De Prometheo

Prometheus, qui auxilio Minervae homĭ nes ex terrā et aquā fecĕ rat, de genĕ re humā no bene meruit. Di saepe Prometheum ad epū las suas invitabant. Ită que consilium Iovis, qui omnes homĭ nes necā re constituerat, Prometheo notum erat. Prometheus Aliquando in caelum venit, ignem, quem Iuppĭ ter hominibus negaverat, de Olympo subduxit et hominibus donavit. Quamquam ira Iovis magna erat, genus humā num non delevit. Prometheum autem Vulcā nus iussū Iovis in monte Caucă so ferreis catē nis ad saxum all igavit cotidiē que aquĭ la iecur Promethei devorabat. Iecŏ ris pars, quam aquĭ la interdiu devoraverat, noctu crescebat. Ita Prometheus ingentes dolō res tolerabat. Postea Hercŭ les aquĭ lam sagittā necavit, Prometheumque liberavit.

De causa belli Trojā ni

Erant nuptiae Pelē i, regis Thessaliae, et Thetĭ dis deae. Omnes dei invitā ti erant praeter Discordiam. Dea Discordia ira commō ta est et malum aureum inter epulantes iactavit, in quo inscriptum erat: “Pulcherrĭ mae” (прекраснейшей). Diu Iuno, Minerva et Venus de malo certaverunt. Denĭ que iussu Iovis a Mercurio ad Parĭ dem, regis Priă mi filium, ductae erant. Iuno Parĭ di potentiam, Minerva sapientiam, Venus Helĕ nam, pulcherrĭ mam muliĕ rem promī sit. Paris Venĕ ri malum tradĭ dit. Paulo post a Priă mo patre in Graeciam missus est. Ibi Helĕ nam, Menelai regis uxō rem, rapuit. Hinc bellum Trojā num incipĭ tur. Multos annos ad Trojam pugnā tum est. Denĭ que Troja a Graecis dolo capta et delē ta est.

ЗАДАНИЕ XVI

Степени сравнения прилагательных

Степени сравнения наречий

а) Прочтите, разберите и переведите предложения:

1. Proletarii erant pauperrimi homines in plebe Romana. 2. Signa Olympiaca: citius, altius, fortius. 3. Cicero fuit omnium civium Romanorum eloquentissimus, oratorum clarissimus. 4. Potius sero, quam nunquam. 5. Lingua celeris est, mens celerior. 6. Mos erat Spartanorum breviter respondere, fortiter pugnare, patienter et constanter labores tolerare, honeste vivere. 7. Roma veterrima urbs Italiae putatur. 8. In Capitolio, arce Romana, Jovi optimo et maximo templum celeberrimum aedificant. 9. Leones facilius vincuntur, quam tigres. 10. Gratius ex ipso fonte bibuntur aquae. 11. Honores mutant mores, sed raro in meliores. 12. Monumenta virorum clarorum pulcherrimis floribus ornabantur. 13. Multae urbes Galliae, a Caesare occupatae, divitissimae erant. 14. Ad lacum Trasimenum Romani acriter et vehementer pugnaverunt; sed nunquam Romani acrius et vehementius pugnaverunt, quam apud Cannas.

15. Vilius argentum est auro, virtutibus aú rum (Horatius).

Слова

1. Proletarius, i m – пролетарий (юридически свободный, но неимущий гражданин в древнем Риме); pauper, eris – бедный; plebs, plebis f – плебс, простой народ.

2. Signum, i n – знак, изображение, статуя, лозунг, девиз, знамя; Olympiacus, a, um – олимпийский; citus, a, um – быстрый.

3. Civis, is m, f – гражданин, гражданка; eloquens, ntis – красноречивый.

4. Potius – лучше, скорее; sero – поздно.

5. Lingua, ae f – язык; celer, eris, ere – быстрый, скорый.

6. Respondeo, spondi, sponsum, ere – отвечать; patienter – терпеливо; constanter – постоянно; tolero, avi, atum, ā re – переносить, терпеть, выдерживать; honeste – достойно, с честью.

7. Vetus, eris – старый, древний.

8. Celeber, bris, bre – известный, знаменитый.

10. Gratus, a, um – приятный, милый, привлекательный; fons, ntis m – источник, родник; bibo, bibi, –, ĕ re – пить.

11. Raro – редко.

12. Flos, floris m – цветок.

13. Occupo, avi, atum, are – занимать, захватывать, овладевать; dives, itis – богатый.

14. Lacus, us m – озеро; acer, acris, acre – острый, пылкий, горячий; vehementer – сильно, очень.

15. Vilis, e – дешёвый, презренный; virtus, tutis f – доблесть, добродетель, достоинство.

b) Образуйте сравнительную и превосходную степень от прилага-тельных novus, a, um; utilis, e; humilis, e; prudens, entis; parvus, a, um. От каждого прилагательного образуйте наречие и дайте его степени сравнения.

c) Преобразуйте выражения, заменяя конструкцию с союзом quam бес-союзной: miserior quam servus; pejus quam canis; minor quam lupus et major quam feles.

d) Определите формы степеней сравнения прилагательных, их склонение, падеж и число: audacior, fortius, citissĭ mus, pejus, optĭ mam, breviō res, gracilius, felicissĭ mo, simillĭ mi, asperrĭ mo, meliorĭ bus, modestissimō rum.

e) Переведите с русского языка на латинский:

1. Плохой мир лучше, чем добрая война. 2. Ты делаешь самое трудное из всех дело. 3. Железо людям более необходимо, чем золото и серебро. 4. Римляне в театре кричали: «Прекрасно, хорошо, правильно!» 5. Старый (превосх. ст.) друг – лучший друг.

f) Прочтите и переведите тексты.

Ad Cicerō nem

Dí sertí ssime Ró mulí nepó tum,

Quot sunt quó tque fué re, Má rce Tú lli,

Quó tque pó st alií s erú nt in á nnis,

Grá tiá s tibi má ximá s Catú llus

Á git pé ssimus ó mniú m pó ē ta,

Tá nto pé ssimus ó mniú m pó ē ta,

Quá nto t(u) ó ptimus ó mniú m patró nus (Catullus, 49).

Alexandri ad Aristotĕ lem epistŭ la

Vicĭ mus hostes et superavĭ mus arē nas! Sed ex ordĭ ne omnia descrī bam. Postquam exercĭ tum in Asiam transportā vi, Persas ad Granī cum flumen proelio atrō ci vici totamque Asiam servitū te barbarō rum liberā vi. Scire debes plurĭ mas urbes ipsas mihi se tradidisse, paucas portas clausisse; eas autem me vi et armis cepisse. Regem ipsum Darē um ad Issum pugnā atrocissĭ mā vici magnamque praedam feci. Una Tyrus, quae in insŭ la posĭ ta est, portas clausĕ rat. Eam urbem terrā marique oppugnā vi et septĭ mo mense cepi. Paulo post exercĭ tum in Aegyptum duxi eamque Persā rum provinciam facĭ le expugnā vi et incŏ lis libertā tem reddĭ di. In ora Aegypti urbem condĕ re constitui, quae Alexandrī a vocabĭ tur. Ex Aegypto iter difficillĭ mum per arē nas ad Hammō nis oracŭ lum feci. In eo itinĕ re gravissĭ mos labō res toleravĭ mus; laudabĭ lis autem erat milĭ tum ducumque patientia et Constantia. Misi tibi, memor tui, lapĭ des raros, plantā rum et animalium genĕ ra varia. Vive valē que, magister carissĭ me!

De olī va

Oliva, sive olea, est arbor, quae apud vetĕ res Graecos in magno honō re fuĕ rat. Notum est id certā men, quod aliquando inter deos fuit. Neptū nus, Oceă ni deus, et Minerva, omnium artium dea, de principā tu certā bant et operibus suis se iactabant. Neptū nus equum velocissĭ mum creavit, Minerva olī vam, arbŏ rem utilissĭ mam, Attĭ cae donavit. Incŏ lae Attĭ cae olī vam donum pretiosissĭ mum putaverunt et palmam Minervae dederunt. Ex eo tempŏ re olī va a graecis arbor sacra putatur et in praecipua est deae tutela.