![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Урман – матурлык һәм сәламәтлек чыганагы. Ул климатны яхшырта, җир эрозиясен киметә, хайван-кошларга яшәү урыны булып тора.⇐ ПредыдущаяСтр 41 из 41
Урманны җ ирнең ү пкә лә ре дип йө ртә лә р. Халык кислородка бай һ ава суласын ө чен, без яшә гә н җ ирлә рнең чирегендә урманнар ү сә ргә тиеш. Нефть химиясе, машина тө зелеше, нефть сә нә гате, объектлары белә н шыплап тулган һ ә м халкы тыгыз урнашкан районнарда урманнар ике мә ртә бә артыграк булырга тиеш. Урманнарны саклауның ә һ ә миятен Татарстан хө кү мә те яхшы аң лый. Соң гы елларда республикабызда Урман кодексы кабул ителде һ ә м махсус саклана торган территориялә р турындагы закон чыкты. 1991 нче елда Россия Федерациясе һ ә м Татарстан республикасы хө кү мә тлә ренең карарлары нигезендә “Тү бә н Кама” Милли паркы оешты. Нә тиҗ ә дә Яр Чаллы, Тү бә н Кама, Алабуга, Менделеевск шә һ ә рлә ре арасындагы 27 мең гектар мә йдандагы урманнар, сулыклар дә ү лә т саклавына алынды. Милли паркның урман хуҗ алыгы хезмә ткә рлә ре, экология, санитария кү зә тчелеге вакытларын, кө члә рен кызганмыйча, ә йлә нә -тирә мө хитне саклыйлар. *** Переведите выделенные предложения.
5. Прочитайте тексты о экологических бедствиях. Перескажите на татарском языке. а) Атом фаҗ игалә ре. Хиросима – Кыштым – Чернобыль. Болар – гасырның соң гы яртысында бө тен дө ньяны тетрә ткә н, миллионлаган кешенең гомерен ө згә н, ү з артыннан ү ле шә һ ә рлә р, ү ле җ ирлә р калдырып киткә н атом фаҗ игалә ре. 1986 нчы елда булган Чернобыль АЭСындагы авариядә н соң кү п иллә р атом электростанциялә рен тө зү не туктаттылар. Бу фаҗ игадә 21 мең кв. км җ ир радиактив элементлар белә н пычранды. Җ имергеч радиактив матдә нең тә эсире кеше организмында 300 ел буе барырга мө мкин. Бу – нурланыш җ иде буын нә селең ә җ итә дигә н сү з. Бү генге кө ндә авылда туган һ ә р дү рт баланың берсе – мутант. Бү генге кө ндә дә кешелә р яшә гә н җ ирдә атом станциялә ре, атом һ ә м химия коралы саклау урыннары, биологик, атом, химия кораллары җ итештерү че заводлар бик кү п. Идел-Урал арасында Чилә бе һ ә м Курган ө лкә лә рендә, Удмуртия урманнарында, Саратов ө лкә сендә, Башкортстанда, Татарстанда... Җ ирлә ребез корал саклау ө чен тү гел, ә сә ламә т балалар ө чен кирә к бит. б) Табигатьнең глобаль җ ылынуы. Соң гы елларда планетабызны “бизгә к тота” башлады: климат ү згә рү енә бә йле гадә ттә н тыш хә ллә р бер-бер артлы чыгып кына тора. Кө чле су басулардан айнып та җ итмә гә н Европаны дә һ шә тле җ ил-давыллар бө тереп алды. Галимнә р ә йтү енчә, табигать аномалиялә ренең артуы глобаль җ ылыну белә н бә йле. Метериологик кү зә тү лә р алып барылган 142 елның иң җ ылы дистә елы соң гы 15 елга туры килә. Соң гы 40 ел эчендә планетадагы кар катламы 10% ка кимеде. Элегрә к Кавказда гына яшә гә н “энә карагы” хә зер Новосибирск ө лкә сенә кадә р очып килә һ ә м кышка шунда кала. Тө ньяк Боз океанындагы боз катламы соң гы йө зьеллыкта 50% ка кимеде. Глобаль җ ылыну, инде Европа ү рнә гендә кү ренгә нчә, табигать афә тлә рен (кө чле җ ил-давыл, тайфун, корылык, су басулар һ.б.) арттырачак. Климат аномалиялә ре кешелә рнең сә ламә тлеклә ренә бик начар тә эсир итә чә к. Һ ава температурасының кинә т ү згә рү е аркасында кан басымы югары булган, йө рә к авырулы кешелә рнең ү лем очраклары артачак. Климатның җ ылынуы кеше эшчә нлегенә бә йле. Димә к, моны чиклә ргә, энергияне сак тоту технологиялә рен ү стерергә кирә к. *** Допишите предложения: а)1986 нчы елда булган Чернобыль АЭСындагы авариядә н соң кү п иллә р... б) Радиактив матдә нең тә эсире... в) Климат ү згә рү енә бә йле гадә ттә н тыш хә ллә р... г) Глобаль җ ылыну... д) Климат аномалиялә ре кеше сә ламә тлегенә... е) Экологик фаҗ игалә р булмасын ө чен...
6. Прочитайте. Определите основную идею. Елганың нияте. Бервакыт кешелә р бергә җ ыелганнар да Бә хет шә һ ә ре тө зергә хә л иткә ннә р. Бу шә һ ә р җ ир йө зендә иң матур һ ә м анда яшә ү челә р иң бә хетле кешелә р булырга тиеш булган. Мондый шә һ ә р ө чен бик яхшы урын табарга кирә к икә н, һ ә м кешелә р аны эзлә п чыгып киткә ннә р. Озак эзлә гә ннә р һ ә м, ниһ аять, якты һ ә м матур урын тапканнар. Шунда шә һ ә рне тө зи дә башлаганнар, лә кин Җ ир-анадан рө хсә т сорарга онытканнар. Ә бу урында Җ ирнең тө зә леп бетмә гә н кечкенә генә ярасы булган. Бә хет шә һ ә ренең урыны нә къ шушы яра ө стенә туры килгә н. Ә мма Җ ир-ана кешелә рне гафу иткә н, ярасы авыртса да тү згә н. Бә хетле шә һ ә рнең бә хетле кешелә ре ү зенең ярасына дә ва булыр дип уйлаган. Тиздә н биредә искиткеч гү зә л шә һ ә р ү сеп чыккан. Аның матурлыгына сокланып кешелә р ү з хезмә тлә ре белә н горурланганнар. Алар тирә -якка кү з салганнар: гү зә л шә һ ә р янында калын урманнар, киң болыннан җ ә елеп ята икә н. Кешелә р зур шә һ ә р янына зур заводлар тө зергә кирә к дип уйлаганнар. Лә кин тагын Җ ир-анадан, урманнан һ ә м болыннан рө хсә т сорамаганнар, бө тен җ ирне казып, урманны кисеп заводлар салып куйганнар. Бу заводлар бө тен дө ньяны селкетеп, кара тө тен чыгарып кө не-тө не эшли дә башлаганнар. Аларга карап кешелә р ү з кө члә ре белә н тагын да ныграк горурланганнар, хә тта бераз масайганнар да ди. Шә һ ә р янында чиста сулы кечкенә генә чишмә челтерә п аккан. Кешелә р аң а карап торганнар да бу гү зә л чишмә не зур елгага ә йлә ндерергә уйлаганар. Җ ир-анадан һ ә м чишмә дә н рө хсә т сорамаганнар. Тиздә н салкын сулы чишмә зур һ ә м пычрак елгага ә йлә нгә н. Бу зур суга карап кешелә р тагын да масайганнар. Алар кинә т Бә хет шә һ ә ренә дә икенче тө рле кү з белә н карый башлаганнар: бу шә һ ә рдә кемнең дер йорты зуррак, ә кемнең дер бакчасы матуррак икә н бит. Кешелә р арасында кө нчелек кү ренә башлаган, ул кө ннә н-кө н ү скә н һ ә м зурайган. Ата-аналар ү з балаларына игътибар итми башлаганнар, ә балалар ү з чиратларында ә ти-ә нилә ренә начар караганнар. Яхшылык һ ә м матурлык югала барган, ә начарлык һ ә м явызлык кү бә йгә ннә н-кү бә йгә н. Бә хет шә һ ә ренә кунакка килү челә р дә бу чир белә н авырый башлаганнар һ ә м аны ү з шә һ ә рлә ренә алып кайтып таратканнар. Кешелә рдә шулкадә р кү п явызлык җ ыелган, алар хә тта бер-берсен ү терә дә башлаганнар. Бу хә ллә рдә н Җ ир-ананың ярасы зурайган һ ә м киң ә йгә н. Ә елга моны кү реп сө енгә н: - Бу яра буенча мин Бә хет шә һ ә ре аша ү земә яң а юл салам һ ә м шул юл буенча кө чле пычрак суларым белә н бө тен шә һ ә рне юк итә м. – дигә н. Артык горурлыктан һ ә м масаюдан яхшылык һ ә м бә хет турында оныткан кешелә р елганың бу нияте турында бернә рсә дә белмә гә ннә р. (Г.К.Егорова) *** Из данных простых нераспространенных предложений составьте сложные распространенные предложения: 1) Кеше тө зи башлаган. Җ ир ана ачуланган. 2) Шә һ ә р тө зелгә н. Яра зурайган. Яра авырткан. 3) Җ ир гафу иткә н. Ата-аналар игътибар итмә гә н. 4) Балалар начар караганнар. 7. Переведите текст. Ә ллә ничә кө н рә ттә н Миссури елгасы ү зә нлегендә яң гыр коеп ява. Бихисап гө рлә веклә р елгага ябырыла, су кү тә релгә ннә н-кү тә релә бара. Тулып аккан Миссури, иске буаларны җ имереп, авылларга ябырыла. Кө чле ташкын ү з юлындагы йортлар, бакчалар, тимер юлларны агыза. Ул кө ннә рдә ярты миллионнан артык халык йортсыз-җ ирсез кала. Бу хә л 1951 елда Америка Кушма Штатларында була. 1908 елда Мә скә ү не бик зур су баса, ул вакытта Мә скә ү елгасының суы 10 м га кү тә релә, һ ә м шә һ ә рнең биштә н бер ө леше су астында кала. Кешелә р ө й тү бә лә ренә менә лә р, урамнарда ө стә ллә р, урындыклар, арбалар йө зеп йө ри.
8. Составьте диалоги по следующим ситуациям: а) Вы и ваш вице-президент на деловых переговорах с иностранными бизнесменами. Расскажите им чем занимается ваша фирма, что было сделано в прошлом году. Поделитесь опытом и планами на ближайшее будущее. б) На выставке товаров собственного производства встретили представителя своего клиента. Поинтересуйтесь с их мнением, хотят ли они с вами сотрудничать. Пригласите их в свой завод. в) Вам позвонил ваш покупатель. Назначьте ему время и место для встречи, объясните цель вашей встречи. г) Вы с коллегой обедаете в ресторане. Познакомьтесь с меню. Узнайте какое блюдо он хочет заказать, что он предпочитает из татарской кулинарии и какая кухня ему нравится. д) Вы по телевизору смотрите репортаж о наводнении в Европейских странах. Скажите, что вы думаете по этому поводу. Побеседуйте с товарищем о природных бедствиях.
9. Составьте рассказ об опасности грозы; о землетрясениях в нефтяных районах Татарстана.
СҮ ЗЛЕКЧӘ агуланырга – отравиться ашлама – удобрение бизгә к – лихорадка бихисап – бесчисленно гадә ттә н тыш – чрезвычайное дистә ел – десятилетие киек – дичь киң ә шмә - совещание корылык – засуха кө нчелек – зависть кү мер – уголь масаю – зазнаться матдә - вещество нурланыш – облучение сазлык – болото сулык – водоем сусаклагыч – водохранилище сә нә гать – промышленность талә п – требование тыгыз – тесно ышандыргыч – убедительно энә карагы – стрекоза янгын - пожар яра – рана ү тенеч – просьба җ ыйнак – аккуратный, небольшой
РУССКО-ТАТАРСКИЙ СЛОВАРЬ Авиастроительный район – Авиатө зелеш районы авторитет – абруй аккуратность - пө хтә лек Альметьевск - Ә лмә т ангел - фә рештә бабочка – кү бә лә к бедствие – афә т безопасность – куркынычсызлык безумие – акылсызлык берег – яр беседа - ә ң гә мә беспечный – гамьсез беспокоить - борчырга беспокоиться - хафага тө шү бесчисленно – бихисап библиотека - китапханә благодарный – рә хмә тле благославить – фатиха бирү близкий – якын блины – белен болезнь – чир, авыру болото – сазлык больница - хастаханә больной – авыру Бугульма - Бө гелмә бумага – кә газь буря – давыл бык – ү гез Вахитовский район – Вахитов районы век – гасыр великий – даһ и Великобритания – Бө ек Британия величественный – мә һ абә т вера - ышаныч вечер - кич вещество - матдә вещь – ә йбер взгляд - караш вздыхать – кө рсенү вид – тө р видеть - кү рергә вино – шә раб влияние – тә эсир внимание - игътибар внимательный - игътибарлы водоем – сулык водохранилище – сусаклагыч возвышенность – калкулык возможно – ихтимал возможность - мө мкинлек волна – дулкын воля - ихтыяр волшебный – тылсымлы вообще – гомумә н ворота – капка воспоминание – истә лек восток – кө нчыгыш, шә рык восход солнца – кояш чыгу врач - табиб время – вакыт всегда - һ ә рвакыт Высокая Гора – Биектау выставка - кү ргә змә выпускной – чыгарылыш вязать - бә йлә ргә глубокий – тирә н гибель – һ ә лакә т глина – балчык говядина - сыер ите год - ел голова - баш гора – тау горе – кайгы горло – тамак город - шә һ ә р государство - дә ү лә т гриб - гө мбә грива – ял группа – тө ркем давление – басым день - кө н деньги – акча деревня - авыл десятилетие – дистә ел детство – балачак дичь – киек дождливый – яң гырлы долг – бурыч дом – йорт, ө й донос - ә лә к дорого – кыйммә т драгоценность – асылташ дрова–утын дружный - тату Европа – Аурупа единый – бердә м ель – чыршы естественно – табигый жаворонок – тургай жарко – эссе жеребенок – колын жеребец – айгыр животновод – терлекче зависть – кө нчелек задерживать – тоткарлау зазнаться – масаю закаляться – чыныгу занятие – шө гыль запад – кө нбатыш заповедник – тыюлык запрет – тыю заржать - кешнә п җ ибә рергә засуха – корылык заход солнца – кояш бату звенит – чың лый Зеленодольск - Яшел Ү зә н зеленый - яшел (превосходная степень - ямь-яшел) зерно – бө ртек знак – билге знаменитый – мә шһ ү р значение – ә һ ә мият знобить - калтырата золото – алтын зритель – тамашачы и - вә известно – мә гълү м изменение – ү згә реш изящный – нә закә тле или - ә ллә инвалид – гарип инициатор – ә йдә п баручы интерес – мә нфә гать искренний – ихлас искусствовед – сә нгатькә р использовать - файдаланырга испорченност ь – бозыклык испытание – сынау истина – хакыйкать кажется – ахрысы Каир - Каһ ирә камень - таш карандаш - калә м карта – харита квартира - фатир Кировский район – Киров районы кладбище – зират книга - китап коварство – мә кер ковер - келә м кожа – кү н колбаса – казылык количество – микъдар колокольчик - кың гырау колледж - кө ллият конечно - ә лбә ттә конфликт – низаг копыто – тояк коса – чалгы кочевой - кү чмә красивый - чибә р крест – тә ре кровь – кан крыша - тү бә кто-то – кемдер кузнец – тимерче курица - тавык лапти - чабата ласточка – карлыгач легенда – риваять лепесток – таҗ лекарство – дару лесничий – урман каравылчысы лестница - баскыч лён – җ итен ливень –ишеп яң гыр яву лихорадка – бизгә к лицом к лицу – йө згә -йө з личность – шә хес ломит – сызлый луг – болын лук - суган луна – ай литература – ә дә бият материальный – матди мебель - җ иһ аз международный - халыкара мелкий – 1) вак, 2)сай мемориаль – мигъмари местное население – җ ирле халык местный – җ ирле месть – ү ч месяц - ай мечта – хыял милосердие – шә фкать милостыня - садака минарет – манара мир – җ иһ ан, дө нья может – бә лки молитва - дога молоко – сө т морковь – кишер морщина – җ ыерчык Московский район – Мә скә ү районы мочалка – мунчала мутный – болганчык мучаться – иза чигү мычит – мө гри Набережные Челны – Яр Чаллы наблюдательный - кү зә тү чә н наверное – мө гаен шаг – адым награждать - бү лә клә ргә наклониться - сыгылырга наконец – ниһ аять налог – салым напряженность – киеренкелек наследство – мирас наставление – ү гет-нә сихә т наставник – остаз наука – фә н не берите - алмагыз неожиданно - кө тмә гә ндә непрерывно – ө з лексез Нижнекамск - Тү бә н Кама Ново- Савиновский район – Яң а Савин районы новость - яң алык нож – пычак ночь - тө н нужно купить- алырга кирә к нужный -кирә кле обезумевшый – шашкан обеспечить – тә эмин итү обжигать – яндырырга обижать – кимсетергә облучение – нурланыш обмен – алмашу, алыш-биреш образование – мә гариф образоваться – хасил булырга обращение – ә йлә неш общественный - иҗ тимагый общий – уртак объединенный – берлә шкә н объявть –игълан итә ргә овощ - яшелчә овощевод - яшелчә че овца – сарык оглобля - тә ртә ограда – чардуган огурец – кыяр одинаковый - бертө рле одновременно –бер ү к вакытта одноклассник - сыйныфташ одобрить - хуплау озеро – кү л окрестность – тирә лек окружающая среда – мохит опоздавший – кичеккә н опоздать - соң га калырга опыт - тә җ рибә организация - оешма остановка - тукталыш орган – ә гъза Организация объединенных наций – Берлә шкә н Миллә тлә р оешмасы орех – чиклә век особенность – ү зенчә лек освидетельствование – таныклык ответственность - җ аваплылык отдел кадров – кадрлар бү леге открыться - ачылырга отношение - мө нә сә бә т отравиться – агуланырга ослепнуть - сукыраерга особенно – аеруча официальный – рә сми очень жаль - бик кызганыч палач – җ ә ллад-палач памятник –һ ә йкә л память – хә тер парус – җ илкә н пасмурный – болытлы пасынок – ү ги ул переживание – кичереш персидский – фарсы петь - җ ырларга печатный – басма пещера - мә гарә писатель - язучы пленник – тоткын плетка – камчы плод – җ имеш плот – сал плотник – балта остасы площадь Свободы – Ирек мә йданы по-английски - инглизчә победа – җ иң ү поговорка – ә йтем погода –һ ава торышы подвергаться – дучар ителү поддержать – ярдә м кулы сузу пожар – янгын позор – хурлык поколение – буын полотенце – сө лге пользоваться - куллану помещик – алпавыт помощь - ярдә м помогать - булышырга поправляться – савыгу попрошайничать – хә ер эстә ү порог - бусага портной – тегү че по-русски – русча поручение - йө клә мә последний – соң гы, ахыргы постоянно – даимә н посуда - савыт-саба пот – тир по-татарски – татарча по-твоеу - мсинең чә потребность – ихтыяҗ почтенный – мө хтә рә м поэт - шагыйрь пояс – пута правительство – хө кү мә т право – хокук правовед - хокукчы превращать - ә йлә ндерергә, ә верелдерергә предложить – тә къдим итү предпринематель – эшмә кә р представление – тамаша преимущество – ө стенлек преследовать – эзә рлеклә ү преступление – җ инаять привлечь – җ ә леп итү Приволжский район – Идел Буе районы привычка – гадә т придумать - уйлап табу признак - билге призыв – чакырылыш приказ - боерык, ә мер, фә рман пример – мисал принимать - кабул итә ргә приравнять - тиң лә ү причина – сә бә п провожать – озату продвигать – алга этә рү проем – уем проклятие - каһ ә р промышленность – сә нә гать просвещение - мә гърифә т просторный – иркен просьба – ү тенеч профессия – һ ө нә р прямоугольный – турыпочмаклы пустой – буш пустыня – чү л пыльный - тузанлы раб – кол работа - эш рабыня – кә низә к развитие – ү сеш разговаривать - сө йлә шергә разориться – бө лү разум – зиһ ен разъяренно – ярсып рай - җ ә ннә т раковина – кабырчык рана – яра рано - иртә распространен – киң таралган расстояние – ара растительное масло – ү семлек мае растрепать – тузгытырга ребенок - бала регистрировать – теркә ү редактор - мө хә ррир результат - нә тиҗ ә ремесленник – һ ө нә рче репка – шалкан речь –сө йлә м решаться – тә вә ккә ллә ү решающий – хә литкеч решение – карар решетка - рә шә ткә решительный - тә вә ккә л рисовать - рә сем ясарга родом – чыгышы белә н роскошный – зиннә тле рукопись – кулъязма рябина – милә ш самостоятельный – мө стә кыйль сверкать - җ емелдә ргә свет – яктылык сверток – тө енчек свинина – дуң гыз ите сводник – димче свойственный – хас святой – изге сейчас - хә зер секретарь – сә ркатип село – авыл семена – орлык сено – печә н сердце – ө йрә к серебро - кө меш сила – кө ч, гайрә т скорая помощь – ашыгыч ярдә м скорость – тизлек скромность – тыйнаклык следить - кү зә тергә сливочное масло - ак май слобода - бистә слуга – хезмә тче случай – очрак смелый - кыю смерть - ү лем сметана – каймак собрание – җ ыелыш событие – вакыйга совершенствоваться - камиллә шергә совесть – вө җ дан совет – киң ә ш Советский район – Совет районы совещание - киң ә шмә соглашение - килешү сожаление -ү кенү сокровище - хә зинә солнечный – кояшлы сосна – нарат сотрудничество - хезмә ттә шлек спасать – коткарырга специалист – белгеч специально - махсус способность – сә лә т стол - ө стә л стабильность - тотрыклылык ствол - кә ү сә стекло – пыяла стена – дивар стесняться – оялу, базмау столица – башкала, пайтә хет стопа – табан стоя – басып, аягө сте страдание – газап, михнә т стрекоза – энә карагы строитель - тө зү че строительство - тө зелеш суд - мө хкамә снова – кабат сутки – тә ү лек сущность – асылы сходить – барып килергә счет – хисап США – АКШ съездить- барып килергә сыйныф - класс телохранитель - тә н сакчысы терпеливый - сабыр терпение - тү землек тесно – тыгыз тетрадь – дә фтә р теплый –җ ылы тишина – тынлык тонкий – нечкә, нә зек топор - балта торговец – сә ү дә гә р трава – чирә м трагический - фаҗ игале требование – талә п требовать – талә п итү, даулау тревога – шом трон - тә хет трудность – кыенлык трудовая книжка – хезмә т кенә гә се тырыш - прилежный тысячелетие – мең ъеллык тяжесть – авырлык тяжёлый - авыр убедительно - ышандыргыч уважает - хө рмә т итә уважение - хө рмә т углубленно - тирә нтен уголь – кү мер угощать - сыйларга угрожать - янарга удачный – уң ышлы удивительный – искиткеч удобрение – ашлама укреплять – ныгыту улица - урам уловка - хә йлә умный - акыллы унизить – мә схә рә итү уничтожить – юкка чыгарырга управлять - идарә итү упростить - җ иң елә йтергә урок – дә рес усиливать - кө чә йтергә усилие – кө ч кую устройство – җ айланма утро - иртә ухо - колак учебное заведение – уку йорты ученик - укучы финик - хө рмә фрукты - җ илә к-җ имеш характер – холык хвалить - мактарга хвост – койрык хвоя - ылыс хлопоты – мә шә кать хозяин - хуҗ а холодильник - суыткыч холодно – салкын цапля – челә н цель – максат цена – бә я часто – еш через - аша часть - ө леш, бү лек человечный – кешелекле черемуха – шомырт черный - кара (превосходная степень - кап-кара) четки – тә сбих читать – укырга чрезвычайный – гадә ттә н тыш чувствовать - хис итә ргә шептаться – пышылдашу шерсть – йон шишка (сосны, ели) - кү ркә школа - мә ктә п экзамен – имтихан Экономика - икътисад экономист - икътисадчы этаж - кат этика - ә хлак юг – кө ньяк яблоня – алмагач язык - тел яма – чокыр ясный – аяз
|