Түйін. Экономиканы ұйымдастырудың негізгі екі түрі бар: натуралды және тауарлы шығарушылықтар

Экономиканы ұ йымдастырудың негізгі екі тү рі бар: натуралды жә не тауарлы шығ арушылық тар. Бұ лардың ө ндіргіш кү штерін ұ йымдастырудың ә р қ айсысына тә н белгілі тә сілі болды.

Натуралды шаруашылық та ө ндірілген ө німдер жиыны ғ асырлар бойы ө згерместен, жылдан жылғ а бірдей кө лемде ө ндіріс (жай ұ дайы ө ндіріс), нарық айырбас, қ оғ амдық ең бекті бө лу деген тү сінік болмады.

Тауар ө ндірісі - ө німді сатуғ а арнап, ө ндірушілер мен тұ тынушылар арасындағ ы байланыстарды нарық арқ ылы жү зеге асыратын шаруашылық. Тауар шаруашылығ ының пайда болуының бас шарттары: қ оғ амдық ең бек бө лінісі, жеке меншіктің пайда болуы, ө ндірушілер мен тұ тынушылардың бір-бірінен экономикалық шектелуі т.б.

Нарық тық экономиканың моделін таң дау деп мемлекеттің ұ лттық экономикағ а ық пал жасайтын жү йесін айтады. «Тауар ө ндірісі» категориясының тарихи шежіресін «Нарық тық экономика» категориясымен салыстырғ анда оның кө п терең екендігі кө рінеді.

Тауарлардың бір-бірімен белгілі пропорцияда айырбастау қ абілетін – айырбас қ ұ ны деп атайды. Ал адамның белгілі бір қ ажеттерін қ анағ аттандыру қ абілетін оның тұ тыну қ ұ ны дейді.

Ақ шаның пада болуына субъективтік жә не объективтік кө зқ арастар бар. Уақ ыт озғ ан сайын бү кіл тауарлар арасынан бір заттары бө лініп шық ты, ол басқ а тауарлардың қ ұ нын анық тау рө лін атқ аратын ерекше тауар – ақ ша.

Негізгі терминдер

Натуралды шаруашылық

Тауарлы шаруашылық

Тауар, оның қ асиеттері

Тауар ө ндірісі

Қ оғ амдық ең бек бө лінісі

Дамымағ ан нарық

Еркін нарық

Реттелетін нарық

Бұ зылғ ан нарық

Ә леуметтік экономика

Аралас экономика

Коропоративтік экономика

Ақ ша-алтын, оның басқ а тауар сияқ ты тұ тыну жә не ө зіндік қ ұ ны бар

Ақ шаның металдық, номиналдық жә не мө лшерлік тарифтері

Ақ ша жү йесі – ақ ша бірлігі, бағ а масштабы, эмиссиялық жү йе, ақ ша рә міздерінің тү рлері, ақ ша жү йесінің ұ йымдары

Практикум

1. Сіз білесіз бе?

1. Тауар шаруашылығ ының пайда болу себептері

2. Тауар ө ндірісі

3. Нарық тық қ атынастардың пайда болу себептері

4. Нарық типтеріне сә йкес, тауар ө ндірісінің ерекше моделдерінің қ алыптасуы

5. Тауарлардың қ асиеттері

6. Ақ шаның пайда болуы, оның мә ні мен теориясы

7. Ақ шаның негізгі тү рлері мен қ ызметтері

Айталауғ а арналғ ан сұ рақ тар

1. Натуралды шаруашылық деген не?

2. Тауар ө ндірісінің пайда болуының негізгі шарттары

3. Нарық қ а негізделген тауар ө ндірісінің тү рлері

4. Тауар ө ндірісі мен нарық тық экономика арасындағ ы айырмашылық тардың негізгі тү рлері

5. Тауарлардың негізгі ерекше екі қ асиеті

6. Ақ ша дегеніміз не, ол қ алай пайда болды?

7. Ақ шаның номиналдық, металдық жә не мө лшерлік тү рлері

8. Ақ шаның негізгі қ ызметтері

9. Несие карточкаларының тө лем қ ұ рылымы ретіндегі қ ызметтері