын анық тайды, ө йткені, графиктен кө ріп отырғ анымыздай, Р Р' болып, 1-і ел 1-і тауарды ө ндіруде екінші ел 2-і тауарды ө ндіруде салыстырмалы артық шылық қ а ие болады.
|