Рекреация қазіргі заманның әлеуметтік мәдени феномені ретінде

Біз зерттеуімізді «рекреация» сө зінен бастайық. Ғ ылыми ә дебиеттерде рекреация термині XIX ғ асырдың 90 жж соң ына қ арай АҚ Ш та пайда болды.

В.А.Квартальнов ө зінің соң ғ ы жұ мыстарының бірінде (Энциклопедия туризма, 2000) осы тү сінікке келесідей анық тамалар келтіреді.

Рекреация - бұ л:

Адамның физикалық, интеллектуалдық жә не эмоционалдық кү шін қ айта ө ндіру;

Физикалық жә не ақ ыл ой кү штерін қ алпына келтіруге арналғ ан кез келген ойын, кө ң іл кө теру жә не т.б.

Тұ рғ ындардың ашық ауда белсенді демалысқ а қ атысуымен, кө бінесе уик-эндтертермен байланысты Досуг индустриясының тезірек дамып келе жатқ ан сегменті

Организмді жә не адам популяциясын қ айта қ ұ ру. Ол тү рлі жағ дайларда, сипатта жә не қ оршағ ан ортаның ө згерісінде белсенді демалысты қ амтамасыз етуге мү мкіндік береді.

Цивилизацияланғ ан демалыс, стационарлық, экскурсионды-туристтік шаралармен, сондай ақ физикалық жаттығ улармен айналысу ү рдістерімен ауруларды профилактиканың тү рлі жолдарымен қ амтамасыз етеді.

75.Рекреациялық қ ызметтің 3 негізгі тү рі

2 Рекреацияның негізгі жә не ә леуметтік – экономикалық мағ ынасы (сущность)

Рекряциялық қ ызметтің ұ йымдастырылуы кешенді сипатқ а ие, ө йткені кез-келген рекряциялық жү йедегі ө зара байланысында демалушылардың тобы, табиғ и кешендер, техникалық инфрақ ұ рылым, қ ызмет кө рсету, ө ндірістік сала, ең бек ресурстары қ атысады.

Негізгі мақ саты- қ оғ амдағ ы ә р адамның физикалық жә не психикалық тұ рғ ыда шаршауын калпына келтіріп, сонымен қ атар рухани байлығ ын арттыру.

осы уақ ытқ а дейін жалпы рекреациялық функцияның классификациялары болмағ анымен, оларды негізгі 3 топқ а жіктеуге болады:

Емдік- биологиялық функция – ол курортты-санаториялық емделу жә не сауығ у болып табылады. Туризм арқ ылы сауығ у- ө ндірістік жә не ө ндірістік емес психикалық шаршауын қ алпына келтіру.

Мә дени- ә леуметтік функция - рекреациялық функцияның ең негізгісі. Мә дени жә не рухани қ ажеттілік – ол сананың ең жоғ арғ ы мағ ынасындағ ы қ ажеттіліктер, қ оршағ ан ортаны тану жә не ө з орның ды білу. Туризм арқ ылы адам мемлекет ішіндегі жә не ә лемдегі табиғ и, мә дени – тарихи жә не ә леуметтік қ ұ ндылық тармен таныса алады.

Экономикалық функция – жұ мыс кү шінің жә й жә не кең ейтілген функциясы. Рекреация қ оғ амның қ ажетті уақ ытын тиімді сақ тайды. Рекреацияның арқ асында жұ мыскерлердің ең бекке деген қ ажеттілігі жоғ арлайды., толық жұ мысбастылық тың уақ ыттық кезең і кө бейеді.

Рекреация рухани дү ниені байытып, адамның кө зкарасын кең ейтеді.

Рекреация ү шін 3 негізгі жағ дай қ ажет:

1) «ө ркениетті» демалыс

қ ымбатқ а тү сетіндіктен, адамдардың жеткілікті кірісі болуы керек;

2) рекреациялық қ ор жә не;

3) рекреациялық шаруашылық болуы

шарт. Халық тың кіріс дең гейі ө сіп келеді. Бұ ның ө зі елімізде нағ ыз туризм дү рбелең ін тудырады.

Рекреациялық шаруашылық қ ұ рамына қ онақ ү йлер, демалыс ү йлері мен базалары, санаторийлер, турбазалар, туристік келік жә не т.б. кіреді. Рекреацияның бұ л саласы да жылдам дамып келеді. 1990 жылдардын, басында иесіз қ алғ ан демалыс базаларының кебі қ алпына келтірілді. Халық аралық дә режедегі қ онак ү й мен тау шаң ғ ысы базалары салынып, жаң а ұ лттық парктер («Бурабай», «Шарын каньоны», «Қ атонқ арағ ай» ) ұ йымдастырылды.

Рекреациялық қ орлардың екі тү рі бар: табиғ и-рекреациялық жә не мә дени-тарихи қ орлар. Біріншісіне адамдар барып дем алуды ұ нататын табиғ аты ә сем жерлер: сарқ ырамалар, тү рлі бейнедегі жартастар, ү ң гірлер, каньондар (яғ ни табиғ ат ескерткіштері) жатады. Бұ л қ орлардың қ ұ рамдас бө лігі қ олайлы климаттық жағ дай болып табылады. Ол сонымен бірге туристік маусымның (суғ а тү сетін, шаң ғ ы тебетін) ұ зақ тығ ына ә сер етеді. Мә дени-тарихиқ орлар адамдардың, яғ ни біздің арғ ы ата-бабаларымыздың ө з қ олдарымен жасап кеткен ғ ажайыптары. Ежелгі қ алалар, кесенелер, қ амалдар мен храмдар, тасқ а қ ашалғ ан суреттер, сә улет қ ұ рылыстары, мұ ражайлар - бұ лардың бө рі Отанымыздың мә дени мурасын қ ұ райды.

Рекреациялық корлардың қ ұ рамына қ арай ә р аумақ тың мамандануы ә р тү рлі. Минералдық бұ лақ тарда емдік курорттар қ ұ рылғ ан (Сарыағ аш, Алма-Арасан, Щучье жә не т.б.). Су тоғ андары (Қ апшағ ай мен Бұ қ тырма су қ оймалары, Балқ аш, Алакө л, Бурабай) шомылужағ ажайлық демалыс зоналарына айналуда. Таулы аймақ тарда саяхат пен туризм кең таралғ ан (Солтү стік жә не Батыс Тянь-Шань, Жоң ғ ар Алатауы, Алтай). Қ алалар танымдық туризм орталық тарына айналуда. Ө зіндік рекреациялық мамандануымен ерекшеленетін аумақ тар - рекреациялық аудандар осылай қ алыптасады. Қ азақ стан ғ алымдары (С.Р. Ердә улетов жә не т.б.). Қ азақ стан бойынша ондағ ан рекреациялық аудандарғ а бө леді. Олардың ішіндегі ең ірілері - Солтү стік Тянь-Шань, Кө кшетау, Алтай. Біздің ұ лан-байтақ еліміздің ә сем табиғ аты мен кө п ғ асырлық тарихымен бірге қ алыптасқ ан рекреациялық қ орлары ө те мол, ө лі толық зерттеліп біткен жоқ.