Мұнай және газ өнеркәсіп объекттілеріндегі дірілдің, шуылдың және ультрадыбыстың қайнар көздері

Ө ндірістік ортадағ ы «шуылдың зиянын» барлық технологиялық процестер, транспорттық операциялар, қ ондырғ ылар, аппараттар, машиналар, механикаланғ ан жә не басқ а қ ұ ралдар тудырады.

Насос жә не насос станциясының жұ мыс істеу кезіндегі, мысалы, тұ рақ ты жә не кең сызық ты шуыл 80-85 дБ дең гейімен қ ұ ралады. Манифольдтар жә не булиттер шуылды 70-75 дБ; жетектер, редукторлар, 90-105 дБ жасайды. Роторлық жә не турбиналық бұ рғ ылау 105-115 дБ шуылмен жү реді; трактор кө тергіштерінің, пневмоқ ұ ралдарының, электродвигательдерінің жұ мысы, цементтік агрегат цехының жер астындағ ы кү рделі ремонтының скважинасы – 90-115 дБ шуылмен; бұ рғ ы лебедкасы (бұ рғ ылаушының жұ мыс орны) жә не АКБ кілті тө менгі орташа жиілігі (90-110 дБ) жә не орташа жиілігіне (80 дБ) сә йкес шуылды қ ұ райды. Жоғ ары жиілікті шуылдың дең гейлері трубокомпрессор жұ мыс ү шін (105 – 115 дБ), газмоторлы компрессорлар (шуылдың орташа жиілігі 85 – 95 дБ), компрессорлар электрлік жетекпен (92 – 104 дБ), шойбалғ алар (тө мен жиілікті шуыл 120 дБ) т.б. тә н. Шекті жоғ ары дә режедегі шуылдар мұ най жә не газ фонтанды скважиналардың, компрессорлардың да жақ ын жерлерінде байқ алады. Газ таратушы станциялар тө ң ірегінде, қ ызмет етушілер ү шін акустикалық қ олайсыз жағ дайлар, сонымен қ атар ең жақ ын елді-мекендерінде пайда болады.

Ө ндірістік ортаның сандық жә не сапалық акустикалық бірқ атарлығ ы, ә р типті технологиялық жабдық тардың қ ұ рылуынан, мұ най жә не газ ө неркә сіп объектілерінде ө те кү рделі акустикалық жағ дайларды қ алыптастырады, шуыл, діріл жә не ультрадыбыс дең гейлермен спецификалық ең бек жағ дайын жасайды. Кейбір жағ дайларда ол, газ ағ у пульсациямен (мұ най, конденсат); басқ а жағ дайларда – дірілмен, қ ұ бырдың қ абырғ асына ө тумен жә не т.б. анық талады. Тіпті, бір жұ мыс орнының шегінде жалпы шуылдың дең гейі кейде, жергілікті – тым қ уатты қ айнар кө здерімен жоғ ары қ арқ ындағ ы дыбыстық импульс ү демесімен кү шейеді.

Осы себеппен діріл айыру бір жабдық та шуылмен кү ресу ретінде қ аралуы мү мкін, ал басқ а жабдық тарда – мү мкін емес. Бұ л сенімді сө йлеу байланысының ұ йымдастыру мү мкіншілігін жояды (сө йлеу кезіндегі дыбыстың дең гейі шуыл ө рісінің дең гейінен 10 дБ-тен жоғ ары болу керек), шуылдың абсалюттік дең гейі нә тижелік тө мендетуін қ иындатады, адамның жұ мыс қ абілетіне акустикалық процестер объективті бағ аның ә сер етуі, оның тә ртібі (жоғ ары тербелмелі градиенттер, дыбыстық қ ысымдар, дыбыстардың тү рлері мен формалардың тұ рақ сыздығ ы, олардың шуыл ө рісінің қ ұ рылымында кү рделі байланысы, жеке реакцияның ә сер етуі). Осығ ан қ атысты шуылдың биологиялық жә не психологиялық ә сері, адамғ а тұ рақ сыз акустикалық процесстердің ә сер етуі ә зіргн зерттелуі жеткіліксіз болып отыр. Осының бә рі тиімді нормалауды жә не профилактикалық шараларды зерттеуін қ иындатады, шуыл, діріл жә не ультрадыбыс кө рсеткіштерінде ең бектің қ арапайым шарттарын қ амтамасыз етеді. Барлық айтылғ ан шуылдың қ айнар кө здері, дірілдің де негізгі қ айнар кө здері болып табылады. Олар дірілді тудыра отырып, жиілік спектордың кө птеген аймақ тарын алып ө теді.

Мұ най жә не газ ө неркә сібінің техникалық қ ұ рылыс ү шін (5. 10 мм/с) кө рсеткішіне қ атысты тербелмелі қ озғ алыстың дБ орташа квадраттық кө рсеткіштері 1-таблицасында кө рсетілген.