Сандық талдау әдістерінің қателіктері.

Лекция № 1-2

Сандық анализ пә ні жә не ә дістері

Лекцияның жоспары:

Сандық талдау ә дістерінің жіктелуі

Талдау ә дістеріне сипаттамалар.

Сандық талдау ә дістерінің қ ателіктері.

Сандық анализ пә ні – заттың мө лшерлік қ ұ рамын анық тауғ а мү мкіндік туғ ызатын ә дістерді оқ ып ү йрену.

Мө лшерлік анализдің – анализделетін заттың қ ұ рамына кіретін ә р тү рлі компаненттердің мө лшерін, сондай-ақ анализденетін қ оспаның қ ұ рам бө ліктерінің мө лшерлік арақ атынасын анық тау болып табылады.

Мө лшерлік анализ кө мегімен кө птеген мә селелер шешіледі, олардың негізгілері мыналар:

Заттардың атомдық, мольдік жә не эквиваленттік массаларын анық тайды. Зерттелетін заттар қ ұ рамына кіретін иондар мен молекулалардың, элементтердің мө лшерін анық тайды. Зерттелетін затта оның қ ұ рам бө ліктері қ андай арақ атынаста болатынын табады. Мө лшерлік анализдің мә ліметтері бойынша қ ұ рамындағ ы негізгі компоненттер мен қ оспаның мө лшеріне байланысты болатын заттардың сапасын анық тайды. Бұ л ө з кезінде заттардың қ олдануғ а жарайтындығ ын анық тауғ а мү мкіндік береді.

Мө лшерлік анализ кө мегімен тұ рақ ты химиялық бақ ылау арқ ылы ө ндірістегі технологиялық процестердің жү ргізілу дұ рыстығ ын тексереді. Химиялық бақ ылаусыз ө ндіріске материялдың еш қ айсысы тү спейді жә не дайын ө німнің еш қ айсысы шық пайды.

Мө лшерлік анализдің і нә тижелері массалық ү леспен (%), бір литр ерітіндідегі моль санымен, 1 кг еріткіштегі моль санымен жә не т.б. кө рсетеді.

Мө лшерлік анализді химиялық, сондай-ақ аспаптық ә діспен орындайды.

Мө лшерлік анализдің химиялық ә дістері қ ұ рам тұ рақ тылық заң ына, заттың массасының і сақ талу, эквиваленттер заң ына негізделген.

Анализдің химиялық ә дістеріне гравиметриялық жә не титриметриялық ә дістері кіреді (қ ышқ ылды-негіздік, тотығ у-тотық сыздану, комплексоно-метриялық, тұ ндыра титрлеу).

Гравиметриялық анализ – қ ұ рамы анық белгілі қ ө осылыс тү рінде немесе химиялық таза кү йінде бө лінген анық талатын компаненттің массасын дә л ө лшеуге негізделген мө лшерлік анализ ә дісі.

Титриметриялық анализ – анық талатын заттың берілген мө лшерін ө ткізуге жұ мсалғ ан нақ ты концентрациялы реактив ерітіндісінің кө лемін ө лшеуге негізделген эквиваленттер заң ы жатыр.

Титриметриялық анализге қ арағ анда, гравиметриялық анализ дә лірек болып табылады. Гравиметриялық анализде анық тау қ ателігі 0, 1-0, 005 %, ал титриметриялық та -0, 1-0, 05 % болады. Бірақ гравиметриялық анализ ұ зағ ырақ орындалады (бірнеше сағ аттан бірнеше тә улікке дейін). Гравиметриялық анализге қ арағ анда, титриметриялық анализдің артық шылығ ы анализді ө те жылдам орындау (экспрестігі) болып табылады.

Гравиметриялық жә не титриметриялық ә дістер аналитикалық химияның классикалық ә дістері болып табылады, олар ғ ылыми зерттеулерде, завод лабораториясының тә жірибесінде жан-жақ ты қ олданылады. Олар тамақ ө ндірісінің технологиялық бақ ылауында: ө німдердің зольдігін жә не ылғ алдығ ын, қ ышқ ылдығ ын, қ ант мө лшерін, белокты т.б. анық тау ү шін пайдаланылады.

Анық талатын татпаның қ ұ рамдас бө лігінің массасын дә л ө лшеуге негізделген мө лшерлік анализ гравиметриялық ә діс деп аталады. Гравиметриялық анализ ә дістері 3 топқ а бө лінеді:

Титриметриялық анализді жіктеу: