А) б) в). а - шығу; б - сынып-шығу; в - омыртқа денесінің сына тәрізді компрессияланған сынуы

а - шығ у; б - сынып-шығ у; в - омыртқ а денесінің сына тә різді компрессияланғ ан сынуы, компрессия дә режесі омыртқ а денесінің жартысынан асады.

249-сурет. Т ұ р а қ c ы з омыртқ а жарақ аттары болғ ан сынық.

Жарақ ат м е х а н и з м і.

Омыртқ а денесінің сынығ ы кө бінесе жанама механизмінің салдарынан пайда болады:

- омыртқ а бағ анасы бойымен кү ш тү су (биіктен қ ұ лау);

- омыртқ а бағ анасының шектен тыс бү гілуі, жазылуы, немесе бұ ралуы;

- бірнеше кү штің ә сері, мә селен кө лікті кү рт тежеген кезде мойын омыртқ аның кү рт бү гілуі мен жазылуы (251-сурет).

А) б)

Б) в)

а, б - мойын бө лігінде; б, в - бел бө лігінде

251-сурет. Омыртқ а жарақ аттарының пайда болу механизмі

А) б)

253-сурет. Мойын омыртқ аның жарақ аты бар науқ асты тасымалдау иммобилизациясы

254-сурет. L-1 бел омыртқ а денесінің компрессиялық тұ рақ сыз

сынығ ы бар науқ астың рентгенограммасы

Компьютерлік томография (КТ) сынық тың сипатын жә не сынық бө лшектерінің омыртқ а ө зегіне қ арағ анда ығ ысуын анық тауғ а мү мкіндік береді, сонымен қ атар рентгенографиямен тексеруі қ иын омыртқ а бағ анасындағ ы жарақ аттарды анық тауғ а септігін тигізеді.

255-сурет. Th -12 кеуде, L -1 бел омыртқ а денелерінің компрессиялық тұ рақ сыз сынығ ы бар науқ астың компьютерлік томограммасы

256-сурет. Th-12 кеуде, L-1 бел омыртқ а денелерінің компрессиялық тұ рақ сыз сынулары бар науқ астың МРТ-сы

258-сурет. Омыртқ а денесінің компрессиялық сынығ ын

бір мезгілде репозициялау ә дісі

Корсетті омыртқ а бағ анын барынша жазғ ан қ алыпта салады. Корсеттің мақ саты – омыртқ а бағ анын жазғ ан қ алыпта, бү гуді болдырмай бекіту. Сондық тан бұ л корсет экстензиялық деп аталады. Корсеттің ү ш тірек нү ктесі болуы керек: тө с, симфиз жә не омыртқ аның бел бө лігіндегі айқ ын лордоз аймағ ы (259-сурет).

259-сурет. Экстензиялық корсеттің тірек нү ктелері

Науқ асқ а алғ ашқ ы кү ннен бастап емдік денешынық тыру жаттығ улары, кейіннен физиологиялық ем, массаж тағ айындалады. Корсетпен жү руге 3 аптадан кейін рұ қ сат етіледі. Корсет 4-6 айдан кейін шешіледі. Науқ астың ең бекке қ абілеттілігі 1 жылдан соң қ алпына келеді.

Операциялық е м і.

XX ғ асырдың екінші жартысында хирургтар омыртқ аны бекітуде кө бінесе омыртқ аның қ ылқ анды ө сінділерін пластинамен бекіту ә дісін қ олданды (261-сурет, а). Алайда бұ л пластиналар омыртқ а бағ анын бес омыртқ а дең гейінде тежеп, оның биомеханикасына теріс ә сер етті. Омыртқ аны арттан бекітуде лавсанды бекіткіштер де қ олданылды. Артқ ы спондилодездің кемшіліктерін жою мақ сатында омыртқ а бағ анын алдынан бекіту ә дістері қ олданыла бастады. Алдың ғ ы спондилодез кезінде бекітуші пластиналар омыртқ а денесінің алдына немесе жанына орналастырылады, содан кейін пластиналар бұ рандалардың кө мегімен омыртқ а денелеріне бекітіледі (262-сурет).

Омыртқ а денесі толық жарақ аттанғ анда омыртқ а денесін аутопластикамен алмастырып, алдың ғ ы спондилодез орындалады (263-сурет).

261-сурет. Сынғ ан омыртқ аның артқ ы спондилодезі

262-сурет. Сынғ ан омыртқ аның алдың ғ ы спондилодезі

263-сурет. Сынғ ан омыртқ аның денесін Цивьян бойынша спонгиозды трансплантатпен алмастыру

корсетті пайдаланып жү ре алады. Егер асқ ыну байқ алмаса, онда науқ астың ең бекке қ абылеттілігі 6 аптадан кейін қ алпына келе бастайды.

264-сурет. L1 омыртқ а денесінің тұ рақ сыз сынығ ын Th12-L1 дең гейде эндофиксатормен бірге транспедикулярлы бекіту

265-сурет. L1 омыртқ а денесінің тұ рақ сыз сынығ ында омыртқ а денесін никелид титанмен алмастырып, сынық ты транспедикулярлы бекітуі

Мойын омыртқ алардың сынығ ын жә не

шығ уын емдеу

ағ ытталғ ан (267-сурет).

А)

Б)

а – Глиссон ілмегі; б - шү йде сү йегінен тарту

266-сурет. Мойын омыртқ асы сынығ ын репозициялау ә дістері

Сү йектен тартып емдеуде жү ктің салмағ ы 6-7 кг-нан 15 кг дейін болуы мү мкін. Репозициядан соң рентгенологиялық бақ ылау жасалады. Егер репозиция сә тті орындалса, онда.

__________________