![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Инфляцияның мәні мен себептерін анықтап, түрлеріне талдау жасау.
Инфляция (лат. inflatio – «қ абыну», «ісіну») — бұ л бағ аның ө суінен, тауарлар тапшылығ ынан жә не тауарлар мен қ ызметтер сапасының тө мендеуінен туындайтын ақ шаның қ ұ нсыздануы, сондай-ақ оның сатып алу қ абілетінің тө мендеуі. Инфляция — бұ л кез келген экономикалық даму ү лгісіне тә н объективті қ ұ былыс. Инфляцияның себептері айналыс жә не ө ндіріс саласында орын алады. Қ азіргі инфляция мынадай факторларғ а байланысты: - Ақ ша айналысының факторларына: бюджет тапшылығ ын жабуғ а пайдаланылғ ан, шексіз кө п ақ шаның эмиссиялануы есебінен айналыс аясының артық ақ ша массасына толып кетуі; халық шаруашылығ ының артық несиеге толуы. - Ақ шалай емес факторларғ а: қ оғ амдык ө ндірістегі тең сіздікке, шарушылық тың шығ ындық тетігіне, мемлекеттің экономикалық саясаты, оның ішінде салық саясаты, бағ а саясаты, сыртқ ы экономикалық саясатына байланысты факторлар жатады. Аталғ ан факторлардың қ анат жаюына байланысты инфляцияның екі тү рі болады: сұ раныс жә не шығ ын (ұ сыныс) инфляциясы. Сұ раныс инфляциясы тө мендегідей факторлардың ә серінен туындайды: ә скери шығ ыстардың ө суі, яғ ни ә скери техникалардың азаматтық салаларда пайдалану қ ажеттігінен, нә тижесінде ақ ша баламасы айналыс ү шін артық болып қ алады; мемлекеттік бюджет тапшылығ ы жә не ішкі қ арыздардың ө суінесиелік экспанциялау; импортталғ ан инфляция, ауыр ө неркә сіп саласына ө те кө п мө лшерде инвестация жұ мсау. Шығ ын (ұ сыныс) инфляциясы — бұ л бағ а белгілеу ү дерісіне ә сер ететін мынадай факторлардың болуымен сипатталады: ең бек ө німділігінің ө суін азайту жә не ө ндірістің қ ұ лдырауы; кө рсетілетін қ ызметтің маң ызының артуы; бір ө нім бірлігіне жұ мсалатын шығ ынның ө суінің жеделдетілуі, ә сіресе жалақ ының ө суі; энергетикалық дағ дарыс. Инфляция жағ дайында қ ағ аз ақ шалар мыналарғ а қ атысты қ ұ нсызданады: алтынғ а; тауар; шетел валютасына. Инфляцияны тө мендегідей белгілеріне байланысты жіктеуге болады: Инфляциялық ү дерістің сипатына қ арай: ашық инфляция, яғ ни, бағ ағ а ешқ андай да кедергі болмайды, оның еркін ө суі байқ алады; жабық инфляция, яғ ни тауар тапшылығ ы жағ дайында бағ ағ а мемлекет қ атан бақ ылау жасап отырады; инфляциялық шок, яғ ни бір мезетте бірден бағ а ө сіп кетеді. Таралу орнына қ арай: локальдық инфляция, яғ ни бағ а бір ғ ана елдің шекарасында ө седі; дуниежузілік инфляция, яғ ни кейбір елдер топтарын немесе барлық ғ аламдық экономиканы тү гелдей дерлік қ амтиды. Бағ аның ө су қ арқ ынына қ арай: баяу инфляция — бағ а баяу қ арқ ынмен біртіндеп жылына 10%-ғ а ө седі; орташа инфляция — бағ а тез қ арқ ында жылына 20-дан 200 %-ғ а дейін ө седі, мұ ндай бағ а қ арқ ыны ауыр экономикалық жә не ә леуметтік зардаптарғ а шалдық тырады; ұ шқ ыр инфляция — бағ а жылына 500-ден 1000 %-ғ а дейін жә не одан жоғ ары қ арқ ынмен ө седі. Ұ шқ ыр инфляция ақ ша жү йесінің қ ұ лдырауына ә келіп соғ ады. Мұ ндай жағ дайда ақ ша ө зінің атқ аратын қ ызметтерін жоғ алта бастайды.
|