Шудың рұқсат етілген деңгейі.

Шу ғ имараттарда ә р тү рлі жолмен таралады. Ә р тү рлі объектілерде қ ұ рылыс жобаларын сызғ ан кезде акустикалық есептеулерге сә йкестендірілген шуды тө мендету жағ дайлары қ арастырылу керек. Акустикалық есепті былай шығ арады: шу кө здерін табады, есептеу жасалынатын бө лме немесе территориядан нү ктелер алынып, осы нү ктелердің таралуын анық тайды; шуды тө мендету жө ніндегі шаралардың есептеу нү ктелерінің дыбыстық қ ысымын есептейді жә не керекті шудың тө мендеуін анық тайды. Шуды болдырмау ү шін ә р тү рлі қ ұ ралдар мен тә сілдер қ олданылады. Оларды ұ йымдық жә не жекелеген етіп бө луге болады.

Ұ йымдық қ орғ ау қ ұ ралдарына шу кө зінің шығ у кезіндегі қ атынасын тө мендету қ ұ ралдары жә не қ орғ алатын объектіден шу кө зіне дейінгі таралуды тө мендету қ ұ ралдары жатады.Ұ йымдық қ орғ ау қ ұ ралдары мен ә дістері шудың таралуын тө мендету жолындағ ы шараларына акустикалық, архитектуралық – жоспарлық жә не ұ йымдық - техникалық болып бө лінеді.

Акустикалық қ ұ ралдармен шудан қ орғ ану дыбыс шектейтін қ ұ рылғ ы - кабиналар, ғ имарт жә не орынды бө геттермен жабу, акустикалық экрандар қ ұ ру, дыбыс ө ткіэгіш материалдарды қ олдану, шуды естірмейтін қ ұ рылғ ылар арқ ылы жү зеге асады. Дыбыс шектегіш- бө геттейтін жә не бө летін орындардың одан жә не оның элементтері арқ ылы ө тетін шуды шектейтін қ асиеті. Мұ ндай бө геттің дыбыс тасымалдау механизмі бө гетке тү сетін дыбыс толқ ынынан тұ рады. Осының нә тижесінде бө геттейтін конструкция дыбыс кө зі болады.

Бө геттің дыбыс шектеу қ асиеті дыбыс ө ткізгіш коэффициентімен τ сипатталады:

τ =J_пр / J_пад =p_пр² / p_пад²

мұ ндағ ы J_пр, p_пр - ө ткен дыбыстың дыбыстық қ ысымы мен интенсивтігілі;

J_пад, p_пад - тө менгі дыбыс қ ысымы мен интенсивтілігі. Конструкцияның дыбыс шектегіш қ асиеті беттік тығ ыздық тың жоғ арлығ ына қ арайды, сондық тан дыбыс шектегіш материалдардың қ олайлысы бетон, ағ аш, тығ ыз пластмасслар жә не тағ ы басқ а болып табылады.

Ө ндіріс орындарында шу қ ұ рылыс жабдық тарына шағ ылысу нә тижесінде кө бейеді. Шағ ылысқ ан дыбысты тө мендету ү шін шулы орынды арнайы акустикалық ө ң деуден ө ткізеді. Бұ л ү шін дыбыс жұ тқ ыш материалдар қ олданылады. Материалдың дыбыс жұ ту қ асиеті материалдың ішкі ү йкелісі мен дыбыс энергиясының дыбыс жұ тқ ыш қ асиетке ауысуынан болады жә не бұ л материалдың тү ріне, дыбыс жұ ту қ абатының қ алың дығ ына жә не оғ ан тү сетін дыбыстың жиілігіне тә уелді болады.

Дыбыс жұ ту қ ұ ралдары ү шке бө лінеді: кеуекті дыбыс жұ тқ ыш, резонансты жә не кө лемді дыбыс жұ тқ ыштар. Қ ұ рылыста кеуекті дыбыс жұ тқ ыш материалдар кең інен қ олданылады. Кеуекті дыбыс жұ тқ ыш материалдарды қ ажетті қ алың дық тағ ы қ абат тү рінде жасап, бө гетке қ атайтады немесе бө геттен қ ашық жерге орналастырады.

Резонансты дыбыс жұ тқ ыштар ішкі бетіне мата жабыстырылғ ан перфорацияланғ ан экраннан тұ рады. Олар беогілі бір жиілік жолағ ында максимальды дыбыс жұ ту қ асиетімен ерекшеленеді, сондық тан дыбыс жұ ту мә ндері нақ ты есептелуі тиіс.

Кө лемді дыбыс жұ тқ ыштар кө лемді дыбыс жұ тқ ыштар денелерден тұ рады. Мысалы, конустар, призмалар, параллелепипедтер, тө беге ілінген денелер.

Архитектуралық – жоспарлық ә дістер рационалды – акустикалық ғ имараттар жобасы, кә сіпорындардың басты жоспар – жобалары, ғ имараттарда техникалық жабдық тардың, машиналардың, механизимдердің орналасуы, жұ мыс орнының орналасу жағ дайы, жобалық аймағ ы жә не автокө ліктердің қ озғ алысы, адамды зиянды шудан қ орғ ау зоналарын қ арастырады. Қ ұ рылыс аймағ ындағ ы шуды тө мендету ү шін архитектуралық – жоспарлық шешімдер (қ айта салу жобалары, бө лу) жә не шудан қ орғ ау қ ұ рылғ ылары (экрандар, шудан қ орғ ау қ ұ рылғ ылары) қ олданылады.

Шуды ұ йымдық – техникалық ә дістермен тө мендету ү шін технологиялық процестердің ө згеруі, дистанционды басқ ару қ ұ рылғ ылары – автоматты бақ ылау қ ұ рылғ ыларын қ ұ ру, қ ұ рылғ ы жабдық тардың уақ ытылы жоспарлы – ескертулі жө ндеу жұ мыстарының жү ргізілуі, рационалды тү рде ең бек жә не демалыс тү рлерін негізу жағ дайлары болуы тиіс. Егер шекті жағ дайғ а дейін шу тө мендетілмесе, жеке қ орғ ану қ ұ ралдарын – наушниктерді, шлемдерді жә не қ ұ лақ жарғ ағ ын жауап тұ ратын арнайы тығ ындарды пайдалану керек.

Шуды ө лшейтін негізгі қ ұ рал – шу ө лшегіш (шумомер). 1.3. суретте схемасы кө рсетілген.

1.3. Шуды ө лшеу схемасы: 1 – микрофоны; 2 – кү шейткіш; 3 – жиілік анализаторы (сү згі); 4 – детектор; 5 – тіркегіш.