Түсінік хат

1. Оқ у бағ дарламасы Қ Р Ү кіметінің 2012 жылғ ы 23 тамыздағ ы № 1080 Қ аулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпығ а міндетті стандартына сә йкес ә зірленді.

2. Пә ннің маң ыздылығ ы қ азақ тілінің мемлекеттік тіл мә ртебесімен дә йектеледі.
3. Бағ дарлама ө зге тілде білім алатын негізгі мектеп оқ ушыларын қ азақ тіліндегі сө йлесім ә рекетін мә дениетаралық қ атысым қ ұ ралы ретінде мең гертуді кө здейді.

4. Бағ дарламада тілді мең герту бойынша ө ркениетті елдердің тә жірибесі мен отандық озық дә стү рлер ү йлестіріле отырып, ө зге тілді мектептің негізгі дең гейінде қ азақ тілін оқ ытудың жаң а бағ ыттары белгіленді.
5. Ә лемдік білім кең істігінде орнық қ ан «Шетел тілдерін дең гейлеп мең гертудің еуропалық жү йесінде» белгіленген тілді игерудің дең гейлері мен олардың сипаттарының негізінде негізгі орта мектеп сыныптарында қ азақ тілін ү йретудің дең гейлері айқ ындалды жә не оқ ушының білім, білік, дағ дылары орта мектеп жү йесінде тілді дең гейлік мең герту ерекшеліктеріне сә йкестендіріліп, жіктелді:

1) 5-7-сыныптардағ ы Негізгі дең гей - А_2.1.2 3 игерімді қ амтиды:

қ алыптасу қ арсаң ындағ ы орташа игерім А_2.1 – 5-сынып;

қ алыптасу қ арсаң ындағ ы толық игерім А_2.1.1 – 6-сынып;

қ алыптасқ ан бастапқ ы игерім А_2.1.2 – 7-сынып;

2) 8-9-сыныптардағ ы орта дең гей-А_2.+ 2 игерімді қ амтиды:

қ алыптасқ ан орташа игерім А_2.2 – 8-сынып;

қ алыптасқ ан толық игерім А_2.+ – 9-сынып.

6. Бағ дарлама қ азақ тілін ү йренуге негіз болатын бө лімдер арқ ылы оқ ушылардың жобаланғ ан оқ у нә тижелеріне қ ол жеткізу мү мкіндіктері қ арастырады.

7. Пә нді оқ ыту мақ саты – негізгі жә не орта дең гейлер бойынша қ азақ тілін қ атысымдық тұ рғ ыдан мең герту, оқ ушыны ө з ойын айқ ын, тү сінікті жеткізуге ү йрету, коммуникативтік қ абілеті дамығ ан дара тұ лғ аның дамуына мү мкіндік жасау.

8. Пә нді оқ ыту міндеттері:

1) оқ ушыларды сө йлесім ә рекетінің тү рлерін ә леуметтік ортада қ олдана білуге ү йрету;

2) оқ ушылардың тілдік дағ дысы мен ойлау қ абілетін дамыту;

3) қ арым-қ атынас ә дебі нормаларын мең герту;

4) кү нделікті ө мір жағ даяттарында қ азақ тілін орынды қ олдана білуге дағ дыландыру;

5) оқ ушыны қ азақ халқ ының мә дениетімен, ә дебиетімен, ұ лттық салт-дә стү рімен таныстырып, мә дени ортада пайдалануғ а баулу;

6) оқ ушылардың шығ армашылық қ абілетін дамытып, іскерлік дағ дыларын жетілдіру;

7) оқ ушылардың қ азақ тіліне қ ызығ ушылығ ын дамыту, қ азақ еліне, мемлекеттік тілге деген қ ұ рмет сезімін тә рбиелеу.

9. Бағ дарламаның білім мазмұ нын іріктеуде қ атысымдық -ә рекеттік, қ атысымдық -функционалдық, функционалдық сауаттылық ты қ алыптастыру, ұ лттық ерекшеліктерді ескеру, оқ у материалдары мазмұ нының аутенттілігі, шындық ө мірге сә йкестігі, оқ ушының тілді білу дең гейіне сай келуі, білім мазмұ нының жеке тұ лғ аның ө зін-ө зі дамытуғ а, оның ө зіндік жә не шығ армашылық қ абілетін арттыруғ а, қ ажетті іскерліктері мен дағ дыларын қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан оқ ыту ұ станымдары басшылық қ а алынды.

10. «Қ азақ тілі» пә нінің білімдік, тә рбиелік мақ саттары тө мендегідей пә ндермен тығ ыз байланыста іске асырылады:

1) «Қ азақ ә дебиетімен»: қ азақ тілін жү йелі ә рі сапалы мең гертуде оқ у материалдары қ азақ ә дебиеті шығ армаларынан алынатындық тан, олардың арасындағ ы байланыс ү здіксіз жү ргізіліп отырады. Олар оқ ушыны ойлауғ а, сө йлеуге ү йретумен қ атар эстетикалық талғ амдарын да арттыруғ а, кө ркем сө йлеу дағ дыларын қ алыптастыруғ а ық пал етеді, тіл байлығ ын молайтады;

2) «Орыс тілімен»: қ азақ тілінің қ ұ рылымдық жү йесін танытуда екі тілді салыстыру ә дісі, бір жағ ынан, оқ ушының дү ниетанымын кең ейтсе, екінші жағ ынан, тілді сапалы мең гертуге, саналы тү сіндіруге ә сер етеді. Орыс тілі мен қ азақ тілінің арасындағ ы байланыс сө з ә дебіне қ атысты ерекшеліктерді ұ ғ ындыруда да маң ызды болып саналады;

3) «Қ азақ стан тарихымен»: тіл мен тарихтың байланысы термин сө здерді, басқ а тілден енген сө здерді дұ рыс мең гертуде ерекше рө л атқ арады. Сө здердің этимологиясын тү сіндіруде де тарихи фактілерге сү йену оқ ушылардың оқ у мотивтерін қ алыптастыруғ а мү мкіндік береді;

4) «Информатика» пә німен: оқ ушыларғ а ұ сынылатын ө здік жә не шығ армашылық тапсырмаларды сапалы орындауғ а ақ параттық технологияларды қ олданудың ық палы зор. Интернет кө здерінен материалдар тауып, оларғ а талдау жасау, ой қ орыту, алынғ ан материалдарды ө з жұ мыстарында орынды қ олдануғ а ү йрететін жұ мыстар оқ ушылардың ақ параттық мә дениетін дамытуғ а жол ашады;

5) жаратылыстану циклі пә ндерімен: қ азақ тілінің жаратылыстану пә ндерімен сабақ тастық та мең гертілуі оқ ушылардың сө здік қ орларын молайтуғ а жә не тү рлі тілдік жағ даяттарда қ азақ тілін орынды қ олдану дағ дыларын жетілдіруге септігін тигізеді. Қ азақ тіліндегі терминдерді сауатты қ олдануғ а мү мкіндік туғ ызады.

11. Оқ у жү ктемесінің кө лемі:

1) оқ ыту орыс тілінде жү ргізілетін мектептерде:

5-сынып – аптасына 4 сағ ат, барлығ ы – 136 сағ ат;

6-сынып – аптасына 4 сағ ат, барлығ ы – 136 сағ ат;

7-сынып – аптасына 4 сағ ат, барлығ ы – 136 сағ ат;

8-сынып – аптасына 4 сағ ат, барлығ ы – 136 сағ ат;

9-сынып – аптасына 4 сағ ат, барлығ ы – 136 сағ ат;

2) оқ ыту ұ йғ ыр, ө збек, тә жік тілдерінде жү ргізілетін мектептерде:

5-сынып – аптасына 3 сағ ат, барлығ ы – 102 сағ ат;

6-сынып – аптасына 2 сағ ат, барлығ ы – 68 сағ ат;

7-сынып – аптасына 3 сағ ат, барлығ ы – 102 сағ ат;

8-сынып – аптасына 3 сағ ат, барлығ ы – 102 сағ ат;

9-сынып – аптасына 2 сағ ат, барлығ ы – 68 сағ ат.

12. Оқ у бағ дарламасының білім мазмұ нында сағ аттар мө лшері оқ ыту тіліне байланысты келесідей ү лгіде кө рсетілген. Мысалы: І. Ә леуметтік-тұ рмыстық ая – 32/18 сағ ат: «Біз ү йде бір-бірімізге кө мектесеміз» – 12/8 сағ ат. Мұ ндағ ы алдың ғ ы сан орыс тілді мектептерге, ал соң ғ ы сан ө збек, ұ йғ ыр, тә жік тілді мектептерге арналып кө рсетілген.