Bu, Allah üçün əhəmiyyətli bir şey deyildir”.

Bundan da baş qa, Allah ü ç ü n bu asandı r. Fö vqə luca buyu­rur: “Sizi yaratmaq və diriltmə k bir nə fə ri yaratmaq və diriltmə k kimidir. Hə qiqə tə n, Allah – Eş idə ndir, Gö rə ndir” (Loğ man, 31/28);

“Mə xluqatı ilk də fə yox­dan yara­dan, sonra onu bir daha tə krarlayan Odur. Bu da Onun ü ç ü n ç ox asandı r. Gö y­lə rdə və yerdə olan ə n uca si­fə tlə r Ona mə xsusdur. O, Qü d­rə tlidir, Mü d­rikdir” (Rum, 30/27).

ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ

Axirə t gü nü hamı Alla­hı n hü zu­runa ç ı xarı lacaq və zə iflə r tə ­kə bbü rlü k gö stə rə n­lə rə deyə cə k­lə r: “Biz sizə tabe idik. İ ndi siz, Allahı n ə zabı nı, qismə n də olsa, bizdə n sovuş ­dura bilə rsinizmi? ” Onlar de­yə ­cə klə r: “Ə gə r Allah bizi doğ ­ru yola yö nə ltsə ydi, biz də sizə doğ ­ru yolu gö stə rə rdik. İ ndi qə m ç ə ksə k də, sə ­bir etsə k də bizim ü ç ü n eynidir. Ç ü nki bi­zim ü ç ü n qurtuluş yeri yox­dur”.

Mə lə k Suruna ü fü rə ndə bü tü n mə xluqlar qə birlə rində n ç ı xmağ a baş layacaqlar ki, Rə bbin hü zuruna gə lsinlə r. Onlar tamamilə dü z və hamar bir meydanda toplanacaqlar ki, onda nə yü ksə kliklə r və nə də ç ö kə kliklə r olmayacaq. Onlar yaxş ı gö rü nə cə klə r və heç kim Fö vqə lqü drə tli Allahdan gizlə nə bilmə yə cə k. Bu vaxt insanlar bir-birilə ri ilə mü bahisə edə rə k, ö zlə ri ö zlə rini mü dafiə etmə yə və tə mizə ç ı xartmaya cə hd gö stə rə cə klə r. Lakin onlar ö zlə rini doğ rulda bilə cə klə rmi?!

Kafir liderlə rinə kor-koranə tabe olan zə if insanlar, onları dü z yoldan azdı ran baş ç ı ları na mü raciə t edə cə klə r: “Dü nya hə yatı nda biz sizin ardı nı zca gedirdik. Siz bizə azğ ı nlı ğ a etiqad etmə yi ə mr edirdiniz və onu gö zü mü zü n qarş ı sı nda bə zə yirdiniz. Siz bizə dü z yoldan ç ı xmağ a sə bə b oldunuz. Cə zamı zı n kiç icik bir hissə sini də ö z ü stü nü zə gö tü rmə zsinizmi? ” Belə olduqda kafirlə rin ağ saqqalları və baş ç ı ları deyə cə klə r: “Biz sizi azğ ı nlı ğ a ona gö rə salmı ş ı q ki, ö zü mü z də azmı ş idik. Ə gə r Allah bizi doğ ru yola yö nə ltsə ydi, onda biz də sizi doğ ru yolla aparardı q. Bu gü n insanlar bir-birinə kö mə k etmə yə qadir deyillə r. İ ndi bizim ü ç ü n fə rq yoxdur: qə mli ç ə kə cə yik və ya ə ziyyə tlə rə sə bir edə cə yik – bizdə n heç birimiz Allahı n cə zası ndan nə sı ğ ı nacaq tapacaq və nə də xilas ola bilə cə kdir! ”

ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ

Bitdikdə İ blis deyə ­cə k: “Hə ­qiqə tə n də, Allahı n sizə və di gerç ə kdi. Mə n də sizə və d vermiş dim, la­kin mə n sö zü mü n ü stü ndə durmadı m. Mə nim sizin ü s­tü nü zdə heç bir hö km­ran­lı ­ğ ı m yox idi. Mə n sizi də və t etdim, siz də qə bul etdiniz. Buna gö rə də mə ni yox, ö zü nü zü qı nayı n. Nə mə n si­zin kö mə yi­nizə ç ata bilə rə m, nə də siz mə nim kö ­mə ­yimə ç ata bilə rsi­niz. Heç ş ü bhə siz ki, mə n ə v­və llə r də sizin mə ni Allaha ş ə rik qoş ma­ğ ı nı zı rə dd et­miş ­dim”. Hə qiqə ­tə n, zalı mlar ü ç ü n ü zü cü bir ə zab hazı rlanmı ş dı r”.

Cə nnə t sakinlə ri Cə nnə t bağ ları na daxil edildikdə n, Cə hə nnə m sakinlə ri isə Cə hə nnə m Oduna atı ldı qdan sonra, Kainatda baş verə n bü tü n ş ə r iş lə rin sə bə bkarı olan ş eytan artı q Cə hə nnə m ə hlinə mü raciə t edə rə k, onlarla heç bir ə laqə sinin olmadı ğ ı nı bildirib, belə deyə cə k: “Elç ilə rin Allahdan sizə gə tirdiklə ri və di haqq idi. Lakin siz ö z Rə bbinizə itaə t etmə diniz. Ə gə r siz Ona mü ti olsaydı nı z, onda indi bö yü k mü kafat ə ldə edə rdiniz. Mə n isə sizə ç oxlu nemə tlə r bə xş edə cə yimə sö z vermiş dim, lakin bu belə olmadı. Mə nim və dlə rimin yerinə yetirilə cə yi ü mumiyyə tlə mü mkü n deyildi, ç ü nki onlə r ə zə ldə n yalan idi. Mə n sizin ü zə rinizdə heç bir hakimiyyə tə malik deyildim, ç ü nki mə nim sö zlə rim inandı rı cı də lillə rə qə tiyyə n ə saslanmı rdı. Mə n sizə ardı mca gə lmə yi tə klif etdim, yalanı bə zə dim, lakin baş qa heç bir ş ey edə bilmə dim. Siz mə nə qulaq asdı nı z, ç ü nki mə nim ehtirasları ma və alç aq istə klə rimə ö zü nü z imkan verirdiniz. Buna gö rə siz mə ni qı namamalı sı nı z. Siz ö zü nü z ö zü nü zü qı namalı sı nı z, ç ü nki ö zü nü z ö z bə dbə xtliyinizin sə bə bkarı idiniz və ö zü nü z ö zü nü zü cə zaya mə hkum etdiniz. Mə n sizin bu mü sibə tinizdə sizə heç nə ilə kö mə k edə bilmə rə m və siz də mə nim kö mə yimə gə lə bilmə zsiniz. Sizin hə r biriniz cə zanı n ö zü nə aid payı nı alacaqdı r. Mə nim, sizin mə ni Allaha ş ə rik qoş mağ ı nı za heç bir aidiyyə tim yoxdur. Mə n belə deyildim və heç kim mə nə itaə t etmə mə liydi. Lakin siz mə nə qarş ı mü ti idiniz və bununla da ö zü nü zə ziyan vurdunuz. Siz Cə hə nnə mdə ə bə di ə zaba ö zü nü z layiq olmusunuz”.

Fö vqə luca qulları nı ş eytana tabe olmaqdan xə bə rdar etmiş, ş eytanı n insanı n ü rə yinə girə cə yi qapı lar, onun gü ddü yü mə qsə di haqqı nda onlara bildirmiş di. Bü tü n bunlar Allahı n Ö z yaratdı ğ ı mə xluqlara bə slə diyi rə hmliliyinə də lalə t edir. Fö vqə luca xə bə r verir ki, ş eytan insanı n Cə hə nnə mə atı lması na can atı r və O, izah edir ki, Cə hə nnə m odunda ş eytan ö z tə rə fdarları ndan və onları n ona ibadə t etmə sində n ü z dö ndə rə cə k. Kim bu barə də Hə rş eyibilə n Allahdan baş qa daha yaxş ı xə bə r verə bilə r?!

Qeyd etmə k lazı mdı r ki, Fö vqə luca bu ayə də buyurur ki, ş eytan ö z tə rə fdarları ü zə rində hakimiyyə tə malik deyildir.[129] Lakin digə r bir ayə də belə buyurulur: “Ş ü bhə siz ki, ş eytan, iman gə ­ti­rib yalnı z ö z Rə bbinə tə və k­kü l edə nlə r ü zə rində heç bir hakimiyyə tə malik deyil. Onun hakimiyyə ti yal­nı z onu ö zü nə dost tutanlar və Allaha ş ə rik qo­ş anlar ü zə rin­də dir” (Nə hl, 16/99-100). Ş eytanı n malik olmadı ğ ı hakimiyyə t dedikdə, sü but və də lillə r nə zə rdə tutulur. Ş eytan tə bliğ etdiyinin xeyrinə olaraq heç bir də lilə ə saslanmı r. Lakin o, insanları n qə lbinə ş ü bhə salı r və onları o də rə cə də mə harə tlə yoldan ç ı xarı r ki, onlar Allaha itaə t­sizlik gö stə rmə yə cə sarə t edirlə r. Allahı n ş eytana verdiyi hakimiyyə t dedikdə isə, iblislə rin ö z agenturası nı (ə laltı ları nı) yoldan ç ı xart­maqla onları gü nah iş lə tmə yə yö nə ltmə k ü ç ü n zə ruri iste­dadı nə zə r­də tutulur. Belə gü nahkarları n ö zlə ri ş eytanları n onları n ü zə rində hö kmranlı q etmə lə rinə imkan yaradaraq, onları ö zlə rinə havadar seç ir və onları n mə zhə blə rinə qoş ulurlar. Mə hz buna gö rə, ş eytan Rə bbinə iman gə tirmiş və tə və kkü l edə nlə r ü zə rində hakimiyyə tə qə tiyyə n malik deyil.

ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ

Man gə tirib xeyirxah iş lə r gö rə n­lə r isə ağ acları altı n­dan ç ay­lar axan, Rə bbinin izni ilə iç ində ə bə ­di qala­caq­ları Cə nnə t bağ la­rı na daxil edilə ­cə klə r. Onları n orada qarş ı la­ş arkə n de­yə ­cə k­lə ri sö z: “Salam! ” olacaqdı r”.

Fö vqə luca Allah gü nahkarlar ü ç ü n hazı rlanmı ş cə zanı xatı r­lat­dı qdan sonra, mü ti qulları nı gö zlə yə n mü kafatlardan bə hs edir. Onlar bü tü n qə lbi ilə iman gə tirmiş dilə r və dinin tə lə blə rini hə m sö zdə və hə m də ə mə llə rində yerinə yetirirdilə r. Buna gö rə də, onlar mü mkü n olan hə r nö v gö zə lliklə rin və hə r zö vqü -sə fanı n zə mlə ş dirildiyi Cə nnə t bağ ları na girə cə klə r. Onlar orada gö zlə rin gö rmə diyi, kö nü llə rin eş itmə diyi, hə tta insan qə lbinin tə sə vvü rü nə belə gə tirmə diyi ş eylə r tapacaqlar. Onlar orada ə bə di qalacaqlar, lakin bu, onları n gü cü və qü drə ti sayə sində deyil, Allahı n gü cü və qü drə ti sayə sində baş verə cə kdir. Onlar orada bir-birini “Salam! ” və digə r ə n fü sunkar sö zlə rlə qarş ı layacaqlar.

ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ

Allahı n necə mə sə l ç ə k­di­yini gö r­mü rsə nmi? Gö zə l sö z kö kü yerdə mö h­kə m olan, budaqları isə gö yə yü k­sə lə n gö zə l bir ağ ac kimidir”.

O, Rə bbinin izni ilə ö z bə hrə ­sini hə r zaman verir. Allah insanlar ü ç ü n misallar ç ə kir ki, bə lkə, dü ş ü nü b ibrə t aldı lar”.

“Gö zə l sö z” adı altı nda Allahdan baş qa ilah yoxdur ş ə hadə ti və bu ifadə də n irə li gə lə n hə r ş ey nə zə rdə tutulur. Onlar, kö kü yerin də rinliyinə gedə n, gö vdə si isə gö yə sarı ucalan xurma ağ acı na bə nzə yir. Bu ağ ac daima insanlara ç ox bö yü k verir və Allahı n iradə si ilə insanlar il boyu onun meyvə lə rində n lə zzə t ala bilirlə r. Eyni ş eyi haqq iman ağ acı haqqı nda da demə k olar. Onun kö klə ri isə biliklə r və qə ti etiqad sayə sində insan qə lbində riş ə atı b mö hkə mlə nir. O ağ acı n qol-budaqları gö zə l sö zlə r, xeyirxah ə mə llə r, Allahı n bə yə ndiyi ə xlaq və gö zə l rə ftardı r. Bu sö zlə r və ə mə llə r daima sə maya qalxı r və Allaha doğ ru yü ksə lir. Onlar haqq din ağ acı nı n bə hrə lə ridir və nə inki mö minin ö zü nə, hə m də onun ə trafı ndakı lara da fayda verirlə r. Allah bu hikmə tli mə sə llə ri insanlar ü ç ü n ona gö rə ç ə kir ki, onlar ö z Rə bbinin hö km və qadağ aları ü zə rində dü ş ü nsü nlə r. Hikmə tli mə sə llə r, insana, onun hissiyyat orqanları vasitə silə qavraya bildiyi ə ş yaları mü qayisə etmə k yolu ilə mü cə rrə d anlayı ş ları n mə nası nı aydı nlaş dı rmağ a imkan verir. Onlar, Fö vqə luca Allahı n mə hz nə demə k istə diyinin mə nası nı insana ə n mü kə mmə l tə rzdə ç atdı rmağ a qabildir. Bu isə, ö z nö vbə sində, Allahı n rə hmliliyinə və Onun Ö z qulları nı necə gö zə l ü sulla ö yrə tmə sinə də lalə t edir. Hə qiqə tə n, O, ə n mü kə mmə l və ə n ə zə mə tli hə mdə layiqdir!

ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ

Pis sö z isə yerdə n qopa­rı l­mı ş və artı q kö kü ü stə dura bil­mə yə n faydası z bir ağ aca bə n­zə yir”.

Tö vhid ş ə hadə ti və onun mö min mü sə lmanı n ü rə yində kö k salması haqqı nda xatı rlatdı qdan sonra, Fö vqə luca Allah kafirlik və onunmü xtə lif tə zahü rlə rini ə ks etdirə n sö zlə r haqqı nda xə bə r verir. Onlar acı balqabağ a[130] və ya digə r oxş ar bitkilə rə bə nzə rdir. Bu bitki onu saxlaya bilə cə k də rin kö klə rə malik deyil və normal meyvə si də olmur. Onun meyvə lə ri yetiş dikdə isə, onlar onsuz da pis dad verir. Eyni ş eyi kafirlik və itaə tsizlik haqqı nda da demə k olar. Kafirliyin onu sarsı lmaz edə bilə cə k kö klə ri yoxdur, amma onun meyvə lə ri isə tə kcə yaramaz sö zlə r və sə feh ə mə llə rdir ki, insanlara hə miş ə ziyan vurur. Kafirlik, Allaha yü ksə lə n və insanı n ö zü nə və ə trafı ndakı lara fayda verə n xeyirxah ə mə llə r gə tirmir.

ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ

Allah iman gə tirə nlə ri dü nya hə ­yatı nda da, Axirə t­də də mö hkə m sö zlə sabit saxla­yar. Zalı mları isə Allah sapdı rar. Allah is­tə diyini edə r”.

Fö vqə luca xə bə r verir ki, O, bü tü n varlı ğ ı ilə haqq dinə bağ lanan və bunu xeyirxah ə mə llə ri ilə tə sdiq edə n qulları nı qulları nı hə m bu dü nyada və hə m də ö lü mdə n sonra mü dafiə edir. Onlar ş ü bhə lə rlə rastlaş dı qda, Fö vqə luca Allah o saat onlara qə ti etiqad bə xş edir. Onlar alç aq ehtiraslarla rastlaş dı qda isə, Allah onları Ö zü nü n razı qaldı ğ ı ş eylə rə ü stü nlü k vermə lə ri və ö z istə klə rində n ə l ç ə kmə lə ri ü ç ü n sarsı lmaz niyyə t ə ta edir. Allahı n dü nya hə yatı nda kö mə yi belə dir. Axirə tdə isə Allah mö minlə r ö lü mlə gö rü ş ə ndə onlara yardı m gö stə rir. Allah onlara İ slam dini ç ə rç ivə sində n kə nara ç ı xmamağ a və ö lü mü lə yaqə tlə qarş ı lamağ a kö mə k edir. Onlar artı q qə birdə olanda Allah onlara mə lə klə rin sualları na dü zgü n cavab vermə lə rinə kö mə k edir. Onlar belə soruş urlar: “Rə bbin kimdir? Hansı dində nsə n? Peyğ ə mbə rin kimdir? ” Bu kö mə yin sayə sində mö minlə r verilə n sualları cavablandı rı r və deyirlə r: “Rə bbim – Allahdı r! Dinim – İ slamdı r! Peyğ ə mbə rim isə Muhə mmə ddir! ”

Zalı m gü nahkarları isə Allah hə m bu dü nyada və hə m də ö lü mdə n sonra dü z yoldan azdı rı r. Allah onlarla ə dalə tsizcə sinə davranmı r, ç ü nki onlar ö zlə ri ö zlə rinə qarş ı ə dalə tsizlik edirdilə r. Bu ayə qə birdə imtahana ç ə kilmə yin və hə mç inin insanları qə birlə rdə gö zlə yə n cə za və sə fanı n doğ ruluğ unu tə sdiq edir. Bunu hə mç inin Muhə mmə d Peyğ ə mbə rin (s.ə.s.) ö lü mdə n sonra ta Qiyamə t gü nü nə də k qə birdə imtahan keç irilə cə yi, cə za və sə fanı n necə olacağ ı barə də ç oxsaylı hə dislə ri də tə sdiq edir.

ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ

(14.28) “Mə gə r sə n Allahı n ne­mə t­lə rini kü frə də yiş ə nlə ri və ö z xalqı nı hə lak yurduna sü ­rü klə ­yə nlə ri gö rmü rsə nmi? ”