Сұлының сапа көрсеткіштері мен стандарттары

Сұ лы партиясын анық тауда жалпы сапа кө рсеткіші, кейбір партиялардың табиғ илығ ы, ұ сақ бидай қ ұ рамы, қ абыршақ тығ ы, ө ну қ абілеті, ядро қ ұ рамы міндетті тү рде есепке алынады. Анализде анық талғ ан кө рсеткіштер тү рі партияның тағ айындалуына байланысты.

Партияны анализдеуде дайын сұ лы жә не тағ амдық мақ сатта мекемелерге жіберілетін сұ лының тек жалпы сапа кө рсеткіші жә не табиғ илығ ы анық талады.

Жармалық сұ лыда ұ сақ бидай қ ұ рамын, қ абыршақ тығ ын, ядро қ ұ рамын есептейді. Спирт ө ндірісінде уыт алуда сұ лының табиғ илығ ы жә не ө су қ абілеті анық талады. Сұ лы сапасын анық тауда басты кө рсеткіштер тө менде келтірілген:

Бидай тү сі. Тү сін анық тауда жинауда жә не сақ тау кезіндегі қ арайып қ алмауына кө п кө ң іл бө леді. Гү лді қ абық ты қ арайғ ан бидай қ ұ жатта ескеріледі, бұ л бидай сақ тауғ а жарамсыз, бө лек орналастырылады. Сұ лы ядросының тү сі ү лкен маң ызғ а ие, ол микроорганизмдер ә серінен қ араяды. Сұ лы жармасының ядросының тү сі сапа кө рсеткішін бағ алауда ө те маң ызды болып табылады.

Сұ лының табиғ илығ ы. Ядросы жақ сы жетілген сұ лы жә не астың ғ ы бө лігі қ абық ты болса, онда табиғ илығ ы жоғ ары болады қ айта ө ң деуде жә не жарма зауыттарында, тағ амдық мақ сатта қ олданылады.

Ұ сақ бидай қ ұ рамы. Сұ лы жармасының партиясын бө где қ оспалармен бір мезгілде анық тайды. Алынғ ан кө рсеткішті есепке алады, сұ лыны тазартқ анда ұ сақ бидайлар қ алдық қ а кетеді. Ол жарма шығ ымын азайтады, ал жарма зауыттарындағ ы қ абыршақ тануда ұ сақ бидай қ абық та қ алып қ ояды, бұ л жарма сапасын тө мендетеді.

Сұ лының қ абық тануы. Сұ лының қ абық тануын массасы 5г 2 ө лшенді арқ ылы жә не ситада саң ырауқ ұ лақ тардың 1, 8*20 мм размерлі қ алып қ ойғ ан бастапқ ы бидайдан анық тайды. Сұ лының қ абық тануы стандартқ а сай келмейді, бірақ оны міндетті тү рде қ абық ты ө сіндінің таза ядро жә не ө нім шығ ымын анық тайды.

Ядро қ ұ рамы. Ядро қ ұ рамы бұ л сұ лы ө лшендісі мен қ оспа бірге алынғ андағ ы пайызбен ө рнектеледі. Бұ л кө рсеткіш жарма шығ ымына ә серін тигізетіндіктен маң ызды болып табылады. Ядро қ ұ рамын жарма зауыттарында қ айта ө ң деу ү шін анық тайды. Жарма зауыттарына жіберілетін сұ лының ядросы 63 пайыздан кем болмауы керек.

Жарма зауыттартында сұ лы партияларын қ айта ө ң деуде ядро қ ұ рамын орынды қ олдану қ ажет. Ядро қ ұ рамы қ абыршақ тылығ ына, дә нді қ оспаларғ а, ұ сақ бидайғ а, бидайғ а, қ арабидай мен арпағ а тә уелді болады.

Қ абыршақ тылық тө мен, бө где заттармен ластануы мен қ ұ рамында ұ сақ бидай аз болса, онда соғ ұ рлым ядро қ ұ рамы жоғ ары болады. Ядро қ ұ рамы пайызбен мына формула бойынша анық талады:

Х=(100-П)(100-С_п+З_П+М_З)/100+0, 7(О_С+К_С)

Мұ ндағ ы: П- сұ лы қ абыршақ тығ ы;

С_п-ластаушы қ оспа қ ұ рамы

З_п-барлық бидай қ оспасының қ ұ рамы

М_з- сұ лыдағ ы ұ сақ бидай қ ұ рамы

О_с-1, 8*20 мм ө лшемді еоеуіш саң ылауындағ ы қ абыршақ ты сұ лы қ ұ рамы

К_с- бидай, қ арабидай жә не арпаның қ ұ рамы 1, 8*20 мм ө лшемді саң ылаудың бидай тү сетін жері.

Бұ л формуладағ ы 100-П ядро қ ұ рамын қ оспаларсыз кө рсетеді, ал 100-С_п+З_П+М_З- 1, 8*20 мм елеуіш саң ылауындағ ы қ алғ ан қ абыршақ ты, қ оспаларсыз сұ лы қ ұ рамын кө рсетеді, 0, 7 коэффиценті қ айта ө ң деуде қ олданылатын сұ лы, бидай, қ арабидай, арпаны кө рсетеді.

Сұ лы дә ніне мынандай стандарт бекітілген: «Ө ндірістік жә не тағ амдық сұ лы, дайындаудағ ы талап», «Сұ лы, жарма ө неркә сібіндегі қ ойылатын талап», «Спирт ө ндірісінде уыт дайындауғ а арналғ ан сұ лы», «Тағ амдық мақ сатта жә не қ ұ рама жемді қ айта ө ң деуде қ ойылатын талап».

Бірінші стандарт дайын сұ лығ а берілген. Мұ нда сұ лы типке, подтипке бө лінгені дә н қ алпына байланысты. Бірінші тип 2 подтипке бө лінген, 1 подтип-ақ сұ лы, дә ні ірі, сопақ ша ұ зын, алмұ рт тә різді, сұ рыптары: Победа, Орел, Лыговский 1026, Советский жатады. 2 подтип- сары сұ лы, бидайы Москва, харьков жә не ұ зын қ абық ты ботаникалық типті, сұ рыптары: Золотой дождь, Хорковский 596, Лоховский, Надежный.

2 тип- ұ зын, сопақ, ине тә різді формалы бидай, мысалы Артемовский 107 сұ рыпы. Бұ л стандартта сапасына байланысты сұ лының бө лінетіндігі: негізгі жә не шектелген кондициялы жә не дайындау кезінлегі қ ойылатын талаптары кө рсетілген.

Жіберілген сұ лы жарма зауытында стандартпен басқ арылады, «Сұ лы, жарма ө ндірісінде қ ойылатын талаптар» жарманы ө ң деу ү шін сұ лының 1 типі қ олданылады, 1 немесе 2 подтипі МЕСТ 12771-71 талаптарында, кө рсетілген сұ лының сапасына, жалпы кө рсеткіштерден басқ асы, сә йкестендіріледі. Дә ннің тү сі, ұ сақ бидайдың қ ұ рамы, дә ннің қ ұ рамы. Арамшө пті қ оспалар бү лінген бидайдың қ ұ рамында оқ шауланады, мә дени ө сімдіктердің дә ндерінің қ ұ рамы сә йкестендірілген, астық қ оспаларының қ атынасы.

Стандарт «Сұ лы азық тығ ы, қ ойылатын талаптар» партияларғ а таратылады, жемдік мақ сатқ а дайындалғ ан жү йелер жә не жемді ө ң деу ү шін жіберіледі.