Ышқылдық-негіздік титрлеу әдісі

Жоспар:

1. Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеудің қ ателері.

2. Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеудің титранттары жә не стандарттары.

3. Сулы емес орталарда қ ышқ ылдық -негіздік титрлеу.

4. Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеуді химиялық талдауда қ олдану.

Ерітінділердің кө лемін ө лшеу қ ателері заттардың жә не титранттардың ерітінділерінің кө лемін дұ рыс ө лшемеудің салдарынан пайда болады. Олар бір тамшының (≈ 0, 05 см³) кө лемінен жиналады. Бұ л кө лем титрлеудің соң ын анық тау ү шін қ осылады. Сонымен қ атар қ ателіктердің кө беюі ө лшейтін ыдыстарды (бюретка, пипетка, ө лшемдік колбалар) пайдаланғ анда байқ алады. Олардың қ ателіктері ±0, 01-0, 02 см³. Титрлеудің салыстырмалық қ ателігі жұ мсалғ ан титранттың немесе титрленіп жатқ ан ерітіндінің кө леміне тә уелді.

Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеуде титранттар ретінде тұ з қ ышқ ылының жә не кү кірт қ ышқ ылының жә не натрийдің гидроксидінің ерітінділерін қ олданады. Қ ышқ ылдардың ерітінділерін 1 н, 0, 5 н, 0, 1 н концентрацияда ә зірлейді. НСІ-ның ерітінділерін ә детте натрийдің тетраборатының Nа₂В₄О₇*10Н₂О тура ө лшенген массасы ә зірленген ерітіндімен индикатордың (метилдік қ ызғ ылт-сары) қ атысында титрлеу бойынша стандарттайды. Алынғ ан нә тижелер бойынша қ ышқ ылдың ерітіндісінің титрін, нормальдылығ ын жә не тү зету коэффициентін есептейді. Натрийдің тетраборатынан басқ а натрийдің карбонатын пайдалануғ а болады.

Кү кірт қ ышқ ылының ерітіндісін концентрлік Н₂SО₄-нан ә зірлейді. Есептелген ө лшемдік массаны немесе кө лемді жартылай сумен толтырылғ ан ө лшемдік колбада ерітіп, салқ ындағ ан соң белгіге (1 дм³) дейін сумен толтырады. Бұ л қ ышқ ылдың ерітіндісінің тура концентрациясын натрийдің тетраборатының ерітіндісімен анық тайды.

Натрийдің гидроксидінің 0, 1 н ерітіндісін қ атты NаОН-нен ә зірлейді. Ол ү шін NаОН-нің массасын техникалық таразыларда ө лшеп 5 есе судың кө лемінде ерітеді. Ерітіндіні жылытып, 4 есе кө лемде 0, 5 н ВаСІ₂-нің ерітіндісін қ осады (карбонаттарды ВаСО₃ тү рінде тұ ндыру ү шін). Соң ынан мө лдір ерітіндіні кө лемі 1 дм³ ө лшемдік колбағ а декантациялайды да, белгіге дейін қ айнағ ан дистилденген сумен толтырады жә не араластырады. Ерітіндіні қ ымыздық қ ышқ ылы немесе НСІ-ның 0, 1 н ерітіндісі бойынша фенолфталеиннің қ атысында стандарттайды.

Судағ ы қ ышқ ылдық -негіздік титрлеудің мү мкіндіктері шектеулі. Атап айтқ анда, кө птеген қ ышқ ылдар жә не негіздер суда ерімейді, кү ші аз жә не титрленбейді. Олардың қ оспасын анық тау қ иын. Сондық тан да талдаудың тә жірибесінде қ ышқ ылдардың жә не негіздердің кү шін жә не ерігіштігін су-органикалық жә не органикалық орталардың кө мегімен реттеу қ ажет. Мысалы, бензой қ ышқ ылы суда ерімейді жә не оны сулы ортада титрлеу мү мкін емес. Алайда оны этил спиртін пайдаланып титрлеуге болады. Кө п жағ дайларда ерігіштікті жақ сарту мақ сатында судың этил спиртімен жә не ацетонмен қ оспасын пайдаланады немесе 96 %-дық этанолда титрлейді.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ерітінділердің кө лемін ө лшеу қ ателері ненің салдарынан пайда болады?

2. Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеуде титранттар ретінде қ андай ерітінділер қ олданылады?

3. Қ ышқ ылдық -негіздік титрлеу ү шін қ олданылатын ерітінділердің стандартизациясы қ алай орындалады?

4. Судағ ы қ ышқ ылдық -негіздік титрлеудің мү мкіндіктері шектеулі. Неге?

9-шы дә ріс