Seqmentləşdirmənin ən təsirli formalarından

3.Yeni mə hsulun və xidmə tin qavranı lması.

. 4. Ə mtə ə lə rin markaları nı n yaradı lması nda marketinq strategiyasmı

1. Aqrar bazarı n seqmentlə ş dirilmə si ü sulları.

Bazarlar haqqı nda və alı cı ları n fə rdi xü susiyyə tlə ri barə də mü ə y- pn biliyə malik olduqdan sonra bazarı n seqmentlə ş dirilmə si, mə qsə dli seqmentlə rin və mə hsulun (xidmə tin) mö vqeyinin mü ə yyə nlə ş dirilmə si- nin ə sas prinsiplə rini ö yrə nə bilə rik.

Bazarlar alı cı lardan ibarə tdir, onlar isə bir-birlə rində n ə n mü xtə lif cə hə tlə rinə gö rə fə rqlə nə bilə rlə r. Tə lə batlar, ehtiyat mə nbə lə ri, coğ rafi mö vqe, alı cı mü nasibə tlə ri və adə tlə ri də tə bii ki, ç ox mü xtə lif ola bilə r.

İ stə nilə n fermer və ya sahibkar bilir ki, onun mə hsulları bü tü n ahcı ları n hamı sı nm xoş una gə lə bilmə z. Doğ rudur, kü tlə vi marketinq sistemində iri hə cmdə potensial bazar yaranma ehtimalı var və bu zaman istehsal xə rclə ri və qiymə tlə r ə hə miyyə tli də rə cə də aş ağ ı olur. Lakin fə rqlə ndirilmiş marketinq sistemində satı cı bazara iki və daha ç ox mə hsul ç ı xarı r ki, onlar da bir-birində n tə rtibatı na, keyfiyyə tinə, qablaş - dı rı lması na gö rə fə rqlə nı rlə r. Bu isə alı cı lar ü ç ü n rə ngarə nglik yaratmaq mə qsə dini gü dü r.

Bu gü n inkiş af etmiş ö lkə lə rdə kü tlə vi və fə rqlə ndirı lmiş marketinq sistemlə rində n mə qsə dli marketinqə keç ilmə sinə daha ç ox ü stü nlü k verilir.

Fermerlə r və sahibkarlar Ö z marketinq sə ylə rini sə pə lə mə kdə nsə, ö z fə aliyyə tlə rini istehsal etdiklə ri mə hsulu almaqda daha ç ox marağ ı olan alı cı lar qrupu ü zə rində cə mlə ş dirə bilə rlə r. Belə marketinq siste- minə mə qsə dli marketinq deyilir və bu zaman ü ç ə sas tə dbirin hə yata keç irilmə si tə lə b edilir.

Birincsi, bazarı n seqmentlə ş dirilmə sidi bu, bazarm hə r biri ü ç ü n ayrı -ayrı mallar yaxud marketinq kompleksi tə lə b oluna bilə cə k alı cı qruplarma bö lü ş dü rü lmə sidir.

İ kincisi, bazarı n mə qsə dli seqmentlə rinin seç ilmə sidir; bu zaman sahibkar bazara ç ı xmaq ü ç ü n onun bir və ya bir neç ə seqmentini qiymə t- lə ndirir və seç ir.

Ü ç ü ncü sü, bazarda mə hsulun (malı n) mö vqeyinin mü ə yyə nlə ş diril- mə sidir; bu, bazarda mə hsulun rə qabə t-tablı mö vqeyinin tə min edilmə si və də qiq marketinq kompleksinin iş lə nib hazı rlanması dı r.

Bazarm seqmentlə ş dirilmə sinin hə r hansı vahid bir ü sulu yoxdur. Bazar xadimi (fermer, sahibkar və s.) bazar strukturunu nə zə rdə n keç irə rə k, bir və ya bir neç ə də yiş ə n cə hə tlə r (yaş, gə lir sə viyyə si və s.)

ə sasmda daha sə mə rə li olan seqmentlə ş dirmə variantları m seç mə lidir. Coğ rafı, demoqrafı k, psixoqrafı k və davranı ş də yiş kə nliklə ri bu cə hə t- lə rə misal ola bilə r.

Coğ rafi prinsip ü zrə seqmentlə ş dirmə bazarm mü xtə lif cografı vahidlə rə - dö vlə tlə rə, regionlara, ş ə hə rlə rə, icmalara və s. bö lü nmə sini nə zə rdə tutur.

Fermer, sahibkar ö z mə hsulları nı satmaq ü ç ü n bir və ya bir neç ə coğ rafl rayonda, yaxud mü xtə lif ehtiyaclan və ü stü nlü klə ri nə zə rə almaqla bü tü n rayonlarda fə aliyyə t gö stə rmə k haqqı nda qə rar qə bul edə bilə r. Lakin bir ç ox sahibkarlar hə tta iri ş ə hə rlə ri ə lavə olaraq daha kiç ik coğ rafi ə razilə rə bö lmə yə ü stü nlü k verirlə r.

Demoqrafı k prinsip ü zrə seqmentlə ş dirmə bazarı n yaş, ailə nin hə yat dö vrü nü n mə rhə lə si, cins, gə lirlə rin sə viyyə si, mə ş ğ uliyyə t nö vü, tə hsil, dini etiqad, irq və milliyyə t kimi ə lamə tlə r ə sası nda qruplara bö lü nmə sidir. Demoqrafı k ə lamə tlə r istehlakç ı qrupları n fə rqlə ndiril- mə si ü ç ü n ə sas kimi gö tü rü lə n ə n kü tlə vi amillə rdir. Baş qa parametrlə rə nisbə tə n demoqraflk ə lamə tlə r daha asan ö lç ü lə ndir. Hə tta bazar demoqrafı k baxı mdan tə svir olunmadı qda belə, demoqrafı k gö stə rici- lə rlə ə laqə yaratmaq zə ruridir.

Alı cı ları n imkanları və tə lə batlan yaş ö tdü kcə də yiş ir. Ailə hə yatı dö vrü nü n mə rhə lə lə rinin də yiş mə si də tə lə batları n də yiş mə sinə gə tirib ç ı xarı r. Lakin buna baxmayaraq yaş və ailə hə yatı dö vrü nü n mə rhə lə də yiş kə nliyi etibarsı z ola bilə r. Mə sə lə n, " Ford" firması mə qsə dli bazar ü ç ü n ö zü nü n " Mustanq" modelini yaradarkə n ucuz idman avtomobilinə hə və s gö stə rə n cavanları nə zə rdə tutmuş du. Amma tezliklə flrma " Mus-tanq, Tı n bü tü n yaş qrupları tə rə fində n hə və slə akndı ğ ı nı aş kar etdi.

Kə nd tə sə rrü fatı mə hsulları na kü tlə vi tə lə bat oiduğ unu nə zə rə alaraq, onları n satı ş ı ü ç ü n mə qsə dli bazar seqmentlə ri seç ə rkə n bu amil- lə ri yaddan ç ı xarmaq olmaz.

Cinsi ə lamə tlə rinə gö rə bazarı n seqmentlə ş dirilmə si paltar, saç lara qulluq vasitə lə ri, kosmetika və curnallar ü zrə ç ö xdan yerinə yetirilir. Lakin aqrar sahə də bu mə sə lə hə lə ö z hə llini tapmamı ş dı r. İ ş lə yə n qadı nları n və bazarlı q edə n kiş ilə rin sayı nı n getdikcə artdı ğ ı nı nə zə rə alsaq, kə nd tə sə rrü fatı nı n satı ş ı ü ç ü n cinsi ə lamə tə gö rə bazarı n seqment- lə ş dirilmə si zamanı ç ox diqqə tli olmaq lazı mdı r. Bu gü n tə sə rrü fat baş ç ı - larmı n bir hissə sinin qadı n olduğ unu, umumiyyə tlə aqrar sahə də ç alı ş anlarm ə ksə riyyə tinin qadmlardan ibarə t olduğ unu bilə rə k ə l ə mə yini aradan qaldı ran, ağ ı r zə hmə t tə lə b edə n iş lə rin yü ngü llə ş diril- mə sini tə min edə n texnikamn, texnologiyanı n və digə r xidmə t saho- lə rinin tə tbiqinə geniş yer verilmə lidir.

Bazarı n bö lü ş dü rü lmə sinin ə n kö hnə ü sulları ndan biri də gə lirlə rin sə viyyə sinə gö rə bazarm seqmentlə ş dı rilmə sidir. Kə nd tə sə rrü fatı mə hsullarmm satı ş ı nda aralı q satı cı lar bu seqmentlə ş mə ni daha yaxş ı qavramı ş lar. Onlar hə miş ə malları n ə n yaxş ı sı nı və keyfı yyə tlisini satı rlar, ç ü nki qiymə tində n ası lı olmayaraq bu malları n ö z alı cı ları nı n mö vcud olduğ unu bilirlə r. Lakin gə lirlə r sə viyyə sinə ə sasə n bu və ya digə r mə hsulun istehlakç ı larmı hə miş ə mü ə yyə nlə ş dirmə k olmur. Buna gö rə də fı rmaları n ə ksə riyyə ti bazarı iki və daha ç ox demoqrafik ə lamə t- lə r ə sası nda seqmentlə ş dirmə yə ü stü nlü k verirlə r. Psixoqrafı k prinsipə gö rə seqmentlə ş dirmə zamanı alı cı lar ictimai sinfə mə nsubluğ u, hə yat tə rzi və ş ə xsiyyə tin xü susiyyə tlə ri ə lamə tlə rinə gö rə qruplara bö lü ş dü rü lü rlə r. Eyni bir demoqrafı k qrupun nü mayə n- də lə rinin tamamilə mü xtə lif psixoqrafik profı li ola bilə r.

Alı cı nı n hansı ictimai sinfə mə nsub olması, onun hə yat tə rzi və ş ə xsiyyə t tipi də satı cı lar tə rə fində n bazarm seqmentlə ş dirilmə si ü ç ü n ə sas kimi istifadə oluna bilə r.

Davranı ş prinsipi ü zrə bazarm seqmentlə ş dirilmə si bazar xadimlə ri ü ç ü n daha mü nasib sayı lı r. Bu zaman alı cı ları ö z araları nda ideyanı n yaranması, bazarlı q etmə k və malı n (mə hsulun) istifadə olunması sə bə b- lə rinə gö rə fə rqlə ndirmə k olar.

Bazarlı q etmə k ü ç ü n bə hanə ə sası nda seqmentlə ş dirmə mə hsulun istifadə də rə cə sini qaldı rmaqda kö mə k edə bilə r. Bə zi hallarda mü xtə lif bayramlar da satı ş ı n geniş lə ndirilmə si mə qsə di ilə tə bliğ edilə bilə r.