Торренстің креативті тесті

Е. Торренстің пікірінше, креативтілік – бұ л арнайы емес, ө німді ойлау, зиятқ а, жеке сипаттарғ а жү гінетін жалпы қ абілет деп тү сіндіреді. Ол шығ армашылық про-цесті проблеманы қ абылдау, шешім қ абыл-дау, болжамды қ ұ ру, тү рлендіру, шешімін табумен сипатталады деген.

Креативтілікті қ абілет деп қ арастырушылардың бірі – Е.П.Торренс. Ол оны білімдердегі кемшіліктерді, білмейтіндерін, жетіспейтін элементтерді дисгармонияны т.б. жақ ын қ абылдайтын қ абілеті деп қ арастырады.

Е.П.Торренстің тестерін 2 типке бө луге болады: вербальдық жә не образдық.

Креативтілік тездік, иілмелі, сонылық кө рсеткіштері бойынша бағ аланады, сонымен бірге шығ армашылық қ асиеттің жалпыланғ ан шкаласы да енгізіледі.

Вербальдық тестілерге мысал:

1. «Сұ ра жә не ойлап тап» тестісі 3 бө лімнен тұ рады: а) сұ рақ тар; б) себептерді жорамалдау; в) салдарды жорамалдау. Жалпы стимул ретінде суда ө зінің бейнесін қ арап жатырғ ан «Эльфағ а ұ қ сас» сурет беріледі. (а) бө лімінде тексерілуіш барынша кө п сұ рақ қ ою керек, (б) бө лімінде осы оқ иғ ағ а барынша кө п себепр табуғ а тиісті, (в) бө лімінде оның мү мкін болатын салдарларын атап шығ у керек. Тестінің ә рбір бө ліміне 5 минут уақ ыт беріледі.

2. «Ө німді жетілдіру тестісі» Стимул ретінде ү рмелі ойыншық пілдің суреті беріледі. Тексерілушіге балаларғ а ойнау қ ызық ты болу ү шін ойыншық тар ө згерту ұ сынылады (10 мин).

3. «Ә деттегідей емес қ олдану» тестісі. Стимул – қ орытындығ а арналғ ан картон қ орапшалары. Тексерілушіге оны қ олданудың барынша кө п тә сілін табу ұ сынылады (10 мин).

4. «Ә деттегідей емес сұ рақ тар». Стимул бұ рынғ ы. Тексерілуші осы қ орапшаларғ а байланысты барынша кө п сұ рақ жазуғ а тиісті (5 мин).

5. «Тек қ ана болжап кө р». Стимул ретінде ө мірде жоқ оқ иғ аларды тексерілушіге ұ сынады. Мысалы, «бұ лтқ а жерге дейін жететін жіп байланғ ан». Тексерілуші осыдан не шығ атынын айтып шығ уы керек (5 мин).

Енді Торренстің 3 образдық тестісін кө рсетелік. Оның ә рбіреуін орындауғ а 10 мин кетеді.

1. «Сурет жасау». Тексерушіліктегі адам боялғ ан қ ағ аздан дө ң гелек қ иып алып, оны таза бетке желімдеп, оғ ан ә ртү рлі сызық тарды қ осып, қ андай да бір сурет салады. Сосын оғ ан ә ң гіме қ ұ рып, оғ ан ат беру керек.

2. «Суреттерді толық тыру». Стимул ретінде 10 бө лікті дұ рыс емес сызық тары бар сурет беріледі. Тексерілуші оны қ осымша сызық тар арқ ылы толық тырып, оғ ан қ ызық ты аттар беру керек.

3. «Сызық тар». Стимул – 30 қ ос вертикаль параллель сызық тар. Тексерілуші сызық тар қ осу арқ ылы соны объектілер алу керек.

Торренс зерттеулерін қ орытындылай келе, тө мендегідей қ орытындығ а келеді: интеллект дең гейі мен креативтілік арасындағ ы байланыс біржақ ты. Ол интеллектуал табалдырық моделін ұ сынады. JQ< 120-қ а дейінгі дең гейде креативтілік пен интеллект бірлік факторды қ ұ рады, бұ дан жоғ ары табалдырық та креативтілік пен интеллект тә уелсіз ретінде кө рінеді. Басқ аша айтқ анда JQ қ андай да бір дең гейінде креативтің кө рінуі шектеледі, «табалдырық тан» жоғ ары дең гейде креативтілік «бастандық қ а шығ ады». «Интеллект табалдырық» моделінің кө мегімен ситуациялық ойындар, шығ армашылық тапсырмалар арқ ылы креативтіліктің нә тижесін тү сіндіруге болады.

Билет