Этиопатогенез

Қ азіргі таң да ойық жара ауруының бірнеше негізгі себептері анық талғ ан жә не де олардың дамуының патофизиологиялық механизмдері зерттелген: 1) Н. pylori бактерияларымен жергілікті инфекция; 2) гиперсекреторлы синдром, мысалы, гастринома кезінде; 3) НПВП қ олдану. Ойық жара ауруы бұ л жағ дайлардың барлығ ында кездесе бермейді, ауру негізінен қ орғ аныш қ ызметі жеткіліксіз немесе басылғ ан адамдарда пайда болады. Агрессия факторлары мен қ орғ аныс факторларының арасындағ ы тепе-тең дік бұ зылғ анда жедел зақ ымдану шақ ырады, жедел немесе созылмалы қ абыну, эрозияның пайда болуы (шырышты қ абаттың беткей зақ ымдануы) немесе ойық жараның пайда болуы (бұ лшық еттік қ абатқ а дейінгі шырыштың зақ ымдануы). Агрессия факторларының ә сер ету кү ші мен қ орғ аныс механизмінің кү ші аралығ ындағ ы тепе тең діктің бұ зылысы шырышты қ абаттың пептикалық зақ ымдануының жалпы басталуы болып келеді. Агрессияның шартты зақ ымдайтын факторларына қ алыпты жағ дайда ө ң ештің, асқ азанның, 12-елі ішектің беткей эпителийінде болатын эндогенді химиялық байланыстарды жатқ ызамыз. Оларғ а қ ұ рамында 0, 16 N тұ з қ ышқ ылы бар асқ азан сө лін, пепсинді, липаза мен ө т жатады.

Эндогеннді жолмен асқ орыту жолына ульцирогенді ә сері бар жиі ойық жараның пайда болуына алып келетін заттар, соның ішінде бірінші орында стероидты емес қ абынуғ а қ арсы заттар ә сер етеді (СЕҚ Қ П). Этанол да асқ азанның также эпителиальді жасушаларын зақ ымдайды, ә сіресе оның концентрациясы асқ азан сө лінен 10% жоғ ары болса. Никотин жә не басқ а да темекі тү тіні, гастродуоденальді шырыштың микроциркуляторлы қ абатын зақ ымдайды, яғ ни оны зиянды ә серлерге тө зімсіз етеді. Никотиннің басқ а да ә сер ету механизмі ол темекі тартатын адамдарда ұ йқ ы безіндегі бикорбанаттардың секрециясына жағ ымсыз ә сер ету. Ойық жара бар жағ дайларда никотин жараның жазылуын жара аймағ ындағ ы гиперемияны тө мендету арқ ылы баяулатады.

Кейбір аурулар гастродуоденальді жаралардың пайда болуының факторлары болады – созылмалы ө кпенің обструктивті ауруы (ө кпе эмфиземасы), бауыр циррозы жә не бү йрек жетіспеушілігі. Эмфизема жү йелі ацидозғ а алып келеді, сонымен қ атар асқ азан қ абырғ асының да. Бауыр циррозы мен бү йрек жетішпеушілігі кезінде рН градиенті тө мендейді. Пайда болу мү мкіншілігі аз факторлы ауруларғ а, Крон ауруы, гастринома, мастоцитоз болып табылады.

Ең жиі пептикалық жаралардың пайда болуының негізгі себебі ол Н. pylori шақ ыралатын инфекция болып табылады.Гастриттер, 12-елі ішек пен АОЖ аурулары осы инфекциямен байланысты.Ол 12-елі ішек ойық жарасымен асқ ынғ ан созылмалы гастриті бар науқ астың асқ азанының антральді бө лігінен ең алғ аш табылды. Н. pylori ө мір бойы жү ретін созылмалы инфекция болып табылады.Оны тек адекватты антибиотикті терапиямен эрадикация жү ргізу арқ ылы жою.

12 –елі ішек пен асқ азанның шырышты қ абатының қ орғ аныс механизмдерінің жолында кө птеген зақ ымдайтын заттар мен агрессивті факторлар кездеседі.

Шыршты барьер ө зіне негізгі ү ш қ орғ аныс тү рін қ осады:

Асқ азанның эпителиальді жасушалар қ абаты, бикорбонаттар мен шырышты белсенді бө летін 12-елі ішектің энтероциттері мен гоблетовті клеткалары.

Айта кететін жайт, ол шырышты барьер тек қ ұ рылымды ғ ана емес сонымен қ атар, беткей эпителиальді жасушалардың шамасындағ ы биохимиялық жә не физико-химиялық процесстердің функциональді жү йесі.Бұ л жү йе 12-елі ішек пен асқ азанның микроциркуляциясын қ алыпқ а келтіре отырып қ орғ айды.

Қ орғ аныстың бірінші қ атары –ол ішінде (НСО_з-) бикорбанаттар еритін жұ қ а гомогенді шырышты қ абат. Бұ л қ абат 12-елі ішек пен асқ азанның 98% бетін алып жатыр. Тек ашық беті болып ол асқ азан бездерінің ойық тары, одан 17 мм.сын.бағ қ ысыммен асқ азан сө лі бө лінеді. Асқ азанның ішіне. Осы қ абатта сутек ионы (Н+) нейтрализациялайды, сондық тан ол қ абат белсенді емес болады. Шырыш ө з бетінше Н+ ионын нейтралдамайды, бірақ оғ ан ә рқ ашан беткей эпителиден концентрацияланғ ан буферлі бикорбанатты тү зетін НСО_з- анионы бө лініп тұ рады. Бұ лар негізгі басты аниондар болып табылады.

Ө зінің коллоидты жағ дайында қ абат сулы гель болады жә не Н+ ионының диффузиясына физикалық тө теп бере алмайды. Бұ л қ абат тө мен молекулярлы байланыстарғ а (мысалы қ ышқ ылдар) болар-болмас ө ткізгіштік барьер.

Активті емес қ абаттың ең маң ызды сипаттамасы, ол оның гидрофобтығ ы, ө йткені кө бінесе агрессия факторлары мен зақ ымдаушы агенттер суда ерігіш келеді. Шырыштың гирофобтығ ы оның қ ұ рамына кіретін беткей-активті фосфолипидтермен қ амтамасыз етеді. Олар қ ұ рамы бойынша ө кпе сурфанктанттарына ұ қ сас.

Шырыш ө з бетінше дуоденальді эпителиоциттермен, галетов жасушаларымен секрецияланатын органикалық зат. Гастродуоденальді шырыш ү лкен молекулярлы массасы бар сульфаттанғ ан гликопротеиндерден тұ рады, олар эпителиальді жасушалар бетін жағ ып тұ ратын, қ ышқ ылды байланыспен байланысқ ан тұ тқ ыр эластикалық сулы гель тү рінде болады.Сонымен қ атар шырыш гидрофобты қ асиет беретін бетей-активті фосфолипидтен жә не асқ азанның шырышты қ абатының бү тіндігін бақ ылайтын трефойловты пептидтерден тұ рады. Сонымен қ атар, эпителидің физиологиялық регенерациясы, ә рқ ашан шырышқ а десквамирленген бұ зылып жатқ ан эпителиальді жасушаларды қ осып тұ рады. Шырыш экзоцитоз жолымен эпителиальді жә не гоблетов жасушаларының бетінен бө лінеді. Шырыштың бө лінуі жасуша ішілік екіншілік медиаторлар кө мегімен іске асады, циклді АМФ, фосфатидил инозитол жә не Са²+ жатады, олар бө лінетін жасушалардың базальді мембраналарымен байланысатын эндогенді нейротрансмиттер (нейротензин жә не ацетилхолин) немесе паракринді заттар (простагландин, VIP- пепсиннің ввазоактивті ингибиторы, секретин) болып табылады. Шырыштың секрециясы атропин сульфатымен жә не СЕҚ Қ П-мен басылады. Шырыштын жең іл қ оздырғ ыштармен (тұ з қ ышқ ылы, олеин қ ышқ ылы немесе этанолмен) байланысқ анда шырыштын бө лінуі қ айта жоғ арылайды. Олар жергілікті нейротрансмиттермен, паракринді заттармен жә не екіншілік медиаторлар арқ ылы жү зеге асады. Қ алыпты жағ дайда адамда бір жағ ынан гастродуоденальді шырыштын жасушаларымен, и протеолитикалық ә сері бар пепсин жә не трипсин арасында ә рқ ашан тепе-тең дік болады.

12- елі ішек пен асқ азанда болатын гастродусденальді эпителиальді жасушалар ө з бетінше ө ткізбейтін қ орғ аныс мембранасын қ ұ райды, жә не ол шырышты барьердің келесі қ атары болады. Осы функцияларды атқ аратын морфологиялық қ ұ рылымдар болып биқ абатты фосфолипиды жасушаның апикальді мембранасы. Қ алыпты жағ дайда қ ышқ ылды асқ азан сө лін қ айта асқ азанғ а қ айтуын жә не біржасушалы аймақ тан интерстициальді тінге ө туінен қ орғ айтың тығ ыз байланысты клетка аралық байланыстар. Осы клетка аралық байланыстар кө птеген (15 шақ ты) ақ уызды тә ждер тү рінде болады. Олар жасушаларды бір – бірімен белдік арқ ылы тартып тұ рады. Электронды микроскоп арқ ылы қ арағ анда осы протеинді тартылыстар арасында ешқ андай кө рінетін кемшіліктер болмады. Асқ азанның антральді бө лігі мен 12- елі ішектің бетіне қ арағ анда, асқ азанның фундальді бө лімінде жасушалық байланыстар тығ ыз келеді. Егер де тұ з қ ышқ ылы цитоплазмағ а енген болса, онда эпителиальді жасушалар ө зінің Na+/ H+ ионды механизмімен жә не Na+/ HCO³ каналы арқ ылы HCO³ цитоплазмағ а қ айта енуіне қ арсы шығ а алады. Апикальді мембраналар мен жасуша маң ындағ ы байланыстардың ө ткізгіштігінің тө мендігі клетка ішінде PH – қ алыпты (pH 7, 0) жағ дайда ұ стап тұ руғ а кө мектеседі. Физиологиялық регенерация жағ дайында эпителиальді гастродуоденальді немесе оларды тү рлі токсикалық заттар ә серінен ө луі кезінде, олар тез орын ауыстырушы эпителиальді жасушалары арқ ылы активсіз қ абатқ а жабысады. Бұ л эпителиді жасушалардың жаң ару сатысы «реституция» деп аталады. (қ алыпқ а келу).

Беткей эпителииден бикорбанаттардың бө лінуі клеткааралық метобалу процесі кө мегімен жү реді, ал олардың асқ азанғ а тү суі – активті трансцеллюлярлы ионалмасу жолы мен іске асады.

Клеткаішілік карбоангидраза СО₂ жә не Н₂О- ны НСО_з- жә не Н+ қ а айналдырады. NаНСО_з жасушағ а интерстициальді тіккен қ анмен тү седі, клеткаішілік бикорбенаттарғ а буферлі заттарді косады. НСОзСI – ионалмастырушылар арқ ылы активті емес қ абатқ а НСО_з- бө леді. Ересек сау адамдарда НСО_з-ионының абсолютті бө лінуі 1ммоль/сағ. болады.Базолатеральді мембраналы ионалмастырушылар Н+, Na+ и К+ қ алыпты сатыда ұ стап тұ руғ а кө мектеседі.

Асқ азан шырышының бикорбанаттар бө лінуінің кө лемі тұ з қ ышқ ылының бө лінуінің 10% қ ұ райды. Кө ң іл бө лсек, егер асқ азан 100 ммоль HCI бө лсе, онда НСО_з- бикорбонаттардың секрициясы 10 ммоль/ тә улік болады. Сонымен, мұ ндай бикорбонаттар рН =1 болатын қ ышқ ыл ерітіндісі бейтараптай алмайды. Сол уақ ытта егер асқ азан 10 ммоль HCI тә улікте болса, он бейтараптау ү шін 10 ммоль НСО_з-.қ ана қ ажет. Сондық тан бикорбанаттардың базальді секрециясы рН = 2 болатын қ ышқ ылды бейтараптай алады. Шырышты барьердің жұ мысының эффектілігін оның қ ышқ ылды бейтараптай

тың дығ ы, оны асқ азанның ішіне, эпителиальді жасушалар бетімен, цитоплазмасымен, қ ан аралығ ында рН градиенті анық тайды. Егер сау адамда асқ азан бетінде рН=2 болса, шырышты клеткалар бетінде рН=6, шырыш ішінде рН=7/10, ал қ анағ ымда 7, 4 болады. Егер де НСО_з- секретциясы басылып жә не жоғ арыласа шырыштың протеелеу процесі, клеткаішілік ацидоз шырыш жасушаларынын некрара ә келуі мү мкін.

Ащы ішектің энтероциттері асқ азан сияқ ты белсенді емес қ абатқ а айтылғ ан механиктар арқ ылы НСО_з- бө леді. Бірақ та асқ азан эпителияны қ арағ анда, 12- елі ішек эпителиі қ осымша 2- пассивті жолмен бикорбонатты бө леді: 1)цитоплазмадан ішек ішіне апикальді мембрана ізашары арқ ылы жә не 2) интерстицальдітін жасушааралық ізашар арқ ылы ішекке 12-елі ішекте 40% кө лемде бикорбонаттар тү зіліссіз осы секрецилның ізашар жолына келеді. Осы кө птеген процессор дуоденальді шырышқ а біршама НСО_з- иолын қ осады. Ұ йқ ы безі мен бауыр 60 ммоль/тә улік НСО_з бө леді. Осылай 12-елі ішек НСО_з- акионын тә улігіне, асқ азаннан келетін катион Н+.дай мө лшерде кему. Пилорикалық сфинктердің ашылғ ан жерінде рН=2 болады, ал одан бірнеше сантиметрге тө мен рН=7-8-ге дейін жоғ арылайды.

Дуаденальды шырыштың бикорбенат бө луі Н+ ионымен қ атынасқ анда 3есе жоғ арлайды, бірақ дуоденальді жарасы бар науқ астарда бұ л реакция ә лсіз.

Бикорбанаттар секрециясында вагусты қ оздырғ анда болатын орталық парасимпатикалық ацетипхолиннің стимулляциясы жатыр. Сонымен қ атар гастродуоденальді секреция НСО_з- жергілікті тұ з қ ышқ ылымен қ оздырғ ышқ а жауап ретінде простогландиндерді, дополинні жә не VIP бө лінуімен іске асады. Ең кү шті бикорбанаттар секрециясының бө лінуіне асқ азанда рН< 2 болуы болады. Бикорбанаттардың бө лінуі симпатикалық нерв жү йесімен стимуляцияланады. Асқ азан эпителииінің қ орғ анысынын 3-ші қ атарын қ анның микроциркуляциясы толтырады. Шырышты қ абат қ антамырлы капиллярлар торына ө те бай.

Гастродуоденальді шырыштың микроциркуляторлы қ ызметі эпителиальді жасушаларды сумен, оттегімен, пайдалы ө німдермен, буферлі заттарымен қ амтамасыз етеді. бұ ларсыз НСО_з жә не шырыш бө ле алмайды. Сонымен де, қ ан ағ ымы париетальді жасушалардан ө тип, эпителиальді жасушаларғ а келеді.Париетальді жасушалардан бө лінген тұ з қ ышқ ылы асқ азанның қ анғ а толуын камтамасыз етеді. Капиллярлы тор дренажды функцияны да атқ арады, ол жалпы қ ай ағ ымнан Н+ ионын алып келеді. Егер де асқ азан секрециясының стимуляциясы жергілікті қ ан айналымды жоғ арылатса, онда керісінше қ ышқ ылдын бө лінуі жергілікті қ анағ ымын тө мендетеді.

Адренергиялық стимулдеу, гистамин, вазоконстрикторлар жә не азот тотығ ы кілегей қ абаттың қ анғ а толуы мен негізгі стимуляторлар болып табылады. Керісінше, α -адренергиялық стимуляция, вазоконстрикторлы простогландиндер, индометацин, тромбаксан, лейкотриен В4 жә не тромбоцит активтеуші фактор, асқ азан кілегей қ абатындағ ы қ анайналымды тө мендетеді. Кез келген қ ан ағ ысының жедел тө мендеуі, мысалы геморрагиялық шокта, жедел жергілікті кілегей қ абаттың ишемиясын шақ ырады, ал ол ө з кезегінде стрестік ойық жара кезіндегі қ ан кетудің негізгі механизмі болып табылады. Шамамен 30 мин. болғ ан ауыр жә не ұ зақ ишемия, гастродуоденальды кілегей қ абаттың тамырларын босатып, он екі елі ішек пен асқ азанның кілегей қ абат жасушаларының некрозы мен десквамациясын шақ ырады. Бұ л терминді A. Robert 1979 ж. некротикалық факторлардың зақ ымдау қ абілетін басатын жә не жоятын простогландиннің қ асиетін зерттеу кезінде ұ сынды. Кейінгі кезде цитопротекция деп басқ а эндогенді заттар (глютатион, азот тотығ ы жә не тб.) немесе дә рілік препараттар (мизопростол, сукральфат, антацидтер, висмут препараттары) аталады. Олар ә р тү рлі химиялық заттардан (этанол, СЕҚ Қ З, гипоксия жә не т.б.) гастроинтестинальді шырышты қ абаттың бұ зылысын тоқ татады немесе басады.

Арахидон қ ышқ ылын асқ азанның эпителиальді жасушалары синтездейді, ол циклооксидаза ферменті арқ ылы простогландиндерді жә не липооксидаза арқ ылы лейкотриендерді тү зуге негізгі қ осылыс болып табылады. PGS цитопротекциясы HCO3 жә не шырышты стимуляциялық қ абілеті арқ ылы, шырышты қ абаттың қ ан айналымын жоғ арылатуы арқ ылы, Н+ иондарының асқ азаннан жасуша эпителийіне ө туіне кедергі жасауымен, бұ зылыс болғ ан эпителий қ абатының реституциясын стимуляциясымен анық талады. Бұ дан басқ а PGS шырышты қ абаттың зақ ымдануында ол жерге шырышты сө лдің бө лінуін жоғ арылататыны анық талғ ан. Бұ л ө з кезегінде токсикалық заттардың асқ азан қ абаты тінінде еруіне жә не бө лінуіне алып келеді, бұ л да гастрдилюция деп аталатын қ орғ аныш механзмі боп табылады. Асқ азанның қ ышқ ыл тү зетін жә не тү збейтін бө ліктерінің қ осылғ ан жерінің қ ышқ ылдық -пептикалық сө лге тө зімділігінің тө мендеуіне алып келетін жағ дайлар:

Антрокардиальді экспанциямен жү ретін гиперсекреторлы жә не нормосекреторлы гастрит;

Антродуоденальді қ осылыстың кардиялық бө лікке қ арай жылжуымен жү ретін асқ азандық бездердің редукциясы;

Асқ азанның қ анайналымының бұ зылысы, ә сіресе локольді ишемиямен жү ретін;

Атрофиялық гастритке салыстырмалы тү рде жағ дай туғ ызатын асқ азан секрециясының жоғ арылауы.

Гастрин гиперпродукциясымен жү ретін асқ азандық стаз.

Регуляциялық бұ зылыс 12-елі ішектің моторикасының жоғ арылауымен жү ретін зақ ымдануына алып келеді. Ол привратниктің дисфункциясымен қ осылса дуоденальдық тү зілістердің ү немі болатын рефлюксіне алып келеді. Оның ү стіне ө т панкретикалық сө лмен қ осылғ ан кү шті детерген жасушалардың қ абатын зақ ымдайды. Рефлюкс кесірінен бірден барьерлік қ абілет тө мендеп, сутегі иондары интерстициялық кең істікке, ал натрий иондары асқ азан кең істігіне шығ ады. Мес жасушаларынан гистамин бө лінеді, микроциркуляция бұ зылысымен жү ретін қ ышқ ыл тү зілуі біраз стимуляцияланып, веналық стаз жә не капиллярлық толумен кө рінеді. Одан басқ а сутегі иондары кері диффузиямен холинергиялық рецепторлар арқ ылы пепсин гиперсекрециясын туғ ызады. Осы ә серлердің арқ асында антрокардиа льды экспанцияғ а ә келетін антральды гастрит дамиды. Атрофия мен сау тіндер арасында ойық жара дамуына ө те бейім.

12-елі ішек ойық жарасында негізгі рө лдің бірін конституциялық жә не тұ қ ым қ уалаушы факторлар ойнайды. Тұ қ ым қ уалаушылық фактор дуоденальді ойық жарада негізгі орын алады, ә сіресе қ ан тобы1 адамдар кө п ауырады. Циммерман Я. С. айтуы бойынша қ орғ аныс факторы-фукогликопротеид жетіспеуінен болады. Нервті-гуморальді бұ зылыстың арқ асында ас асқ азаннан тез шығ арылады, асқ азан луковицасында рН қ ышқ ылдық қ а ө туі болады, себебі ішектің ішіндегі сілті сө лі қ ышқ ыл химусқ а жетпейді. Бұ л ылғ и 12-елі ішектің қ ышқ ылдық толуына алып келеді. Бұ ндай науқ астарда ацидопептикалық пилородуоденит ретінде ауруалды дамып, кейінгісін циклді ауысып отыратын жаралық дефектке алып келеді.

Соң ғ ы кезде ойық жара ауруының дамуында инфекциялық теорияның қ олдаушылары кө бейді: олардың айтуы бойынша H. pylori ойық жара ауруын тудырады, бырақ оның даму механизмі толық анық талмағ ан. А. С. Логинов жә не оның соавторының айтуы бойынша 12-елі ішектің қ орғ аныс механизмдері бұ зылғ ан кезде шырыжты қ абатқ а НР зақ ымдағ ыш ә сер етеді. Ол жасуша аралық кең істікке жә не париетальді жасушалардыі жасушаішілік канальцалардың ішіне кіріп, бездердің сө л бө луін тө мендетеді.

Бұ дан басқ а НР бө летін метоболизм қ алдық тары жергілікті муцинді зақ ымдайды, ал бактерия жоқ жерлерде процес байқ алмайды. Эпителиальді жасушаларды механикалық қ орғ айтын муцин зақ ымданса, эпителий жалаң аш қ алып, оның тұ з қ ышқ ылы, пепсин, ө т қ ышқ ылдары тұ здарына тө зімділігі тө мендейді. Осы ә серлердің барлығ ынан ойық жара дамуына жағ дай туындайды. Осы авторлардың жазуы бойынша НР-оң антралді гастритте асқ азандық заттардың эвакуациясы баяулағ ан кезде де ойық жара дамуы мү мкін. Соң ғ ы кезде НР жара дамуына келесі механизмдер арқ ылы ә сер ететіні дә лелденген: НР макрофагтармен ә серлескенде интерлейкин 8 бө лінеді, ал ол болса қ ызыл кеміктен нейтрофильдер мен таяқ ша ядролы лейкоциттердің бө лінуін жоғ арылатады, соң ғ ылар ө з кезегінде асқ азан мен 12-елі ішектің шырышты қ абатына миграцияланып, жаралық дефекттің репарациясын баяулататын қ абыну ү рдісін тудырады. Соң ғ ы 10-15 жылда емге микробқ а қ арсы препараттардың қ осылып жү ргені осымен тү сіндіріледі. Кейбір авторлардың айтуы бойынша инфекциялық агенттің ролі ауру дамуында біраз кү шейтіліп жіберілген дейді, олар НР бар екенін анық тап қ ана қ оймай, қ анда НР антигендеріне қ арсы 19M, +СРБ, сиал қ ышқ ылын анық тау керектігін айтады.

НР жара ауруының патогенезіндегі рө лі келесі концепциямен тү сіндірілуі де мү мкін: НР антралді бө лік пен жасушаларды қ осатын, гастринді бө летін жә не париетальді жасушаларды қ алыпты физиологиялық ингибиторлық механизмдерді блоктау арқ ылы ә сер етіп, тұ з қ ышқ ылының бө лінуін жоғ арылатады. Бұ л ө з кезегінде тұ з қ ышқ ылының 12-елі ішекке қ алыптыдан кө п тү суіне ә кеп, жара ауруының пайда болуына алып келеді.(Olbe L. 1996).

Келесі адамдарда жара ауруы жиірек кездескен: НР инфекциясы бар науқ астың жанұ ясында басқ а адамда, белгілі бір профессия адамдарында, негізінен ет кесушілерде, эндоскописттерде, гастроэнтерологтарда. Инфекциялық теория қ алыптасқ аннан кейін патоморфологтар науқ астардан тек НР ғ ана емес, онымен қ оса вирустарды, саң ырауқ ұ лақ тар жә не басқ а микрофлораларды тауып жатыр.

Ағ ымды шатыр концепциясы бойынша НР асқ азанның шырышты қ абаты мен 12-елі ішек луковицасында колонизацияланып, комплемент жү йесін ынталандырып, комплементбайланысты қ абыну тудырады, онымен қ оса иммунокомпонентті жасушаларды ынталандырып, деструктивті потенциалы бар лизосомалық ферменттердің (гидролаза) бө лінуін қ амтамасыз етеді. Осы кезде асқ азан шырышының гликопротеиндерінің синтезі мен секрециясы тө мендейді де эпителиоциттер бұ зылады, олар цитокиндерді бө ліп, асқ азан шырышты-бикорбонатты барьерінің тө зімділігі тө мендеп, эпителиальді жабындының бү тіндігі жә не регенераторлық қ абілеті бұ зылады, ол Н+ иондарының қ арқ ынды ретродиффузиясына жә не НР цитотоксикалық ә серін ү детеді. НР асқ азан мен дуоденальді шырышты қ абаттарда кө птеп колонизациялануы жергілікті иммундық қ озғ алыс тудырып, қ абынуғ а жә не гранулематозды инфильтрацияғ а (антрумгастрит, бульбит) сонғ ы кезең де иммуноцитолизге (иммунодеструкцияғ а) алып келетін цитотоксикалық жә не цитотоксикалық емес баяу реакциялар тудырады. Бұ л кө біне генетикалық, психоә леуметтік, психоэмоциональдық, стресстік жә не т.б. жағ дайларғ а кө п душар болатын адамдарда кездеседі. Циммерман Я. С. жә не соавторлары ойық жара ауруын полиэтиологиялық жә не полипатогенетикалық ауру ретінде, ал НР ең негізгі, кө біне жергілікті ә сер ететін фактор ретінде қ арастырады.