Образ жизни. Обычаи. Народные обряды

Кешенең яшә ү рә веше. гореф-гадә тлә р. Йолалар.

Речевые образцы

Халык санын алу

Сезнең шә һ ә рдә (авылда) кү пме халык яши?

Сезнең шә һ ә рдә (авылда) нинди миллә т вә киллә ре яши?

Татарлар, руслар, марилар, чувашлар, мордвалар, ү збә клә р, тө рекмә ннә р, башкортлар, яһ ү длә р, немецлар, италиялелә р.

Шә һ ә р (авыл) халкы нә рсә белә н шө гыльлә нә?

Гаилә гездә буыннан-буынга килә торган традициялә р бармы?

Дө ньяда нинди диннә р бар?

Христиан дине, католиклар дине, буддистлар, мө селманнар, мә җ ү силә р

Перепись населения

Сколько человек проживает в вашем городе (деревне)?

Представитель каких наций проживает в вашем городе (селе)?

Татары, русские, марийцы, чуваши, мордва, узбеки, туркмены, башкиры, евреи, немцы, итальянцы.

Чем занимает горожане, деревенские жители?

Есть ли у вашей семьи традиции, передающиеся с поколений в поколения?

Какие есть религии в мире?

Христианство, католичество, буддизм, мусульманская религия, язычество.

УСЛОВНОЕ НАКЛОНЕНИЕ.

Условные формы глаголов образуется при помощи аффиксов –са/-сә.

положительный аспект отрицательный аспект

ед. ч. мн.ч. ед.ч. мн.ч.

I кү рсә м если увижу кү рсә к кү рмә сә м кү рмә сә к

укысам укысак укымасам укымасак

II кү рсә ң кү рсә гез кү рмә сә ң кү рмә сә гез

укысаң укысагыз укымасаң укымасагыз

III кү рсә кү рсә лә р кү рмә сә кү рмә сә лә р

укыса укысалар укымаса укымасалар

ЖЕЛАТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ.

Имеет форму только 1 лица единственного и множественного чисел. Показателями являются афиксы –ыйм/-им, -ыйк/-ик

бар+ыйм пойду-ка бар+ыйк

эшлим эшлик

различные оттенки желания передаются в следующих формах:

1) –асы/-ә се килә

единственное число

положительный аспект отрицательный аспект

I кү рә сем килә (хочу увидеть) кү рә сем килми

укыйсым килә укыйсым килми

II кү рә сең килә кү рә сең килми

укыйсың килә укыйсың килми

III кү рә се килә кү рә се килми

укыйсы килә укыйсы килми

множественное число

I кү рә себез килә кү рә себез килми

укыйсыбыз килә укыйсыбыз килми

II кү рә сегез килә кү рә сегез килми

укыйсыгыз килә укыйсыгыз килми

III кү рә селә ре килә кү рә селә ре килми

укыйсылары килә укыйсылары килми

2) –макчы/-мә кче була (намерена, хочет). Имеет только положительный аспект.

I кү рмә кче булам

укымакчы булам

II кү рмә кче буласың

укымакчы буласың

III кү рмә кче була

укымакчы була

ПОВЕЛИТЕЛЬНОЕ НАКЛОНЕНИЕ.

Повелительное наклонение имеет 2, 3 лицо единственного и множественного чисел. Выражает приказ, повеление, призыв к совершению действия

ед. ч. мн. ч.

II бар (иди) бар+ыгыз (идите)

эшлә (работай) эшлә +гез (работайте)

III бар+сын (пусть идет) бар+сын+нар (пусть идут)

эшлә +сен (пусть работает) эшлә +сен+нә р (пусть работают)