Бүтін типтер

Бү тін типтер бү тін сандарды сақ тау жә не тү рлендіру ү шін пайдаланылады. Object Pascal–да бү тін сандардың бірнеше типі қ арастырылғ ан. Бү тін сандарғ а қ олданылатын тө мендегідей операциялар анық талғ ан:

+ қ осу;

- алу;

* кө бейту;

/ бө лу;

Div - бү тінді бү тінге бө лгендегі бү тін бө лінді;

Mod - бү тінді бү тінге бө лгендегі бү тін қ алдық.

Бө лу амалының нә тижесі бө лшек сан болуы мү мкін. Бө лшек сандарды сақ тау ү шін Object Pascal-да нақ ты типтер пайдаланылады, бө лудің екі амалы пайдаланылады (div, mod):

Var x, y: integer;

Begin

X: =5 div2; Y: =5 mod2; End;

Бү тін сандар ү шін де салыстыру операциялары анық талғ ан.

ТАПСЫРМА:

Тапсырма №1. «КӨ ШІРУ» оқ у программасы. Edinput eнгізу жолынан тұ ратын мә тін ешқ андай ө згеріссіз Lboutput белгісі мен mmOutput редакторына кө шірілетін программа қ ұ райық.

Тапсырма №2. Берілген тө рт орынды санның цифрларының кө бейтіндісін табатын программа қ ұ ру.

Тапсырма №3. Тө мендегі программада пайдаланушы екі бү тін санды енгізеді, ал программа олардың кө бейтіндісін жә не қ осындысын есептеп кө рсетеді.

ТАПСЫРМАНЫ ОРЫНДАУҒ А Ә ДІСТЕМЕЛІК НҰ СҚ АУЛАР:

Тапсырма №1. Ол ү шін Delphi–ді шақ ырып, File / New Application командаларын орындаймыз.

Формағ а тө мендегідей компоненттерді орналастырайық.

Компоненттерді орналастырып, сә йкес қ асиеттері тағ айындалғ аннан кейін бө лігінде тө мендегідей жазулардың бар екеніне кө з жеткізу қ ажет:

Type

TfmExample=class(Tform)

Panel1: Tpanel;

BBRun: TbitBtn;

BBClose: TbitBtn;

Edinput: Tedit;

LbOutput: Tlabel;

MmOutput: Tmemo;

Procedure TfmExample.BbrunClick(Sender: Toject);

…

Программағ а Edinput енгізу жолында мә тін дайындалғ анның хабарлау ү шін пайдаланушы BBRun батырмасын басу қ ажет, сондық тан барлық қ ажетті ә рекеттерді осы батырманың OnClick оқ иғ а ө ндеушісінде орындаймыз. Формалар терезесіндегі BBRun батырмасын тышқ анмен екі рет белгілең із, оқ иғ аны ө ндеушінің тақ ырыбын автоматты тү рде дайндайды, оғ ан тө мендегідей ө згерістер енгізің із:

Procedure TfmExample.BbrunClick(Sender: Toject);

Begin

LbOutput.Caption: =edinput.Text//Белгідегі жә не кө п жолдық редактордағ ы мә тінді қ айталаймыз;

MmOutput.Lines.Add (edinput.Text);

Edinput.Text: =’’//Енгізу жолын тазалаймыз

Edinput.SetFocus; //Оғ ан енгізу фокусын береміз

End;

Нә тижесінде экранғ а тө мендегідей форма терезесі алынады (4.4-сурет).

Программаны орындау ү шін Ғ 9 клавишын басып, модульді *.pas, жобаны *.dpr деген атпен сақ таң ыз.

Программағ а тү сініктеме

Енгізілетін мә тін Edinput компонентінің Text қ асиетінде сақ талады. Бірінші меншіктеу операторы орындалғ аннан кейін LbOutput компонентінің Caption қ асиетіне барып орналасып, экранда ол енгізу жолының ү стінде пайда болады.

MmOutput кө пжолдық редакторы экранда жолдар жиынын бейнелеуге жә не сақ тауғ а қ абілетті. Оның бә рі TSTringList класына қ атысты Lines қ асиетінде орналасқ ан.

4.4-сурет. «Кө шіру» оқ у программасының терезесі.

TSTringList класының Add методы бұ рыннан бар Lines жолдар жинағ ына жаң а жол қ осады. Екінші оператордың кө мегімен қ осылғ ан жол бірден экранғ а пайда болады.

Edinput.Text: =’’;

оперторының кө мегімен енгізу жолы тазаланып, жаң а мә тін енгізуге дайындалады. Оператордың оң жағ ындағ ы екі апостроф бос жолды кө рсетеді.

Edinput.SetFocus;

оперторының кө мегімен жолы енгізу фокусын алады. Енгізу фокусы дегеніміз – бұ л Delphi–де клавиатураның белгіленуі. Прогаммалар терезесінде клавиатурадан енгізуді ө ң деу мен қ абылдауғ а қ ажетті бірнеше компонент болуы мү мкін (біздің программада мұ ндай 4 компонент бар: mmoutput редакторы, edinput жолы, Bbrun жә не Bbclose батырмалары). Бұ л компоненттердің ә рқ айсысының SetFocus ә дісі бар, оның кө мегімен программа компонентке клавиатураны бақ ылау мү мкіндігін береді.