Йге тапсырма 15 страница

Тоқ саннан ә рі кетті, жү зге де асты, есімсіз де жасала береді.Тоқ саннан ә рә кетті, жү зге де асты.

Сандық – мө лшерлік ұ ғ ымды білдіретін этнолингвистикалық атаулар да бар: егіз, сың ар, сү йем, қ озы кө ш жер, ит ө лген жер, ет, асым, пұ т, қ абақ, батпан, т.б.

Бейнетаспадан кө рініс.Теледидардан кө рсету.Енді балалар, кодоскоп арқ ылы берілген мақ ал-мә телдерді оқ ып, кө п нү ктенің орнына тиісті сан есімдерді қ ояйық.

а) Білекті... жығ ар, білімді... жығ ар.

ә)... кісі бір жақ, қ ың ыр кісі бір жақ.

б)... ала болса, ауыздағ ы кетеді

... тү гел болса, тө бедегі келеді.

в)... сомың болғ анша... досың болсын.

г)... бө лек отауды елдестірген – ынтымақ.

«Жаң ылтпаштар» тақ ырыбына диктант жаздыру.

а) Ү ш кіші ішік піштім.

Бес ү лкен ішік піштім.

Неше кіші ішік піштім?

ә) оралдан оралғ ан олардан

Омаржан оқ кө ріп,

Оң бө рік, тон беріп, тон алғ ан.

Жұ мбақ жарысы.Сыныпты екі топқ а бө лемін де, жұ мбақ жарыстырамын.

1. Таң ертең тө рт аяқ ты.

Тү сте екі аяқ ты.

Кешке ү ш аяқ ты.

(адамның сә билік, жастық, кә рілік шағ ы)

2. Бір кө лде он екіден қ аз ойнайды.

Алсам деп бірін-бірі наз ойнайды.

Келгенде жақ ындасып, қ ожаң дасып

Бір-біріналмасына еш қ оймайды.

(дойбы)

Жең ген командағ а домбыра ұ сынамын.Олар домбыраның қ ұ рылысын айтады.

Сонымен бірге балалар, сан есімдер біздердің той-думандарымыздың, ойындарымыздың арасында да кездеседі.

Абай атамыз «Туғ анда дү ние есігі ашады ө лең, ө лең мен жер қ ойнына кірер денең» демекші біздің кү нделікті тұ рмысымызда, той-думандарымызда айтылып жү рген ө лең дердің де тақ ырыптары: мысалы «Жиырма бкс», «Екі жирен», «Бір бала», «Жетісу», «16 қ ыз», «Бір келіншек», т.б.

Математикалық есеп.Адам жасын шығ ару.

Ойын есеп.Қ ожанасырдың есебі: Бірде мұ ғ алім кө бейту тақ ырыбына Қ ожанасырды тақ тағ а шығ арыпты. Тақ тадағ ы таблицағ а жақ ындығ ан Қ ожанасыр 1-ден 10-ғ а дейін ғ ана санау біледі. Кө бейту кестесіне жақ ындағ ан Қ ожанасыр ө зінің 10-ғ а дейінгі санын қ ойып шығ ыпты.

9*1=9

9*2=18 Бір саны жетпей қ алғ ан соң Қ ожанасыр мен дұ рыс жазбағ ан болармын деп ә лгі сандарды кері қ арай

9*3=27 қ ойып шығ ыпты.Сосын жұ мысын кө рсеткен Қ ожанасырғ а мұ ғ алім «5» қ ойыпты.

9*4=36

9*5=45

9*6=54

9*7=63

9*8=72

9*9=81

Оқ ушылардың ө з ойымен айтылғ ан жұ мбақ есептерді шешу. Ұ лы адамдар сө здерінен санғ а байланысты дә йек сө здер. 2004(мешін) жылына байланыстырып мә тін қ ұ рау. Сабақ ты қ орытындылау мақ сатында.

«Қ азыбектің тапқ ырлығ ы» ә ң гімесін оқ ушыларғ а айтып беремін.

Бұ қ ар жыраудың қ артайғ ан кезінде кө ң ілін сұ рамақ болып Қ аз дауысты Қ азыбек би келеді.Тө секте жатқ ан Бұ қ ар жырау: - Бірден онғ а дейінгі санның мағ ынасын мағ ан ешкім айтып бере алмады.Қ азыбек, сен айтып берші! – деген.Сонда Қ азыбектің берген жауабы: Бір дегенің із – бірлігі кеткен ел жаман.Екі дегенің із – егесіп ө ткен ер жаман. Ү ш дегенің із – ү ш бұ тақ ты шідерден шошығ ан ат жаман.Тө от дегенің із – тө рде тө сек тартып жптқ ан жаман.Бес дегенің із – білікті адамнан белгілі бала тумағ ан жаман.Алты дегенің із – аймағ ын билей алмағ ан кісі жаман.Жеті дегенің із – жетем деген мақ сатына жете алмағ ан жаман. Сегіз дегенің із – серкесіз бастағ ан қ ой жаман.Тоғ ыз дегенің із – толғ анғ аның ыз.Он дегенің із - ө ткенің із, о дү ниеге жеткенің із.

Ақ ындарымыздың осы секілді етіп ө здеің е де арнап ә німен жазғ ан санамағ ы бар.Соны бә ріміз қ осылып айтайық.

Сабақ тың тақ ырыбы: Зат есім

Сабақ тың мақ саты: білімділік – оқ ушыларды зат есім туралы тү сінікпен, оның тү рлері жә не мағ ыналық топталуымен таныстыру, теориялық алғ ан ұ ғ ымдарын мысалдар арқ ылы терең мең герту, тү сінік негізінде қ орыттыру; дамытушылық –

зат есімнен алғ ан білімдерін жаттығ у жұ мыстары арқ ылы дамыту, ө з бетінше орындау дағ дыларын қ алыптастыру, топпен жұ мыс жү ргізу арқ ылы ә р оқ ушының дербестігін жетілдіру, шығ армашылық белсенділігін арттыру; тә рбиелік – зат есім тақ ырыбын тү сіндіру кезінде сө здер мен сө йлемдердің тә рбиелік мә ніне кө ң іл бө ле отырып, оқ ушыны отаншылдық қ а,

адалдық қ а тә рбиелеу, топпен жұ мыс істеу арқ ылы ынтымақ пен бірлікке, жолдастық кө мек кө рсетуге баулу.

Сабақ ә дісі: топпен жұ мыс, сайыс сабақ, жаттығ у жә не талдау, сұ рақ -жауап, ой сергіту ойындары.

Қ осымша материалдар: Абайдың портреті, дидактикалық топтамалар; зат есімге қ атысты Венн диаграммасы; тірек сө здер таблицасы; тү рлі сюжетті суреттер; тест сұ рақ тары.

Сабақ барысы.

І.Ұ йымдастыру кезең і.

ІІ.Ү й тапсырмасы бойынша жұ мыс.

Жү ргізуші (оқ ушы). «Қ айталау – оқ у анасы»,

Мақ алдың бір данасы.

Ө ткенді еске тү сірсең,

Ешкімнің жоқ таласы.

Қ ұ рметті білім алушы ә ріптестер, бү гін сабағ ымызда халқ ымыздың ұ лы ақ ыны Абай Қ ұ нанбайұ лы қ онақ та.Біздің тобымыздың аттары ұ лы ақ ынның «Ғ ылым таппай мақ танба» атты ө лең індегі бес асыл іске қ атысты екені бұ рынан белгілі.

Жарысқ а кіріспес бұ рын ә р топ ө зін таныстыру қ ажет.Ал сайысты бастайық!

Ә р топтың сынып бө лмесі ішінде белгіленген орынғ а бө лініп отырады.Топтың аттары жазылғ ан белгі партағ а қ ойылады.

Ә р топ жетекшісі ө здерінің тобын тө мендегі шумақ тар арқ ылы таныстырды.

1. «Талап» тобы 2. «Ең бек» тобы 3. «Терең ой» тобы 4. «Қ анағ ат» тобы

Талабың болса тайсалма, Ең бек етсең ерінбей, Терең ой сенің қ анатың, Қ анағ ат – асыл қ асиет,

Ө зің ді ө зің байқ а да, Ең бегің қ алмас кө рінбей. От болып ылғ и жанатын. Адал жү ректі ақ ниет.

Талаптансаң жең есің Зор табысқ а кенелтер Білімділік пен іскерлік, Қ анағ атшыл бол ә р қ ашан

Қ иындық ты қ ашанда. Қ ұ лшына еткен ең бек қ ой. Сені іздеп те табатын. Пайдасы тиер сан рет.

Ү й тапсырмасына қ атысты жұ мыстар тө мендегідей болды.Топ басшысы ө з тобындағ ы бір оқ ушысына тестік тапсырманы орындаудытапсырады. Тестік тапсырмалар ә р топқ а бір-бірден берілді.

«Талап» тобына.Ашық буынды сө здерді табың ыз. а) Орман ә) Мектеп б) Алша в) Дә птер г) Жаң быр

«Ең бек» тобына.Қ ос сө зді табың ыз. а) Бесжылдық ә) Ә п-ә демі б) Қ ара кө к в) Қ ос қ ұ дық г) Ә демілеу

«Терең ой» тобына. Біріккен сө зді табың ыз.а) Механикалық ә)Итмұ рын б)Шаруашылық в)Ұ зынды-қ ысқ алы г)Демеуші

«Қ анағ ат» тобына.Тіркес сө зді табың ыз. а) Қ ой бағ у ә)Қ ой мойын б) Кү й аты в) Ойынды қ ой г) Балалар келеді

Фонетикалық талдау жұ мысы.бұ л тапсырма топтың басқ а бір мү шесіне орындауғ а беріледі.Ә р топқ а бір-бірден тө мендегі сө здер: 1) оқ ушылар 2) сыныпта 3) кө гершін 4) жапырақ

Ә р топтан тапсырма алғ ан оқ ушы тө мендегі математикалық тең деу бойынша орындайды.берілгені: Оқ ушылар

∆

Шешуі: 0 = --- 8 = 4(0, у, ы, а) / 4(қ, ш, л, р)



Ә р топтан жауап берген оқ ушылардың жауабы топ жетекшілеріндегі бағ алау жауап парағ ына тү сіріледі.

Жауап парағ ының ү лгісі

Ү й тапсырмасыын жоғ арыдағ ы жұ мыс бойынша топ жетекшілері арқ ылы қ орытып шығ амын.

ІІІ. Жаң а сабақ.

1.Венн диаграммасы бойынша зат есім туралы ұ ғ ыммен таныстыру.

2.Диаграммадағ ы сегіз бө лікке тә н сө здер бойынша жұ мысты ауызша жү ргізу.

1.Есімі, жасы, мамандығ ы, кә сібі.

2.Республика, облыс, аудан, ауыл, кө ше.

3.Мал, қ ұ с, аң, жә ндік.

4.Гү л, ағ аш, жеміс-жидек.

5.Ө зен, тау, кө л, орман.

6.Зауыт, фабрика, мектеп, дү кен, фирма.

7.Кітап, газет, журнал, кү й, ә н.

8.Арман, сезім, қ алау, ой, тілек.

1. Тірек сө здер арқ ылы жұ мыс.Тө мендегі плакатқ а жазылғ ан сө здер бойынша ү ш сө йлем жазып, затесім болатын сө здерді

белгілеу.

2.Сурет бойынша жұ мыс /Ә р суреттің мағ ынасына қ арай зат есімдерді қ атыстыра отырып, шағ ын ә ң гіме жазу/.

3.Сергіту ойынын ұ йымдастыру.

а) Бір ү йде екі шеше, егіз қ ыз жә не ә же немересімен тұ рады.Барлығ ы неше адам?

ә) Сен, мен жә не біз.Барлығ ы неше кісі?

б) Сө з қ ұ растырудан жарыс. «Қ оң ырау» сө зіне ә ріп қ айталамай ү ш минутта 10 сө з қ ұ растыру. Оң, ау, қ оң ыр, ауыр, ақ, қ ау, ару, уық, қ уық, уақ, қ ор, қ ару, ора, қ ора.

4. «Кім жылдам»? ойны

	ө	р	л
	н	а	ы	т
	е	д	қ	і

3 4 5 6 8 9 10 12 15 12 18 12 18 12 9 24 30 9

ө н е р а л д ы – қ ы з ы л т і л

	о	а	ө	ң
	й	п	л	ң
	н	с	е

5 6 7 10 12 14 15 16 18 21 14 21 20 24 21

о й н а п с ө й л е с е ң д е

5 6 7 10 12 14 15 16 18 21

о й л а п с ө й л е

5. 118-жаттығ уды шарты бойынша орындату.

V. Жаң а сабақ ты қ орыту.

1.Зат есім дегеніміз не?

2.Зат есімнің сұ рақ тарын айт?

3.Деректі зат есім дегеніміз не?

4.Дерексіз зат есім дегеніміз не?

5.Жалқ ы есім дегеніміз не?

6.Жалпы есім дегеніміз не?

(Осы сұ рақ тар негізінен оқ ушыларғ а ереже қ орытқ ызуғ а болады.)

VI. Бағ алау. (Топ жетекшілерінің есебі бойынша жү ргізіледі.)

VII. Ү йге тапсырма.

Жү ргізуші.

Кү нделікті енді ашайық,

Тапсырманы тізіп жазайық.

Зат есімнен алғ ан білімді,

Ұ мытпай еске салайық.

«Біздің сыныпты» деген тақ ырып бойынша ү йден ә ң гіме жазу

Сабақ тың тақ ырыбы: Сын есімді қ айталау

Сабақ тың мақ саты, Міндеттері: білімділік – сын есімнен ө ткен тақ ырыптарды қ алай мең гергендігі туралы байқ ау, толық тыру; дамытушылық – тү рлі ә дістерді пайдалана отырып балалардың тапқ ырлық, жылдамдық, есте сақ тау қ абілеттерін арттыру, сө йлеу тілін жетілдіріп, сауатты жазуғ а дағ дыландыру; тә рбиелік – тілді қ ұ рметтеуге, сү юге тә рбиелеу.

Сабақ тың ә дә сі: сұ рақ -жауап, талдау, топтастыру.

Пә наралық байланыс: ә дебиеторыс тілі, математика.

Сабақ тың тү рі: білімді жү йелеу, жинеақ тау, іздендіру, қ айталау.

Кө рнекілігі: қ оржын, асық тар, карточкалар, тірек сызбалар, қ има қ ағ аздар, тест, суреттер.

Сабақ тың барысы.

І.Ұ йымдастыру.

Оқ ушылардың сабақ қ а қ атысын тексеру.

ІІ. Ү й тапсырмасын тексеру.

Дә птерден ү й жұ мысын тексеру.

Сапалық, қ атыстық сын есімдерді қ атыстырып сө йлемдер қ ұ рау: кө кшіл, ащы, жап-жасыл,

ө нерлі, білімді, аттылы.

ІІІ.Ө ткен тақ ырыпты қ орыту.Сұ рақ -жауап алу.

-Оқ ушылар, мына қ оржынның ішінде бірнеше асық тар бар.Сол асық тар нө мірмен белгіленген.Нө мір бойынша сұ рақ тарғ а жауап бересің дер.

1.Қ азақ тілінде неше сө з табы бар?

2.Сө з табы деген не?

3.Зат есім деген не?

4.Зат есімнің қ андай тү рлері бар?

5.Сын есім деген не?

6.Сын есімнің қ андай тү рлері бар?

- Білімдерімізді толық тыру ү шін «Топтастыруды» орындап жіберейік.

негізгі туынды

дара кү рделі

қ атыстық сапалық

- Кә не, оқ ушылар, ішінде сын есімі бар бір сө йлем қ ұ райық шы.

VI. Жаң а сабақ. Тақ ырып атын, кү ннің жадын дә ртерлерің е жаздырту.Жаттығ у, ойын тү рлерін жү ргізіп, орындату.

1. 150-жаттығ у (жазбаша).Мә тінді дауыстап оқ у. Мазмұ нын ә ң гімелеу.Сын есімдерді тауып, ө зінің тіркескен сө зімен бірге теріп жазу.

2. «Графикалық диктант»

Жазғ ы ү й

Сары ырым

Ауыр бала

Биік дауыс

Жаман балапан

Ә депті демалыс

Кө терің кі жү к

3. 151-жаттығ у(ауызша орындау).Ө лең ді мә нерлеп оқ у.Қ ұ рамынан сын есімді тауып, ө лең ге қ андай мағ ына беріп тұ рғ аннын атау.

4. «Білімің ді шың да»

Ү ш оқ ушыны тақ тағ а шығ арып талдау жұ мысын орындату.Отырғ ан оқ ушылар басқ а сө зді алып талдауларын тапсыру.

1) Септікке талдау 2) Дыбыстық талдау. 3) Математикалық талдау.

Оқ ушы Қ оң ыз дымқ ыл.

5. «Қ ызық ты қ адам» ойыны.

1) Нә рестенің тө сегі.

¢ бесік

∆ орындық

2) «Девочка» сө зінің қ азақ ша атауы.

¢ ұ л

∆ қ ыз

3) «Кет» сө зінің антонимі.

¢ бар

¤ кел

4) Ойнап сө йлесең де, ойлап(.................).

∆ сө йле

¢ жаз

5) сын есімнің сұ рағ ы.

¢ қ анша

¤ қ ай

6) тиіп кетсе жылағ ан, даусы кө пке ұ нағ ан.

¤ домбыра ш

¢ шу А с

ң з Т ұ

қ р ш Ы м

Л ч е ю Ы