Жұмыс күшін импорттаушы және экспортттаушы елдің пайдасы мен шығындарын ашып кӛрсетіңіз

Ж.к. импорттайтын елдердің табыстары мен шығ ындары. –заң ды тү рде жұ мысқ а орн. Кезде шетел-р салық тарды тө лейді, салық тү сімдері артады;

-шетелдік жұ мысшылар зейнетақ ымен қ амт етілмейді, оларғ а ә ртү рлі ә леуметтік бағ дарламалар ә рекеті тимейді; - шет-к жұ мысшылар дағ дарыс жә не жұ мыссыздық п.б кезде ең алдымен жұ мыстан айырылады жә не олардың жалақ ысы азаяды.

Иммигранттарды қ абылдайтын елдердің ең маң ызды пайдасы – шетелдік жұ мысшылар жергілікті халық ты қ ызық тыратын жалақ ысы тө мен жә не ең бек жағ дайы ауыр жұ мыс орындарымен толық тырады.

Имингранттардың ең бегін пайд байл. Жағ ымсыз жақ тар: - ең бек нарығ ында бә скелестіктің кү шеюінің салдарынан жалақ ының орта дең гейі азаяды; - ұ лттық, этникалық, діни айырмашылық тардың негізінде имгр мен жергілікті халық -ң арасында қ ақ тығ ыстар п.б.; - им-ң ірі қ алағ а келуіне байл. Халық -ң аса тығ ыздығ ынан қ ақ тығ ыстар кө бейеді.

Ж.к экспорттаушы ел-ң пайдасы:

- елдегі жұ мыссыздық тың азаюы; - шетелде эмигранттар жаң а кә сіби дағ дыларғ а ие болады; - кө п жағ дайларда мү мкін болатын эмигр-ң отандық эк-ғ а тікелей жә не портфелдік инв-р; - жұ мысшыларды шет елге баруды ұ йымд делдалдық фирмалар елдің бюджнтіне салық тү сімдерін кө бейтеді.

Ж.к эксп елдердің шығ ындары:

-ақ ылмандардың жылыстауы; - экспортер елдердің демографиялық жағ дайының нашарлауы

Жұ мыс кү ші халық аралық миграциясын мемлекеттiк реттеудің қ ажеттiлiгін дә лелдең із, мақ саттары жә не қ ұ ралдарына тү сіндіру берің із

Жұ мыс кү шінің экспорты мен импорты ү дерісін мемлекеттік реттеу халық аралық кө ші-қ онның оң қ орытындысынан максималды нә тиже алуғ а жә не теріс нә тижесі минимумғ а баратын мә лімет алуғ а бағ ытталуы тиіс.

Ерекше назарды мигранттар қ ұ қ ық тарының қ орғ алуына жә не ә йелдер мен ерлердің жә не олардың отбасыларының ә леуметтік-экономикалық жағ дайына, ең бекпен қ амтылуына, кө мек кө рсетуге ерекше назар аударылуы қ ажет. Осығ ан байланысты:

- шетелдік жұ мыс кү шін тартуғ а икемді мемлекеттік рұ қ сат беру жү йесін, сонымен қ атар мерзімдік рұ қ сатты енгізу;

- ең бекке қ абілетті жастағ ы этникалық оралмандарды ең бекпен қ амту жағ дайын қ алыптастыру;

- білікті шетелдік жұ мыс кү шінің санын (ШЖК) арттыруды қ амтамасыз ету қ ажет.

Қ азақ стан Республикасы миграциялық саясатының мақ саты елдің ұ лттық бірлігін жә не қ ауіпсіздігін сақ тау жә не дамыту шең берінде миграциялық ү рдістердің жағ ымсыз салдарларын азайту болып табылады. Бұ л мақ сатқ а жету ү шін мемлекеттік билік органдары алдында келесі міндеттер тұ рады:

Миграциялық ү рдістердің жағ ымсыз салдарларын алдын-алу жә не қ ысқ арту;

Мигранттардың қ ұ қ ық тарын жә не мү дделерін қ амтамасыз ету жә не қ орғ ау;

Жоғ ары инновациялы потенциалды шетелдік мамандар ағ ымын реттеу;

Шетелде тұ ратын этникалық қ азақ тардың қ айта оралуын реттеу;

Отандық жұ мыс кү ші тарапынан бә секелестік тудырмайтын салаларғ а шетелдік жұ мыс кү шін тарту;

Миграция ү рдістерін реттейтін халық аралық келісім-шарттарғ а қ осылу, мигранттарғ а байланысты ақ парат алмасу;

Миграция мә селесін шешу жолында шет мемлекеттердің, сонымен бірге бейү кіметтік ұ йымдардың миграциялық қ ызметтерімен ө зара ә рекеттесу;

Миграция саласында ТМД елдерінің ұ лттық заң шығ ару органдарын жү йелендіру.

Қ азақ стан Республикасының миграциялық саясатының негізгі бағ ыттары:

Эмиграция саласындағ ы миграциялық саясат;

Иммиграция саласындағ ы миграциялық саясат;

Ең бек миграциясын реттеу;

Ішкі миграцияны реттеу;

Заң сыз миграцияны реттеу.

Халық аралық ең бек ұ йымының жә не Халық аралық миграцияның ұ йымының жұ мыс кү шiнiң халық аралық миграциясын реттеуiндегi рӛ лін ашып кӛ рсетің із

Халық аралық дең гейде жұ мысшылардың миграция процестерін қ адағ алауғ а бағ ытталғ ан бірнеше ұ йымдар қ ұ рылғ ан:

1.Халық аралық Ең бек ұ йымы(ХЕҰ) 1919 жылы қ ұ рылды, ал 1946 жылы ХЕҰ БҰ Ұ -ның мамандандырылғ ан мекемесіне айналды.Халық аралық ең бек ұ йымы (ХЕҰ) — ү кіметті, кә сіпкерлер мен ең бекшілерді тең қ ұ қ ық тар негізінде біріктірген халық аралық ұ йым. ХЕҰ ең бек қ атынастарының халық ар. нормаларын жә не олардың орындалуын бақ ылау рә сімдерін ә зірлейді. Халық аралық ең бек ұ й ымы ә й елдер мен еркектердің бостандық, тең қ ұ қ ылық, қ ауіпсіздік жә не адамның қ адыр-қ асиетін сый лау жағ дай ларында лай ық ты жә не ө німді ең бек етуге мү мкіндіктерін дамытуғ а жә рдемдеседі. ХЕҰ ә ділеттілік пен адамның халық аралық мой ындалғ ан қ ұ қ ық тары мен ең бек аясындағ ы қ ұ қ ық тарының іске асырылуына кө мектеседі. ХЕҰ Біріккен Ұ лттар Ұ й ымы ү шін қ олай лы ү шжақ ты қ ұ рылымы бар. Оның шең берінде жұ мыс берушілер мен ең бекшілердің бірлестігі ү кіметтің саясаты мен бағ дарламаларын жасауда онымен тең дауысқ а иелік етеді.

Миграцияны реттеуге катысатын халық аралық Ұ йымдардың кө птігіне қ арамастан, орталық орың ды Халық аралық ең бек ұ йымы алады. Ол ең бек жағ дайын ә ділетсіздікті жою арқ ылы жақ сарту мен қ амтамасыз ету мақ сатында қ ұ рылғ ан. Халық аралық ең бек ұ йымының ерекшелігі - оның жұ мысына ү кіметтер ө кілдері ғ ана емес, кә сіпкерлер мен ең бек ұ йымдарының ө кілдері қ атысады. Адамдардың ең бек жағ дайының барлық жағ ын қ амтитын кө птү рлі конвенциялар бар. Олар жұ мысқ а алу, жұ мыстан айырылу мен ә леуметтік қ орғ ау, ең бектену жағ дайы, жұ мыс кү нін реттеу, тағ ы сондай жақ тарды қ арастыруда. Бірақ жұ мысшы кү шінің миграциялану мә селелері мен конвенцияларында толық ашылғ ан. Ең бекшi-мигранттар туралы конвенцияның негiзгі идеяларының бiріне осы келісімге қ ол қ ойғ ан мемлекеттің, мигранттың ұ лтына, нә сіліне, дініне, жынысыма, т.б. қ арамастан тең дік қ атынасты мойындауы жатады.Конвенцияның баптарында ең бекшi-мигранттардың қ абылдаушы елдің азаматтарымен Конвенцияда белгіленген мә селелер мен қ ұ қ ық тар бойынша тең дiгiн қ амтамасыз ету кө рсетілген.

2.Босқ ындар істері бойынша халық аралық ұ йым (БХҰ) ретінде 1949 жылы қ алыптасқ ан, кейіннен оның ө кілеттілігі кең ейтіліп, 1989 жылдан бастап оның атауы ө згерілді. МХҰ -ғ а 81 мемлекет кіреді (46 тұ рақ ты мү ше жә не 35 - қ адағ алаушылар). Бұ л ұ йымда миграциялық ағ ынды реттеу саласындағ ы ұ зақ мерзімді бағ дарламаларды ө ндеу жү зеге асырылады.

3.БҰ Ұ -да босқ ындар ісі бойынша жоғ арғ ы комиссар басқ армасы босқ ындарды қ орғ ау, ұ зақ мерзімді шешімдерді жү зеге асыру мә селелерімен айналысады.

4.Миграцияны тұ рақ ты қ адағ алау жү йесі (МТҚ Ж) Ұ лттық имиграциялық басқ арма іс-ә рекетін қ адағ алайды.

Технологиялардың халық аралық қ озғ алысы ұ ғ ымына тү сiндiру берiң iз жә не тү рлерін атап, оларғ а сипаттама берің із

Халық аралық саудада тә жірибе жү зінде ғ ылыми -техникалық білімдерді айырбастауғ а қ атысты бірнеше терминдер қ олданылады. Соның ішінде, «халық аралық технология айырбасы», «ө неркә сіптік технология айырбасы», «ғ ылыми-техникалық қ ызмет нә тижесінің халық аралық айырбасы», «технологияның берілуі» сияқ ты терминдер кең қ олданыла бастады. Ғ ылыми -техникалық білімдер саудасы бойынша жасалынатын операциялар мазмұ ны-коммерциялық негізде шетелдік сатып алушыларғ а тек ғ ылыми ғ ана емес, сонымен қ атар, тә жірибелік қ ұ ндылығ ы жоғ ары ғ ылыми-техникалық қ ызмет нә тижесін беру. Тә жірибе жү зінде мұ ндай операциялар технологиямен халық аралық айырбас деп аталады.

Формасы жағ ынан бұ л сыртқ ы сауда келісімін сақ тай отырып, технологияның берілу негізінде жү зеге асырылады. Сонымен қ атар «ғ ылыми-техникалық байланыстар» терминінің де мә ні зор. «Ғ ылыми-техникалық байланыстар» халық аралық сауда операциясын жү ргізу жолмен жү зеге асырылатын ө ндірістік тә жірибе, техникалық ө ң деулер, тә жірибелік-конструкторлық, ғ ылыми зерттеулер нә тижелерімен айырбас негізінде байланыста болатын валюта-қ аржылық, қ ұ қ ық тық қ арым-қ атынастар жиынтығ ы. Ә лемдік шаруашылық байланыстар жү йесінде маң ызды роль атқ ара отырып жә не осы жү йенің маң ызды бө лігі ретінде, ғ ылыми-техникалық байланыстар ә лемдік қ ол жеткізілген жетістіктердің жедел тү рде ғ ылым мен техника саласында қ олданылуына жағ дай жасайды.

Берілетін технологияның тү рлері:

1. Пайдалы, тиімді модельдер.

2. Ө неркә сіптік ү лгілер.

Пайдалы, тиімді модельдер мә ні жағ ынан «шағ ын ойлап табу» болып табылады жә не ол барлық елде бірдей қ орғ ала бермейді. Ө неркә сіптік ү лгілер ө неркә сіп бұ йымының эстетикалық қ ораптауын сипаттайды. Ғ ылыми-техникалық, ө ндірістік, басқ ару, коммерциялық, қ аржылық сипаттағ ы білім мен тә жірибе немесе халық аралық сауда келісім шарттарында сатып алу объектісі болып табылатын, ә рі ғ ылыми зерттеу процесінде бә секеге қ абілетті ө нім ө ндіру, ө ткізу жә не пайдалануда қ олданылатын тә жірибенің барлығ ы «Ноу-хау» тү сінігін қ амтиды. Мазмұ ны жағ ынан «ноу-хау» конструкторлық, технологиялық, ө ндірістік, басқ арушылық, коммерциялық, қ аржылық та болуы мү мкін.

«Ноу-хау» қ ұ жаттар формасында (сызба, нұ сқ алар) немесе белгілі бір салада ө ндірістік тә жерибесі мол мамандардың жіберілу жолымен де жү зеге асырылуы мү мкін. Сонымен мамандар ө здері ойлап тапқ ан немесе қ ызметіне байланысты ө зі білетін ө ндіріс процесіндегі технологиямен ғ ылыми-техникалық жетістіктер туралы қ андай да бір мә ліметтерді рұ қ сатсыз жарияламауғ а міндеттенеді.

Қ азіргі жағ дайдағ ы технологиямен халық аралық айырбасқ а тә н белгілер:

- Ғ ылыми-техникалық біліммен халық аралық айырбас дамуының объективтік сипаты.

-Технологиялық білімдердің монополизациялануы.

-Технологияның берілуі саласындағ ы фирмалардың мақ саты бағ ытталғ ан саясаттың жү ргізілуі.

- Сыртқ ы экономикалық дамудың бір қ ұ ралы есебінде фирманың, технологияның корпорация ішінде айырбасын қ олдануы.

- Орта жә не ұ сақ фирманың технология халық аралық айырбасқ а белсенді тү рде араласуы.

- Ә лемдік тауар нарығ ы ТҰ К (транс ұ лттық корпорация) арасындағ ы бә секелестік кү рестің кү шеюіне ә кеп соқ тыратын, технология халық аралық айырбас ортасындағ ы қ арама-қ арсылық тың кү шеюі.

- ТҰ К-тің дамушы елдердің экономикалық тә уекелділіктің жаң а формасын қ ұ руғ а деген ынталар.

- Дамушы елдердің технологиясының берілуінде белгілі бір тә ртіпті орнату ү шін кү ресуі.

Технологияның берілуі саласындағ ы іс-ә рекеттің халық аралық кодексін ә зірлеу қ ажеттілігі туралы шешім 1947 ж.БҰ Ұ бас Ассамблеясында қ абылданды. Кодекс жобасы 10 бө лімнен тұ ратын мынадай 10 преамбуладан тұ рады:

- Қ олдану ортасын анық тау;

- Мақ саттар;

- Қ ағ идалар;

-Технологияның берілуі бойынша келісімді ұ лттық реттеу;

- Шектеулі іскерлік тә жірибе;

- Жақ тардың жауапкершілігі мен міндеті;

- Дамығ ан елдер ү шін арнайы реттеулер;

- Халық аралық ә ріптестік;

- Келіспеушілікті шешу мен қ олданылатын ережелер;

- Басқ а да шарттар.

Лицензиялармен халық аралық сауданың мә нін тү сіндірің із жә не лицензиялық тӛ лемдердiң тү рлерiне анық тама берің із

Лицензияның бірнеше тү рі бар:

1.Бір реттік лицензия — елге енгізуге немесе шығ аруғ а 1 жыл мерзімге жазбаша тү рде рұ қ сат ету, ол Ү кіметпен нақ ты бір фирмағ а, сыртқ ы сауда келісім шартын жү зеге асыру ү шін беріледі.

2. Генералды лицензия — келісім шарт санына шектеу салынбайтын 1 жыл ішінде елге тауарды енгізуге немесе шығ аруғ а рұ қ сат ету. Ол тауардың шектелмеген мө лшерін елге енгізуге қ ұ қ ық береді.

З.Глобалді лицензия — белгілі бір тауарды белгілі уақ ыт
аралығ ында саны мен бағ асын шектемей, ә лемнің кез-
келген еліне енгізуге рұ қ сат етеді.

Лицензиялардың халық аралық сауда елдердiң арасындағ ы айырбастың ғ ылыми-техникалығ ының негiзгi формасы болып табылады. Елдердiң арасындағ ы табыстармен, ө нертабыстармен, ноу-хау, ө неркә сiптiк ү лгiлермен жә не тауарлық таң балармен ғ ылыми-техникалық айырбастың дү ниелiк тә жiрибесiнiң талдауы лицензиялардың пайда болу жә не қ азiргi халық аралық сауданы дамытуын негiзде нақ ты экономикалық факторлар жатады.

Лицензиялардың халық аралық сауда жә не " ноу-хау" қ азiргi ә лемдiк сауданың маң ызды қ ұ рама бө лiгі болды жә не халық аралық тауар ү ндеу айналымының факторы.

Лицензиялардың экспорты жә не " ноу-хау" дә стү рлi тауарлық ағ ындардың кең ейтуiн жағ дай жасайды. Технологияның лицензиялауы кү рделi қ ұ рылыстың объекттерiнiң саудасының дамытуына жә не инжинирингiлiк кызметтермен ә сер етедi.

Лицензиялық тө лемдер екіге бө лінеді: периодты жә не бiржолғ ы ретi.

Периодты тө леулер (роялти) - бұ л лицензияның қ олдануының экономикалық эффекттен тә уелдi болатын сыйлық берулер келiсiмнiң ә серi, ө лшем сатып алушының табысынан бө лiп шығ ару мерзiмнiң iшiнде.

Бiржолғ ы тө лемдер (пашуалды)-лицензияны қ олданып ә р уақ ытта байланбағ анында емес, сарапшылық бағ алар негiзiнде алдын ала бекiтiлгенiнде. Бiржолғ ы тө лем ө ндiрiс немесе лицензиялық ө нiмнiң ө ткiзуi бiрден жә не кө лемге байланысты iске асатын сыйлық берудi соманың қ атты жазып алынғ ан лицензиялық келiсiмiнде болып табылады

45. Халық аралық техникалық жә рдемдесу. Халық аралық техникалық жә рдемдесу – кең ұ ғ ымда – кез-келген ғ ылыми-техникалық ендірулер мен ө ндіргіш кү штер тә жрибесімен мемлекеттердің ө зара алмасуы, ал тар ұ ғ ымда – белгілі бір техникалық ө ндіріс саласына байланысты арнаулы ғ ылыми-техникалық білім мен тә жірбиені кө мек кө рсетуші елдің басқ а бір елге беруі.

Қ арыздар мен техникалық кө мек жан-жақ ты іс-ә рекет ету ү шін экономиканың келесі салаларына беріледі:

Ауыл шаруашылығ ы мен агоө неркә сіп кешені, балық аулау, қ неркә сіптік дақ ылдар, мал шаруашылығ ы, тың айтқ ыш ө ндіру;

Энергетика қ уаты, электр қ уаты, табиғ и газдарды тазалау, отындық миниралдар жә не қ уаттың басқ а тү рлері;

Ө неркә сіп пен отандық емес материалдар;

Қ аржы бойынша: дамудың қ аржылық қ ұ ралдары, капиталдардың рыногын дамыту, жекешелендіру;

Кө лік пен байланыс саласында: автомобиль жолдары мен автомобиль кө лігі, порттар мен кемелер, авиациалар, темір жолдар;

Ә леуметтік инфрақ ұ рылымда: санитария мен сумен қ амтамасыз ету, білім беру, қ алаларды дамыту мен ү й қ ұ рылысы, дансаулық сақ тау мен халық ө мірі;

Мультсектор, яғ ни кө п жақ ты сектор – іс-ә рекеттің кө п жақ тарын қ амтиды.

Жалпы мұ ндай кө мек кө птеген халық аралық ұ йымдарда қ арастырылғ анғ ол сонымен қ атар екі мемлекет арасындада жү зеге аса алады.

Жалпы мұ ндай техникалық кө мек кө рсетуде ү лкен салмағ ы бар ұ йым БҰ Ұ -ның ө ндірістік даму ЮНИДО ны айтуғ а болады. ол 1967 ж. қ ұ рылғ ан болатын, оның мақ саты: БҰ Ұ шең берінде ө ндірістік дамуды бақ ылаудың орталығ ы қ ызметін атқ ару; дамушы елдерді индустриализациалау жә не қ иындық тардан ө туге кө мектесу; Африканы индустриаландыру жә не оның дамуына жә рдемдесу.

Халық аралық техникалық жә рдемдесуді негізінен дамығ ан елдер тарапынан кө рсетіледі. Қ ай елге кө мек кө рсетілетіндігі халық аралық ұ йымдар мақ ұ лдауымен атқ арылады не болмаса екі ел арасындағ ы келісімнегізінде де жү зеге асырылады.