Клиникасы. СП клиникалық көрінісі ауру синдромынан, экзо- және эндокринді жетіспеушіліктерден

СП клиникалық кө рінісі ауру синдромынан, экзо- жә не эндокринді жетіспеушіліктерден, аурудың асқ ынуларынан тұ рады.

Ауру синдромы.

■ Ауру сезімнің орналасуы ұ йқ ы безінің зақ ымданғ ан жеріне байланысты: кіндіктен сол жақ қ а қ арай сол қ абырғ а асты аймақ тың ауру сезімі ұ йқ ы безі қ ұ йрығ ының зақ ымдануында дамиды, орта сызық тан солғ а қ арай эпигастральді аймақ тың ауру сезімі – Ұ Б денесі, орта сызық тан оң ғ а қ арай Шоффар аймағ ында болса – Ұ Б басының патологиясы туралы айтады. Мү шенің жалпы зақ ымдануы кезінде ауру сезімі жайылмалы тү рде болады, іштің жоғ арғ ы бө лігінде «белдік» немесе «жартылай белдік» тә різдес болып келеді. Ауру сезімі тамақ қ абылдағ ан соң 40-60 мин (ә сіресе, ащы, майлы, қ уырылғ ан) кейін дамиды. Сонымен қ атар, ауру сезімі арқ ада жатқ ан кезде кү шееді, ал отырып кішкене алдығ а ең кейген кезде басылады. Ол жү рек аймағ ына, стенокардияғ а ұ қ сатып сол жауырынғ а, сол иық қ а, кейде сол мық ын аймағ ына берілуі мү мкін.

■ Ауру сезімі кенеттен дамып, жедел тү рде, тамақ қ абылдағ аннан кейін кү шеетін тұ рақ ты кө терілумен немесе тұ рақ ты басып ауыру сезімді болуы мү мкін.

■ Қ ұ су, кекіру, жү рек айну. Бұ л симптомдар он екі елі ішектің тө мендеуші бө лігінің дискинезиясы, дуоденостаз кезінде болады.

Экзокринді жетіспеушілік.

■ Ұ Б сыртқ ы секреторлы жетіспеушілігі ішектік асқ орыту мен сің ірілудің бұ зылыстарымен, сонымен қ атар, жің ішке ішектегі бактериялардың шамадан тыс ө суімен сипатталады. Нә тижесінде науқ астарда іштің ө туі, метеоризм, стеаторея, тә беттің тө мендеуі, арық тау дамиды. Кешірек гиповитаминоз симптомдары байқ ала бастайды.

■ Ұ Б сыртқ ысекреторлы жетіспешілігін тө мендегілер кү шейтеді:

- энтерокиназа мен ө ттің дефициты салдарынан ферменттер активациясының жетіспеушілігі;

- он екі елі ішек жә не жің ішке ішектің моторлы бұ зылыстары салдарынан ферменттердің тағ амдық химуспен араласуының бұ зылысы;

- ішектің жоғ арғ ы бө лігінің микрофлорасының шамадан тыс ө суі салдарынан ферменттердің инактивациясы мен бұ зылуы;

- панкреатикалық ферменттер синтезінің бұ зылысы нә тижесінен дамығ ан тағ амдық белоктың гипоальбуминемия дамуымен бұ зылуы.

■ Ұ Б экзокринді жетіспеушілігінің ерте белгілеріне стеаторея жатады, ол панкреатикалық секрецияның қ алыптымен салыстырғ анда 10% тө мендеуінен дамиды. Жең іл стеаторея ә детте клиникалық белгілерсіз ө теді. Айқ ын стеаторея кезінде іштің ө туі тә улігіне шамамен 3 тен 6 ретке дейін барады, нә жіс кө п, иісі нашар, маймен қ апталғ ан сияқ ты ботқ а тә різдес. Егер, науқ ас майлы тағ амды шектесе жә не панкреатикалық ферменттерді қ абылдаса стеаторея басылуы мү мкін кейде тіпті жойылып кетеді.

■ Науқ астардың кө бінде Ұ Б сыртқ ы секреторлы жетіспеушілігінің жә не ішектегі ас қ орыту мен сің іру ү рдістерінің бұ зылуы мен ауру сезімі ү шін тағ амды қ абылдамау нә тижесінде арық тау дамиды.

Ә детте арық тауғ а тә беттің тө мендеуі, науқ астың қ атал емдә мді ұ стағ аны, кейде ауру сезімі салдарынан тамақ ты мү лдем қ абылдамауы, қ ант диабетімен ауыратын науқ астардың жең іл сің ірілетін кө мірсуларды қ абылдамауы себеп болады.

■ майда еритін витаминдер (A, D, E жә не K) дефициті сирек кездеседі, ә детте ауыр жә не ұ зақ қ а созылғ ан стеатореясы бар науқ астарда болады.

Эндокринді жетіспеушілік.

Шамамен 1/3 науқ астарда гипогликемиялық синдром тү рінде ө тетін кө мірсу алмасуының бұ зылысы дамиды. Соның тек жартысында ғ ана қ ант диабетінің клиникалық белгілері байқ алады. Бұ л бұ зылыстардың негізінде аралшық аппарат клеткакаларының зақ ымдалуы жатыр, нә тижесінде инсулиннің ғ ана емес, сонымен қ атар глюкагонның дефициті дамиды. Бұ л панкреатогенді қ ант диабеті ағ ымының ерекшелігін тү сіндіреді: гипогликемияғ а қ ұ марлық, инсулиннің тө мен дозаларына тә уелділік, кетоацидоздың, қ антамырлық жә не басқ а да асқ ынуларының тез дамуы.