![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Жалақы түрлері
Жалақ ы екіге бө лінеді: — негізгі; — қ осымша; Негізгі — бұ л қ ызметкерлерге нақ ты жұ мыспен ө теген уақ ыты ү шін, орындағ ан жұ мыстары мен ө неркә сіптік ө німдерінің саны мен сапасы ү шін белгіленген бағ алар мен қ ызметақ ы бойынша есептелетін жалақ ы. Негізгі жалақ ының қ ұ рамына мыналар кіреді: — жұ мыс істеген уақ ытына тарифтік ставкалар, қ ызметақ ы, кесімді бағ алар немесе орташа табыстар бойынша есептелген жалақ ы; — қ ызметпен ө ткерген жылдары ү шін ү стеме; — жұ мыс жағ дайының ө згеруіне байланысты кесімді ақ ы алушыларғ а қ осымша қ ызмет (материалдардың сә йксесіздігі, ө ң деудің кү рделілігі, қ ұ рал – сайман мен жабдық тың икемсіздігі); — кесімді ақ ы алушыларғ а ү стемелі бағ алар бойынша қ осымша ақ ы; — ақ шалай жә не натуралды сыйақ ылар жә не сыйақ ы берудің бекітілген тә ртібіне сә йкес тө ленген сыйақ ылар, қ осымшалар; — мерзімінен тыс уақ ыттағ ы жұ мыс ү шін қ осымша ақ ы; — тү ндегі жұ мыс ү шін қ осымша ақ ы; — жұ мысшының кінә сі жоқ тұ рып қ алуғ а тө лемдер; Қ осымша – бұ л қ ызметкердің кә сіпорында жұ мыс жасамағ ан уақ ытына Қ Р заң дарына сә йкес есептелген жалақ ы. Қ осымша жалақ ының қ ұ рамына кіретіндер: — балаларын тамақ тандырушы аналарын жұ мысындағ ы ү зіліс уақ ытына тө лем ақ ы; — жасө спірімдердің жең лдік сағ аттарына тө лем; — мемлекеттік жә не қ оғ амдық міндеттемелерді орындауғ а жұ мсалғ ан жұ мыс уақ ытына тө лем; — негізгі жә не қ осымша демалыстар уақ ытына тө лем; — пайдаланылмағ ан демалыс ү шін ө темақ ы; — шық қ анда берілетін жә рдем ақ ы; Қ ызметкерлер жалақ ыдан басқ а ә леуметтік сақ тандыру қ аражаттары есебінен ең бекке уақ ытша жарамсыздық жө нінідегі жә рдемақ ыны алады. Негізгі жә не қ сымша жалақ ылар жалақ ы қ орын қ ұ райды. Жалақ ы қ орының қ ұ рамына жалақ ының барлық тү рлері, ә ртү рлі сыйақ ылар, ү стемелер, қ осымша ақ ылар, заң ғ а сә йкес қ ызметкердің жұ мыс жасамағ ан уақ ытына есептелген ақ ша сомаларын қ оса алғ анда, ақ шалай немес натуралды нысанда есептелген жеке ә леуметтік жең ілдіктер қ осылады. Кә сіпорынның жосарымен (болжамымен) белгіленген, жалақ ы тө леу шығ ыстарының сомасы жалақ ының жоспарлы қ оры деп аталады. Ал есепті кезең де қ ызметкерлерге нақ ты тө ленуге тиісті жалақ ының сомасы кә сіпорындағ ы жалақ ының есептік қ оры деп аталады. Бухгалтерлік есепте ең бекақ ы тө леудің 2 нысаны бар: 1-нысаны – мерзімдік; 2-нысаны — кесімді; Мерзімдік нысан кезінде ең бекақ ы тө леу жұ мыспен ө телген уақ ыттағ ы тарифтік ставкалар немесе қ ызметақ ылар бойынша жү ргізіледі. Ең бекақ ы тө леудің мерзімдік нысаны мынадай жағ дайларда қ олданылады: 1. Жұ мысшы ө нім шығ арудың артуаны тікелей ә сер ете алмайды; 2. Ксімді бағ алауғ а қ ажетті шығ арылымның кө рсеткіштері толық емес; 3. Жұ мыс уақ ытын пайдалануғ а қ атаң бақ ылау ұ йымдастырылғ ан, нақ ты жұ мыспен ө теген уақ ытына қ атаң есеп жү ргізіледі; 4. Жұ мысшыларды дұ рыс тарифтендірген кезде, яғ ни жұ мысшының біліктілігі орындалатын жұ мыстың разрядына сә йкес келу; 5. Қ ызметкерлерге ең бекақ ы тө леу ү шін; Мерзімді ең бекақ ы жай жә не мерзімді – сыйақ ылар болып бө лінеді. Жай мерзімдік ең бекақ ы тек жұ мыспен ө телген уақ ытпен жә не қ ызметкерлердің тарифтік ставкасымен немесе қ ызметақ ысымен анық талады. Практикада осы табыстарды есептеудің 3 тү рлі ә дісі қ олданылады: — Сағ аттық; — Кү ндік ақ ы; — Айлық ақ ы; Марзімдік – сыйақ ылық ең бекақ ы кезінде тек нақ ты жұ мыспен ө телген уақ ыт қ ана ескеріліп қ оймай, сондай – ақ ең бектің соң ғ ы нә тижесі ескеріледі (белгілі бір кө рсеткішьерге қ ол жеткізгені ү шін сыйақ ы кө зделеді).
|