Зерттелетін затты себу.

Клиникалық (науқ астан алынғ ан материал) жә не санитариялық -гигиеналық (қ оршалғ ан орта нысандарына санитариялық -микробиологиялық бақ ылау) зерттеулер кезінде қ олданылатын негізгі себу ә дістеріне-сапалық жә не сандық ә дістер жатады.

Ақ тық нә тижені объективті бағ алау мақ сатында клиникалық диагноз қ оюда себу ә дісін дұ рыс таң дау ү шін клиникалық материалды шартты тү рде бірнеше топтарғ а бө леді: стерильді (қ ан, ликвор, ө т сұ йық тығ ы, жұ лын сұ йық тығ ы); шартты асептикалы, яғ ни қ оршағ ан орта немесе кө рші биотоптардың микрофлорасымен контамгенирленуі мү мкін (ашық жаралар бө ліндісі, ө з еркімен шық қ ан немесе контейнермен алынғ ан несеп); қ алыпты жағ дайда ө зінің меншікті микрофлорасы болатындар (нә жіс, қ ынап бө ліндісі жә не т.б.).

Қ алыпты жағ дайда стерильді болатын материальдан сапалық ә діспен себеді, ө йткені бактериологиялық себінді кезінде бір ғ ана колонияның болуы бө лінген микроорганизмнің этиологиялық маң ыздылығ ын кө рсетеді (ә рине материалды алу жә не тасымалдау кезінде асептикалық ереже толық сақ талғ ан жағ дайда) жә не де патогенді микрофлора себінді жасауда сапалық ә діспен атқ арылады. Себу ә дісін таң дау материалды алу тә сілімен тікелей байланысты, мысалы, материал хирургиялық манипуляциялар кезінде (люмбальды пункция жә не т.б.) алынғ ан болса бактериологиялық зерттеу сапалы ә діспен жү ргізіледі.

Сандық ә діс сериялық сұ йылту арқ ылы атқ арылады, жә не де Голд ә дісін пайдаланылады, бұ л кезде клиникалық материалдың 1 гр немесе 1 мл-дегі микробтар саны анық талады, колония тү зуші бірлік санымен (КТБ-КОЕ) ө лшенеді.

Бактериологиялық зерттеу кезең дері (этаптары)

Аэробты жә не анаэробты бактериялардың таза дақ ылын бө ліп алудың жә не идентификациялаудың негізгі этаптары бактериологиялық зерттеудің алгоритміне кіреді. Бірінші кезең де клиникалық зерттеу материалдарынан жағ ынды дайындалады, оларды микроскопта қ арайды, содан кейін себінділер жасайды (қ ажеттілігіне қ арай сапалық немесе сандық ә діспен). Материалды тығ ыз орталарғ а себеді (тиісті сандық немесе сапалық ә діспен). Себінділерді оптимальдық жағ дайда (ә детте 35-37 ^оС-та 20-24 сағ) инкубациялайды.

Екінші кезең нің мақ саты биологиялық қ асиеттерінің (оқ шауланғ ан колониялардың дақ ылдық қ асиеттері, морфологиялық қ асиеттерін жә не тиниториальді қ асиеттерін зерттеуү шін боялғ ан жағ ындыларды микроскопта қ арау) негізінде таза дақ ыл бө ліп алу болып табылады.

Ү шінші кезең -басқ а да биологиялық қ асиеттерін зерделеп болжамдалғ ан (кейбір жағ дайда анық талғ ан) тұ қ ымдастығ ын ескере отырып идентификациялау. Оғ ан кіреді: биохимиялық қ асиеттерін зерделеу (ферменттік белсенділігін); сахаролиттік, протеолиттік, декарбоксилдеуші жә не дезаминирлеуші қ асиеттері; тотығ у-тотық сыздандыру потенциалы; қ озғ алғ ыштығ ы. Анық талғ ан эпидемиялық бұ рқ етпе жағ дайларында міндетті тү рде тү рішілік типтеу жү ргізіледі, ол ү шін келесі ә дістер қ олданылады: биотиптеу, фаготиптеу, колицинотиптеу, колиценогенотиптеу, генотиптеу ә дістері.

ТЕСТТЕР:

1. ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ Қ АСИЕТ СИПАТТАЛАДЫ:

a) Бактерияның формасы мен қ ұ рылымын

b) Бактерялардың ө су ерекшеліктері

c) Микроорганизмдер морфологиясы

d) Қ ышқ ылдық, пластикалық метаболизм тү рі

e) Молекулярлы-биологиялық қ асиет

2. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ РИБОНУКЛЕИНДІ Қ ЫШҚ ЫЛЫ ТҰ РАДЫ:

a) Рибоза

b) Гиалуронидаза

c) Тимин

d) Липаза

e) Каталаза

3.ЭНЕРГИЯ КӨ ЗІНЕ Қ АРАЙ БАКТЕРИЯЛАР ЖІКТЕЛЕДІ:

a) Фототрофтар

b) Метатрофтар

c) Органотрофтар

d) Хемотрофтар

e) Аутотрофтар

4.МИКРООРГАНИЗМДЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫН ЗЕРТТЕУ МІНДЕТТЕРІНЕ БІРЕУІНЕН БАСҚ АСЫНЫҢ БАРЛЫҒ Ы ЖАТАДЫ:

a) Қ оректену ү рдістері

b) Тыныс алу

c) Ө су мен кө бею

d) Бактериялардың қ оршағ ан ортамен арақ атынасы

e) Аурудың алдын алуы мен емі

5. ГЕТЕРОТРОФТАР Ө ЗІНІҢ ТІРШІЛІГІ Ү ШІН Қ ОЛДАНАДЫ:

a) Гексоздар

b) Кө патомды спирты

c) Кө мірсулар

d) Аталғ андардың барлығ ы

e) Аталғ андардың ешқ айсысы

6. АВТОТРОФТАР

a) органикалық заттарды минералдығ а дейін айналдырады

b) мето, паратрофтығ а бө лінеді

c) органикалық қ осылыстардағ ы органогендерді қ орытады

d) органикалық қ ұ рамында кө мірі бар қ осылыстарды қ олданады

e) қ ұ рамында кө мірі бар қ осылыстар мен СО2 синтездейді

7. САПРОФИТТЕР:

a) ДНК қ ұ рамында ғ ана кездеседі

b) Анаэробтарғ а жатады

c) Адам ү шін патогенді

d) Ө лі организмдердің органикалық қ алдық тарын қ олданады

e) Факультативті паразиттер

8. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ПОЛИСАХАРИДТЕРІ:

a) Антиген болып табылады

b) ферменттерді активтейді

c) капсуланың қ ұ рамына кіреді

d) тұ қ ым қ уалауғ а жауап береді

e) қ оректік заттардың қ оры

9.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МИНЕРАЛЬДЫ ЗАТТАРЫНА БІРЕУІНЕН БАСҚ А Қ АСИЕТТЕР ТӘ Н:

a) осмостық қ ысымды реттеуге қ атысады

b) ферменттерді активтейді

c) Витаминнің қ ұ рамына кіреді

d) Тү рлік қ атынасты ерекшелейді

e) Қ ышқ ылдық қ алпына келу потенциалын реттейді

10. КӨ МІРСУМЕН Қ ОРЕКТНЕУ КӨ ЗІНЕ Қ АРАЙ БАКТЕРИЯЛАР БӨ ЛІНЕДІ:

a) Аутотрофтар

b) Метатрофтар

c) Органотрофтар

d) Фототрофтар

e) Гетеротрофтар

11. ХЕМОТРОФТАР:

a) Кү н энергиясын қ олдануғ а қ абілетті

b) Қ ышқ ылдық қ алпына келтіру реакциясынның ә серінен энергия алады

c) Қ ышқ ылғ а тұ рақ ты

d) Бактериофагтар

e) Кө лденең бө ліну арқ ылы кө бейеді

12.БАКТЕРИЯНЫҢ Ө СУ ФАКТОРЛАРЫНА БІРЕУІНЕН БАСҚ АСЫ ЖАТАДЫ:

a) Амин қ ышқ ылдары

b) Пуринді жә не пиримидинді негіздер

c) Кө мірсулар

d) Витаминдер

e) Липидтер

13. Қ ОРЕКТІК ОРТАҒ А Қ ОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАРҒ А БІРЕУІНЕН БАСҚ АСЫ ЖАТАДЫ:

a) Стерильділігі

b) ортаның белгілі рН

c) Оптимальды влажности и вязкости

d) Ферменттердің болуы

e) Изотониялық

14.Қ ОЛДАНЫЛУ МАҚ САТЫ БОЙЫНША Қ ОРЕКТІК ОРТАЛАР БӨ ЛІНЕДІ:

a) негізгі

b) Элективті

c) Дифференциальды-диагностикалық

d) Барлық айтылғ ан ережелер

e) Бұ ндай жіктелу дұ рыс емес

15. ЭЛЕКТИВТІ ОРТАЛАРДЫ АТАҢ ЫЗ:

a) Эндо ортасы

b) Ру ортасы

c) Гисс ортасы

d) Қ анды агар

e) Плоскирев ортасы

16. БАКТЕРИЯ ЖАСУШАСЫНА Қ ОРЕКТІК ЗАТТАРДЫҢ ЕНУ МЕХАНИЗМІНЕ ЖАТПАЙДЫ:

a) Жең іл диффузия

b) Жең ілдетілген диффузия

c) Белсенді тасымал

d) Транслокация

e) Репродукция

17. ЖОҒ АРЫДА АЙТЫЛҒ АНДАР БАКТЕРИЯЛАР ТЫНЫС АЛУЫ БОЙЫНША ЖІКТЕЙДІ, БІРЕУІНЕН БАСҚ А:

a) Облигатты аэробтар

b) Микроаэрофилалар

c) Облигатты анаэробтар

d) Хемоорганотрофтар

e) Факультативті анаэробтар

18. ЭНДОФЕРМЕНТТТЕР

a) Қ оршағ ан ортағ а бө лінеді

b) Жасушаның цитоплазмасында шоғ ырланады

c) Периплазматикалық кең істікте орналасады

d) Цитоплазмалық мембранада шоғ ырланады

e) Қ оршағ ан ортада ассимилиляцияланады

19. АУРУ ТУДЫРЫТЫН МИКРООРГАНИЗМДЕРГЕ ЖАТАДЫ:

a) Авторофтар

b) Гетеротрофтар

c) Хемоавторофтар

d) Паратрофтар

e) Фотоавтотрофтар

20. МПБ ДАЙЫНДАУ Ү ШІН Қ АЖЕТ

a) Етті су

b) Пептон

c) Натрий хлориді

d) Аталғ андардың барлығ ы

e) Аталғ андардың ешқ айсысы қ ажет емес

21. Қ АНДЫ АГАРДЫ ДАЙЫНДАУ Ү ШІН Қ АЖЕТ:

a) Қ ан сарысуы

b) Қ ан

c) Қ ан плазмасы

d) Глюкоза

e) Аталғ андардың ешқ айсысы

22. Қ АНДЫ:

a) Элективті қ оректік орта болып табылады

b) Дифференциальды-диагностикалық орта болып табылады

c) Бактериялрдың ө суін тежейді

d) Бактериялардың гемолитикалық белсенділігін анық тайды

e) Микроорганизмдердің ө су факторы

23. ДИФФЕРЕНЦИАЛЬДЫ-ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ОРТАҒ А ЖАТПАЙДЫ::

a) Эндо ортасы

b) Плоскирев ортасы

c) Сілтілі агар

d) Гисс ортасы

e) Рессель ортасы

24. ЭНДО ОРТАСЫНДА ДИФФЕРЕНЦИАЦИЯ ЖАСАУ Ү ШІН БІРЕУІНЕН БАСҚ АСЫНЫҢ БАРЛЫҒ Ы Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

a) Глюкозаның тарамдануы

b) Лактозаның тарамдануы

c) Қ ышқ ыл ө німдердің тү зілуі

d) фуксиннің қ алпына келуі

e) ортаның тү сінің ө згеруі

25.БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ МЕТАБОЛИЗМІ ТҰ РАДЫ:

1) энергетикалық жә не транскрипция

2) конструктивті жә не трансляция

3) энергетикалық жә не конструктивті

4) транскрипция жә не трансляция

5) репликация жә не трансдукция

26. Қ АНДЫ АГАРДЫ ДАЙЫНДАУ Ү ШІН Қ АЖЕТ:

1)қ ан сарысуы

2)қ ан

3) глюкоза

4) пептон

5) қ ан плазмасы

27. СҰ ЙЫҚ Қ ОРЕКТІК ОРТАЛАРҒ А ЖАТАДЫ:

1) ет пептонды агар

2) Эндо ортасы

3) қ анды агар

4) ет пептонды сорпа

5)сарыуызды-тұ зды агар

28.БАКТЕРИЯ Қ Ұ РЫЛЫМЫ, ЭНЕРГИЯ АККУМУЛЯТОРЫ:

1) ЦПМ

2) қ ылшалар

3) Нуклеоид

4) Мезосомалар

5) жасуша қ абырғ асы

29. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ДАҚ ЫЛДЫҚ Қ АСИЕТІ БҰ Л:

1) қ оректік ортада ө су сипаты

2) боялу қ абілеті

3) биохимиялық белсенділігі

4) антигенді қ ұ рамы

5)бактерия жасушасының пішіні

30. ЗЕРТТЕУДІҢ БАКТЕРИОЛОГИЯЛЫҚ Ә ДІС БҰ Л:

1) таза дақ ылды бө ліп алу

2) жағ ынды жасау

3)жануарларғ а жұ қ тыру

4) вакцина дайындау

5) иммунитет дең гейін анық тау

31. СҰ ЙЫҚ Қ ОРЕКТІК ОРТАЛАРҒ А ЖАТАДЫ:

1) ет пептонды агар

2) Эндо ортасы

3) қ анды агар

4) ет пептонды сорпа

5)сарыуызды-тұ зды агар

32. СЕБІНДІ ЖАСАУ КЕЗІНДЕГІ МЕХАНИКАЛЫҚ БЫТЫРАТУҒ А НЕГІЗДЕЛГЕН ТАЗА ДАҚ ЫЛДЫ БӨ ЛІП АЛУ Ә ДІСІ:

1) Дригальский ә дісі

2) ілмекпен себу (штрихтармен)

3) секторлы себінді жасау ә дісі (Gould бойынша)

4) анаэробты бактерияларды бө ліп алу (анаэробты жағ дай жасау)

5) қ ышқ ылғ а тұ рақ ты бактерияларды бө ліп алу (зерттелген материалды қ ышқ ылмен ө ң деу)

33. ДАҚ ЫЛДЫҚ Қ АСИЕТ:

1) ортада ө су

2) колония сипаты

3) ақ уыздардың ферментациясы

4) ө су жылдамдығ ы

5) майлардың ферментациясы

34. ТЫНЫС АЛУЫ БОЙЫНША БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ТОПТАРЫ:

1) аэробтар

2)анаэробтар

3) хемотрофтар

4) микроаэрофилалар

5)Факультативті аэробтар/анаэробтар

35. ДАҚ ЫЛДЫҚ Қ АСИЕТ:

1) ортада ө су

2) колония сипаты

3) ө су жылдамдығ ы

4) рекомбинациялық қ абілеті

5)геномның кө лемі, мө лшері, молекулалық массасы

36. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ТҮ РЛЕРІ

1) аэробты жә не анаэробты

2) химиялық жә не физикалық

3) химиялық жә не биологиялық

4) қ ышқ ылдық жә не қ алпын келтірушілік

5) физикалық жә не биологиялық

37. ТЕРМОСТАТ Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

1) микроорганизмдерді ө сіру ү шін

2) лабораторлы ыдыстарғ а стерилизация жасау ү шін

3) хирургиялық қ ұ ралдарды стерилизация жасау ү шін

4) вакцина алу ү шін

5) спора тү зетін бактерияладың стимуляциясы ү шін

38. ПАТОГЕНДІ БАКТЕРИЯЛАРДЫ Ө СІРУДІҢ ОПТИМАЛЬДЫ ТЕМПЕРАТУРАСЫ:

1) 37^оС

2) 20 ^оС

3) 52 ^оС

4) 0 ^оС

5) 46 ^оС

39. СҰ ЙЫҚ Қ ОРЕКТІК ОРТАЛАРДЫ ТЫҒ ЫЗДАНДЫРУ Ү ШІН Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

1. желатин

2. кө мірсу

3. агар – агар

4. белок

5. колларгол

А) 1, 3

В) 1, 3, 5

С) 3, 4, 5

D) 2, 4

Е) 3, 4

40. ДИФФЕРЕНЦИАЛЬДЫ-ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ОРТА:

1) МПА

2) қ анды агар

3) сарыуызды-тұ зды агар

4) Эндо

5) сарысулы агар

41. БЕЛГІЛІ КӨ ЗДЕН АЛЫНҒ АН ЖӘ НЕ БАСҚ А Ө КІЛДЕРДЕН ЕРЕКШЕЛІНЕТІН МИКРОБТЫҢ ТАЗА ДАҚ ЫЛЫ АТАЛАДЫ:

1) клон

2) штамм

3) тү р

4) колония

5) вариант

42. ОБЛИГАТТЫ ПАРАЗИТТЕРДІ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ Ә ДІСІ (ВИРУСТАР, ХЛАМИДИЯ, РИККЕТСИЯ):

1) сарысуда

2) жасуша дақ ылында

3) тауық эмбрионында

4) қ оректік орталарда

5) жануарлар организмінде

Блиц-сұ раудың сұ рақ тары:

1. Қ ОРШАҒ АН ОРТАДАН БАКТЕРИЯ ЖАСУШАСЫ АЛЫНАТЫН Ү РДІС, ОНЫҢ Қ Ұ РЫЛУЫ Ү ШІН Қ АЖЕТТІ КОМПОНЕНТЕРІ, БИОПОЛИМЕРДЕР (ОРГАНОИДТАР), АТАЛАДЫ ________________________________________________________________________________

2. ФАКУЛЬТАТИВТІ АЭРОБТАР /АНАЭРОБТАР:

1) тек қ ышқ ылсыз ортада ө седі, кө бейеді

2) тіршілік ә рекеті оттегінің қ атысуымен іске асады

3) тіршілік ә рекеті ү шін аз мө лшерде оауа қ оспасы тү ріндегі оттегі

4) ақ ырғ ы рецептор лар ретінде оттегі, органикалық емес заттар қ олданылады

3. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ (АНЫҚ ТАМАСЫ, ТҮ СІНІГІ):

1) тығ ыз қ оректік ортадағ ы бір жасушаның ұ рпағ ы

2) популяциядағ ы даралардың санын кө бейтетін ө здігінен пайда болу

3)микроорганизмдердің ө су мен кө беюі ү шін қ олайлы жағ дай туғ ызу

4. БІР ЖАСУШАДАН АЛЫНҒ АН МИКРОБ ДАҚ ЫЛЫ _____________________________

5. ВИРУСТАРДЫҢ ПАРАЗИТИЗМІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

1) Гендік паразиттер

2) НАД синтезіне қ абілетті емес энергетикалық паразиттер:

3) регенерация ү рдісі жоқ, энергетикалық паразиттер

6. БАКТЕРИЯЛЫҚ ЖАСУШАЛАР ГОЛОФИТТІ:

1)болып табылады

2) болып табылмайды

7. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ Қ ОРЕКТЕНУ ФАЗАСЫНДАҒ Ы ДҰ РЫС ТІЗБЕГІН АНЫҚ ТАҢ ЫЗ:

1)жаушыдағ ы заттардың синтезі

2)зат алмасу ө німдерін шығ ару

3)жасушадан тыс субстраттың тарамдануы (экзоферменттер)

4)жасуша беткейі арқ ылы заттардың тү суі

5)нативті қ алыпта ұ стап қ алу (қ оректенудің жануарлық тү рі)

6)жасушадағ ы заттардың қ осымша тарамдануы (эндоферменттер)

8. БАКТЕРИЯЛАРДЫ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ ШАРТТАРЫ:

1) Стерильділік

2) қ оректік орта

3) дақ ылдандыру уақ ыты

4) Оптимальды температура

5) рН –тың оптимальды маң ызы

6) Аэробты немесе анаэробты жағ дайлар

7) қ ажетті қ оректік орталардың жеткілікті мө лшерде болуы

9. СБО (СТЕРИЛЬДІЛІКТІ БАҚ ЫЛАУ ОРТАСЫ) ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ Ү ШІН Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

1) Аэробтарды

2) Анаэробтарды

10. БЕЛГІЛІ МИКРООРГАНИЗДЕРМЕ САЛЫСТЫРА ОТЫРЫП БЕЛГІСІЗ МИКРООРГАНИЗМДЕРДІ «ТАНУ» БҰ Л: ___________________________________________________________

11. РИККЕТСИЯЛАРДЫҢ ПАРАЗИТИЗМНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

1) Гендік паразиттер

2) Энергетикалық паразиттер: НАД синтезіне қ абілетсіз

3) Энергетикалық паразиттер: регенерация жү йесі жоқ

12. МИКРОБ ЖАСУШАСЫНА Қ ОРЕКТІК ЗАТТАРДЫҢ ТҮ СУ ЖҮ РЕДІ:

1) конъюгация

2) трансформация

3)белсенді тасымал

4) трансдукция

5) осмос жә не диффузия

6)белсенді емес тасымал

13. Қ АРАПАЙЫМДЫЛАРДЫҢ Қ ОРЕКТЕНУ МЕХАНИЗМІ:

1)жасушадағ ы зат синтезі

2)зат алмасу ө німінің шығ арылуы

3)жасушадан тыс субстарттың тарамдануы (экзоферменттер)

4) жасушағ а заттың беткі қ абаты арқ ылы тү суі

5)нативті жағ дайда қ сталып қ алынуы (жануарлық қ оректену)

6)жасушадағ ы заттардың қ осымша тарамдануы (эндоферменттер)

14. Қ ОРЕКТІК ОРТАЛАРҒ А Қ ОЙЫЛАТЫН ТАЛАП:

1) Стерильділік

2) қ оректік орта

3)дақ ылдандыру уақ ыты

4) Оптимальды температура

5) рН-тың оптимальды мә ні

6) Аэробты немесе анаэробты жағ дайлар

7) қ ажетті мө лшерде қ оректік заттардың қ ұ рамы

15. БЛАУРОК ОРТАСЫ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ Ү ШІН Қ ОЛДАНЫЛАДЫ:

1) Аэробтарды

2) Анаэробтарды

16. Қ ОРЕКТІК ОРТАДАҒ Ы ВИРУСТАР:

1) дақ ылдандырады

2) дақ ылдандырбайды

17. ХЛАМИДИЯЛАРДЫҢ ПАРАЗИТИЗМІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ:

1) Гендік паразиттер

2) Энергетикалық паразиттер: НАД синтезіне қ абілетсіз

3) Энергетикалық паразиттер: регенерация жү йесі жоқ

18. МИКРОБТЫ ЖАСУШАҒ А Қ ОРЕКТІК ЗАТАТАРДЫҢ ТҮ СУІ ОСМОС ПЕН ДИФФУЗИЯ АРҚ ЫЛЫ ІСКЕ АСАДЫ:

1) иа

2) жоқ

19. АУТОТРОФТАР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

20. Қ АРАПАЙЫМ ОРТАЛАР:

1) кө п мө лшерде бактерияларды бө ліп алуғ а арналғ ан универсальды орталар (МПА, МПБ)

2) химиялық таза зататрдан жасалғ ан белгілі химиялық қ ұ рамы бар орталар (199, Игл орталары)

2) ферментативті белсенділігі бойынша микроорганизмдердің биохимиялық қ асиеті мен тү рлердің дифференцировкасы ү шін қ олданылатын орталар (Эндо, Плоскирев, стафитест, энтеротест)

4) білгілі микроорганизм тү рін бө ліп алуғ а қ олданылатын орталар (сілтілі орта, пептонды су, Китт-Тароцци ортасы)

21. ТЕРМОФИЛДЕР-МИКРООРГАНИЗМДЕР Ө СЕДІ:

1) 15-26^оС

2) 36-37^оС

3) 50-60^оС

22. ЖАСУША ДАҚ ЫЛЫНДАҒ Ы ВИРУСТАР:

1) дақ ылдандырады

2) дақ ылдандырбайды

23. МИКРОБ ЖАСУШАСЫНА Қ ОРЕКТІК ЗАТТАРДЫҢ ТҮ СУІ БЕЛСЕНДІ ЕМЕС ТАСЫМАЛ АРҚ ЫЛЫ ІСКЕ АСАДЫ:

1) иа

2) жоқ

24. ГЕТЕРОТРОФТАР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

25. ЭЛЕКТИВТІ ОРТАЛАР:

1) кө п мө лшерде бактерияларды бө ліп алуғ а арналғ ан универсальды орталар (МПА, МПБ)

2) химиялық таза зататрдан жасалғ ан белгілі химиялық қ ұ рамы бар орталар (199, Игл орталары)

2) ферментативті белсенділігі бойынша микроорганизмдердің биохимиялық қ асиеті мен тү рлердің дифференцировкасы ү шін қ олданылатын орталар (Эндо, Плоскирев, стафитест, энтеротест)

4) білгілі микроорганизм тү рін бө ліп алуғ а қ олданылатын орталар (сілтілі орта, пептонды су, Китт-Тароцци ортасы)

26. ПСИХРОФИЛДЕР – МИКРООРГАНИЗМДЕР Ө СЕДІ:

1) 15-26^оС

2) 36-37^оС

3) 50-60^оС

27. ТАУЫҚ ЭМБРИОНЫНДА ВИРУСТАР:

1) дақ ылданады

2) дақ ылданбайды

28. МИКРОБ ЖАСУШАСЫНА Қ ОРЕКТІК ЗАТТАРДЫҢ ТҮ СУІ БЕЛСЕНДІ ТАСЫМАЛ АРҚ ЫЛЫ ІСКЕ АСАДЫ:

1) иа

2) жоқ

29. ГЕТЕРОТРОФТАР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

30. ДИФФЕРЕНЦИАЛЬДЫ – ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ОРТА:

1) кө п мө лшерде бактерияларды бө ліп алуғ а арналғ ан универсальды орталар (МПА, МПБ)

2) химиялық таза зататрдан жасалғ ан белгілі химиялық қ ұ рамы бар орталар (199, Игл орталары)

2) ферментативті белсенділігі бойынша микроорганизмдердің биохимиялық қ асиеті мен тү рлердің дифференцировкасы ү шін қ олданылатын орталар (Эндо, Плоскирев, стафитест, энтеротест)

4) білгілі микроорганизм тү рін бө ліп алуғ а қ олданылатын орталар (сілтілі орта, пептонды су, Китт-Тароцци ортасы)

31. МЕЗОФИЛЛАЛАР – МИКРООРГАНИЗМДЕР Ө СЕДІ:

1) 15-26^оС

2) 36-37^оС

3) 50-60^оС

32. ВИРУСТАР ДАҚ ЫЛ ТІНІНДЕ:

1) дақ ылданады

2) даө қ ылданбайды

33. БАКТЕРИЯЛАРДЫ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ ТАЛАПТАРЫ:

1) Стерильділік

2) қ оректік орта

3)дақ ылдандыру уақ ыты

4) Оптимальды температура

5) рН-тың оптимальды мә ні

6) Аэробты немесе анаэробты жағ дайлар

7) қ ажетті мө лшерде қ оректік заттардың қ ұ рамы

34. КӨ МІРСУ КӨ ЗІНЕ Қ АРАЙ:

1) автотрофтар

2) гетеротрофтар

3) фототрофтар

4) хемотрофтар

35. ПАРАЗИТТЕР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

36. СИНТЕТИКАЛЫҚ ОРТАЛАР:

1) кө п мө лшерде бактерияларды бө ліп алуғ а арналғ ан универсальды орталар (МПА, МПБ)

2) химиялық таза зататрдан жасалғ ан белгілі химиялық қ ұ рамы бар орталар (199, Игл орталары)

2) ферментативті белсенділігі бойынша микроорганизмдердің биохимиялық қ асиеті мен тү рлердің дифференцировкасы ү шін қ олданылатын орталар (Эндо, Плоскирев, стафитест, энтеротест)

4) білгілі микроорганизм тү рін бө ліп алуғ а қ олданылатын орталар (сілтілі орта, пептонды су, Китт-Тароцци ортасы)

37.Қ ОРЕКТІК ОРТАДА БАКТЕРИЯЛАР:

1)дақ ылданады

3)дақ ылданбайды

38. Қ ОРЕКТҢ К ОРТАЛАРҒ А Қ ОЙЫЛАТЫН ТАЛАП:

1) Стерильділік

2) қ оректік орта

3)дақ ылдандыру уақ ыты

4) Оптимальды температура

5) рН-тың оптимальды мә ні

6) Аэробты немесе анаэробты жағ дайлар

39. ЭНЕРГИЯ КӨ ЗІНЕ Қ АРАЙ МИКРООРГАНИЗМДЕР ЖІКТЕЛЕДІ:

1) автотрофтар

2) гетеротрофтар

3) фототрофтар

4) хемотрофтар

40. ФАКУЛЬТАТИВТІ ПАРАЗИТТЕР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

41. ЖАСУША ДАҚ ЫЛЫНДА БАКТЕРИЯЛАР:

1)дақ ылданады

2) дақ ылданбайды

42. ОБЛИГАТТЫ ПАРАЗИТТЕРДІ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ Ә ДІСТЕРІ (ВИРУСТАР, РИККЕТСИЯЛАР, ХЛАМИДИЯЛАР):

1) жануар ағ засында

2)тауық эмбрионында

3) жасуша дақ ылында

43. ДИАГНОСТИКАЛЫҚ БАКТЕРИОЛОГИЯ Ә ДІСНІНІҢ САТЫЛАРЫ (ВИРУСОЛОГИЯЛЫҚ):

1)микроорганизмдерді бө ліп алу

2) микроорганизмдердің идентификациясы

3)себінді жасағ ан кезде микроорганизмдердің механикалық еруі

4) микроорганизмдердің биологиялық қ асиетін қ олдану

44. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ Қ ОРЕКТЕНУ НЕГІЗІ:

1) заттардың оттегі ә серінен қ ышқ ылдану ү рдісі, субстратты дегидрлену жолымен энергияны алу (АТФ)

2) микробтардың ө суі мен кө беюіне қ ажетті, компоненттерді синтездейтін физико-химиялық, биохимиялық, эндотермиялық ү рдістер

45. АЗОТТЫҢ КӨ ЗІ БОЙЫНША:

1. азотфиксирлейтін микроорганизмдер

2. ассимиляциялайтын органикалық

3. автотрофтар

4. гетеротрофтар

46.ЖАСУШАІШІЛІК ОБЛИГАТТЫ ПАРАЗИТТЕР:

1)органикалық емес қ осылыстардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер (СО2, NH3 жә не басқ алар.

2)ө лі субстраттардың дайын органикалық қ осылыстарын қ ажет ететін гетеротрофты микроорганизмдер

3)организмнің жасушасынан тыс тіршілік етуден толық айырылғ ан микроорганизмдер (вирустар, риккетсиялар, хламидиялар)

4)органикалық заттың кө зі ретінде тірі организмді қ олданатын гетеротрофты микроорганизмдер

5)органикалық субстарттарды жою арқ ылы организмде жә не организмнен тыс тіршілік ете алатын микроорганизмдер (бактериялар, спирохеталар, жә не т.б.

6)басқ а тірі организммен синтезделген органикалық емес заттардан кө мірсу, азотты сің іретін микроорганизмдер

47.ЖАСАНДЫ Қ ОРЕКТІК ОРТАДА Ө СІРІЛГЕН БІР ТҮ РГЕ ЖАТАТЫН МИКРОБТАРДЫҢ ПОПУЛЯЦИЯСЫ ______________________________________________________________________________

48. ТАУЫҚ ЭМБРИОНЫНДАҒ Ы БАКТЕРИЯЛАР:

1) дақ ылдандырады

2) дақ ылданбайды

49. СЕБІНДІ ЖАСАҒ АН КЕЗДЕ МЕХАНИКАЛЫҚ ЕРІТУГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ТАЗА ДАҚ ЫЛДЫ БӨ ЛІП АЛУ Ә ДІСІ:

1) Дригальский ә дісі

2) ілмекпен себу (штрихтармен)

3) секторлы себінді жасау ә дісі(Gould бойынша)

4) анаэробты бактерияларды бө ліп алу (анаэробты жағ дай жасау)

5)спора тү зуші бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды жылыту)

6) қ ышқ ылғ а тө зімді бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды қ ышқ ылмен ө ң деу)

7) биологиялық ә дісті қ олданып патогенді бактерияларды бө ліп алу (жануарларғ а жұ қ тыру)

8) қ озғ алмалы бактерияларды бө ліп алу (Шукевич ә дісі - конденсационды суғ а себу)

50. БАКТЕРИЯЛАРДЫҢ ТЫНЫС АЛУ ТҮ РЛЕРІ:

1) аэробты жә не анаэробты

2) химиялық жә не физикалық

3) химиялық жә не биологиялық

4) қ ышқ ылдық жә не қ адпына келтіру

5) физикалық жә не биологиялық

51. АЗОТФИКСИРЛЕЙТІН МИКРООРГАНИЗМДЕР:

1) аммонифицирлейтін

2) нитратредуцирлейтін

3) нитритредуцирлейтін

4) атмосфераның молекулярлы азотты сің іру

52. Ә РТҮ РЛІ ЖЕРЛЕРДЕН БӨ ЛІНГЕН, БІР КӨ ЗДЕН Ә РТҮ РЛІ УАҚ ЫТТА АЛЫНҒ АН ДАҚ ЫЛДАР БҰ Л: ____________________________________________________

53. ДАҚ ЫЛ ТІНІНДЕГІ БАКТЕРИЯЛАР:

1) ө седі

2) ө спейді

54. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ Қ АСИЕТІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ТАЗА ДАҚ ЫЛДЫ БӨ ЛІП АЛУ Ә ДІСІ:

1) Дригальский ә дісі

2) ілмекпен себу (штрихтармен)

3) секторлы себінді жасау ә дісі(Gould бойынша)

4) анаэробты бактерияларды бө ліп алу (анаэробты жағ дай жасау)

5)спора тү зуші бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды жылыту)

6) қ ышқ ылғ а тө зімді бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды қ ышқ ылмен ө ң деу)

7) биологиялық ә дісті қ олданып патогенді бактерияларды бө ліп алу (жануарларғ а жұ қ тыру)

8) қ озғ алмалы бактерияларды бө ліп алу (Шукевич ә дісі - конденсационды суғ а себу)

55. ОРГАНИКАЛЫҚ ЕМЕС АЗОТТЫ АССИМИЛИЦИЯЛАЙТЫН МИКРООРГАНИЗМДЕР:

1) аммонифицирлейтін

2) нитратредуцирлейтін

3) нитритредуцирлейтін

4) атмосфераның молекулярлы азотты сің іру

56. ДАҚ ЫЛДЫҚ Қ АСИЕТ:

1)пішін 8) споралар

2) капсула 9) жіпшелер

3) кө лемі 10) орталарда ө су

4) ө су жылдамдығ ы 11) колоний сипаты

5)майлардың ферментациясы 12) ақ уыздардың ферментациясы

6) тиімді орналасу 13) кө мірсулардың ферментациясы

7) боялу қ абілеті 14) ультрақ ұ рылымның ерекшеліктері

57. ТАЗА ДАҚ ЫЛ БҰ Л:

1) бір жасушадан алынғ ан микроб дақ ылы

2)жасанды қ оректік ортада ө сірілген бір тү рге жататын микробтар популяциясы

3) ә ртү рлі жерлерден бө ліп алынғ ан, бір кө зден ә ртү рлі уақ ытта алынғ ан дақ ылдар

4)шығ у тегі бір, бір генотипі бар, биологиялық қ асиеті бойынша ұ қ сас микроорганизмдердің жиынтығ ы

58. ЖАСУШАҒ А ЭНЕРГИЯНЫ Қ АМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН РЕАКЦИЯЛАР ЖИЫНТЫҒ Ы ______________________

59. ТАЗА ДАҚ ЫЛДЫ БӨ ЛІП АЛУ ПРИНЦИПТЕРІ:

1)микроорганизмдерді бө ліп алу

2) микроорганизмдердің идентификациясы

3)себінді жасағ ан кезде микроорганизмдердің механикалық еруі

4) микроорганизмдердің биологиялық қ асиетін қ олдану

60. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ТЫНЫС АЛУ НЕГІЗІ:

1) заттардың оттегі ә серінен қ ышқ ылдану ү рдісі, субстратты дегидрлену жолымен энергияны алу (АТФ)

2) микробтардың ө суі мен кө беюіне қ ажетті, компоненттерді синтездейтін физико-химиялық, биохимиялық, эндотермиялық ү рдістер

3) таксономиялық қ асиеттерін анық тау мақ сатында микроорганизмдердің морфологиялық, физиологиялық қ асиеттерін зерттеу

61. ЖАСУША КОМПОНЕНТЕРІНІҢ СИНТЕЗІН БАҚ ЫЛАЙТЫН БИОХИМИЯЛЫҚ РЕАКЦИЯЛАР ЖИЫНТЫҒ Ы

62. КЛОН БҰ Л:

1) бір жасушадан алынғ ан микроб дақ ылы

2)жасанды қ оректік ортада ө сірілген бір тү рге жататын микробтар популяциясы

3) ә ртү рлі жерлерден бө ліп алынғ ан, бір кө зден ә ртү рлі уақ ытта алынғ ан дақ ылдар

4)шығ у тегі бір, бір генотипі бар, биологиялық қ асиеті бойынша ұ қ сас микроорганизмдердің жиынтығ ы

63. АЭРОБТЫ ТЫНЫС АЛУ:

1) электрондардың ұ шындағ ы акцепторлардың тыныс алу тізбегі ретінде молекулярлы оттегі болып табылады

2) электрондардың ұ шындағ ы акцепторлардың тыныс алу тізбегі ретінде органикалық емес қ осылыстар-сульфаттар, нитраттар, фумараттар жә не т.б. болып табылады

64. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ Қ АСИЕТІНЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ТАЗА ДАҚ ЫЛДАРДЫ БӨ ЛІП АЛУ Ә ДІСІ:

1) Дригальский ә дісі

2) ілмекпен себу (штрихтармен)

3) секторлы себінді жасау ә дісі(Gould бойынша)

4) анаэробты бактерияларды бө ліп алу (анаэробты жағ дай жасау)

5)спора тү зуші бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды жылыту)

6) қ ышқ ылғ а тө зімді бактерияларды бө ліп алу (зерттеліп отырғ ан материалды қ ышқ ылмен ө ң деу)

7) биологиялық ә дісті қ олданып патогенді бактерияларды бө ліп алу (жануарларғ а жұ қ тыру)

65. АЭРОБТЫ ТЫНЫС АЛУ:

1) электрондардың ұ шындағ ы акцепторлардың тыныс алу тізбегі ретінде молекулярлы оттегі болып табылады

2) электрондардың ұ шындағ ы акцепторлардың тыныс алу тізбегі ретінде органикалық емес қ осылыстар-сульфаттар, нитраттар, фумараттар жә не т.б. болып табылады

66. БАКТЕРИАЛЬДЫ ПОПУЛЯЦИЯСЫ БҰ Л:

1)тығ ыз ортадағ ы бір жасушаның ұ рпағ ы

2) қ ажетті заттардың синтезі жә не жасушаның кө лемінің ү лкеюі

3) популяциядағ ы даралардың сананың ө суіне алып келетін ө зін-ө зі тү зу

4) қ оршағ ан ортаның белгілі жағ дайлары ә серінен қ ұ ралғ ан бір тү рге жататын даралар жиынтығ ы

67. СӘ ЙКЕСТІКТІ ТАБЫҢ ЫЗ:

Сұ йық қ оректік ортада бактериялар тү зеді:

1. кристаллдық взвеси

2. толығ ымен тығ ыз орта

3. лайлану

4. пленка

5. колониялар

6. тұ нба

А) 1, 3, 4

В) 1, 3, 6

С) 3, 4, 5, 6

D) 2, 4, 5

Е) 3, 4, 6

68. КОЛОНИЯ БҰ Л:

1) бір жасушадан алынғ ан микроб дақ ылы

2)жасанды қ оректік ортада ө сірілген бір тү рге жататын микробтар популяциясы

3) ә ртү рлі жерлерден бө ліп алынғ ан, бір кө зден ә ртү рлі уақ ытта алынғ ан дақ ылдар

4)шығ у тегі бір, бір генотипі бар, биологиялық қ асиеті бойынша ұ қ сас микроорганизмдердің жиынтығ ы

69. Қ ОРЕКТЕНУІ БОЙЫНША БАКТЕРИЯЛАР ТОБЫ:

1) Аэробтар

2)Анаэробтар

3) автотрофтар

4) фототрофтар

5) хемотрофтар

6) гетеротрофтар

7)микроаэрофилалар

8) факультативті аэробтар/анаэробтар

70. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІ ДАҚ ЫЛДАНДЫРУ (АНЫҚ ТАМАСЫ):

1) микроорганизмдердің ө суі мен кө беюіне қ олайлы жағ дай жасау

2) биологиялық объектерден немесе генно-инженерлік технологиядан ө нім алу

3) қ оршағ ан ортаның белгілі жағ дайларынан бір тү рдің дараларының жиынтығ ы

4) микроорганизмдердің таралуы мен санын анық тайтын жағ дайлар (ө зара ә рекеттесу),

71. АЭРОБТАР:

1) оттексіз жағ дайда ғ ана ө сі кө бейеді

2) оттегі бар кезде ғ ана тіршілік етеді

3) тіршілігі ү шін ауаның қ ұ рамында аз мө лшерде оттегі қ ажет

4) ұ штарындағ ы акцептор ретінде оттегі де, органикалық емес заттар да қ олданылады

72.ТАЗА ДАҚ ЫЛДЫ БӨ ЛІП АЛУ Ә ДІСІН АШТЫ _____________________________________

73. МИКРОАЭРОФИЛАЛАР:

1) микроорганизмдердің ө суі мен кө беюіне қ олайлы жағ дай жасау

2) биологиялық объектерден немесе генно-инженерлік технологиядан ө нім алу

3) қ оршағ ан ортаның белгілі жағ дайларынан бір тү рдің дараларының жиынтығ ы

4) микроорганизмдердің таралуы мен санын анық тайтын жағ дайлар (ө зара ә рекеттесу),

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Енжар диффузия

Белсенді тасымал

Аэробтар

Қ оректік орталар

Таза дақ ыл

Қ оректік орталар

Автотроф

Хемотроф

Штамм

Клон

Колония

ТЕЗАУРУС (глоссарий):

Пассивная диффузия

Активный транспорт

Аэробы

Питательные среды

Чистая культура

Питательная среда

Автотроф

Хемотроф

Штамм

Клон

Колония

THESAURUS (glossary):

Passive diffusion

Active transport

Aerobe

Nutrient media

Pure culture

The nutrient medium

Autotrophic

Hemotrof

Strain

Clone

Colony

Сабақ тың болжамдық хронометражы:

Тақ ырып. Микроорганизмдердің экологиясы. Қ оршағ ан орта микрофлорасы. Санитарлық -микробиологиялық зерттеу негіздері. Адам ағ засының қ алыпты микрофлорасы. Ауыз қ уысының микрофлорасының жастық ерекшеліктері. Антимикробтық заттар мен факторлар. Олардың стоматологиядағ ы қ олданылуы. Стоматологиялық қ ұ ралдарды дезинфекциялау жә не стерилизациялау тә сілдері. Асептика. Антисептика.

Мақ саты: студенттерде ауз қ уысының қ алыпты микрофлорасы жө ніндегі негізгі компетенцияларды қ алыптастыру, ауз қ уысының микрофлорасының сандық жә не сапалық қ ұ рамы мен оның атқ аратын ролі, ауыз қ уысының дисбактериозының микроскопиялық жә не бактериоскопиялық зерттеу ә дістері. Студенттерде дезинфекция жә не стерилизацияны оқ ытудың негізі; оны бағ алаудың микробиологиялық ә дісі; антибактериалды препараттардың негізгі қ асиеттр оларды стоматологиялық тә жірибеде қ олданылуы мен антибиотикограмманы жү ргізудің микробиологиялық ә дістері мен нә тижелерін интерпретациялау бойынша негізгі компетенцияны қ алыптастыру.

Оқ ыту міндеттрі:

-ауз қ уысының қ алыпты микрофлорасы жө нінде білім қ алыптастыру;

-ауз қ уысының микрофлорасының сандық жә не сапалық қ ұ рамы тү сінігімен таныстыру;

- ауыз қ уысының дисбактериозының туындау салдары мен оның асқ ынулары жө нінде тү сінік қ алыптастыру;

-студенттерге дисбактериоздың сараптама қ орытындыларын талдай білуді ү йрету;

- студенттерде дезинфекция жә не стерилизацияны оқ ытудың негізі; оны бағ алаудың микробиологиялық ә дісі бойынша білімін қ алыптастыру;

- студенттерге стерилизация жә не дезинфекция сапасын бағ алаудың қ ажетті ә дістерін ү йрету;

- медицинада қ олданылатын дезинфекция жә не стерилизация ә дістерін зерттеу;

- стерилизация жә не дезинфекция сапасын бақ ылаудың ә дістерін зерттеу;

- қ анда, зә рде, адам тінінде антибиотиктерді анық таудың ә дістерін мең геру;

- антибиотикограмманы жү ргізу мен оның нә тижелерін интерпретациялау ә дістерін мең геру.

Оқ ытудың соң ғ ы нә тижелері:

Студенттердің білімін қ алыптастыру:

-ауыз қ уысының қ алыпты микрофлорасы

-ауыз қ уысының ү шін қ алыпты микрофлораның маң ызы

- дисбактериоз анық тамасы жә не оны дамытатын факторлар

- дисбактериоздың зертханалық диагностикасы

- дезинфекция мен стерилизацияның микробиологиялық негізі

- дезинфекция мен стерилизацияны бақ ылаудың ә дістері

- дезинфектанттармен қ оршағ ан ортаның объектілерін зарарсыздандыру ә дістері

- антибиотикограмма жү ргізудің микробиологиялық негізі

-антибиотикорезистенттілік/сезімталдық қ а сараптама нә тижелерін интерпретациялау негізі

Тә жірибелік дағ ды қ алыптастыру:

- ауыз қ уысының дисбактериозында зерттеуматериал алуды жү ргізу

- алынғ ан нә тижелерді интерпретациялау

- дезинфекция мен стерилизация сапасын бактериологиялық бақ ылаудың нә тижелерін бағ алау;

- дезинфекция мен стерилизация сапасын химиялық бақ ылаудың нә тижелерін бағ алау;

- медициналық мекемелерде дезинфекциялық тә ртіпті ұ стануды бактериологиялық ә діспен бақ ылаудың мү мкіншіліктерін бағ алау;

- антибиотикорезистенттілік/сезімталдық қ а сараптама нә тижелерін бағ алау.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Ауыз қ уысында микроорганизмдер алғ аш рет қ ай уақ ытта қ оныстанады?

2.Бір жасқ а дейінгі нә ресте ауыз қ уысының микрофлора қ ұ рамының сипаттамасы.

3. Ауыз қ уысының микрофлора тістер жарып шық қ аннан соң қ алай ө згереді?

4. Стерилизацияның ә дістері мен қ ұ ралдары, қ олданылатын аппаратура.

5. Дезинфекцияның ә дістері мен қ ұ ралдары, қ олданылатын аппаратура.

6. Автоклав ә серінің принципі, қ ұ рғ ақ булы шкаф.

7. Дезинфекция мен и стерилизацияны бақ ылау ә дістері. Тә жірибелік қ олданысы.

8. Антибиотиктерге бактерия сезімталдығ ын анық таудың сандық жә не сапалық ә дістері.

9. Қ анда, зә рде, адам тінінде антибиотиктерді анық тау ә дістері.

10. Дезинфекцияны бактериологиялық бақ ылау ү шін сынамаларды таң дау ә дістемесі.

Оқ ыту ә дістері: (шағ ығ топтар, дискуссия, жағ дайлық есептер, жұ птасып жұ мыс істеу, презентациялар, кейс-стадиялар жә не т.б.)