Азақстан: өзгерістер мен жетістіктер

Ә лемдік экономика мен халық аралық қ атынастар ү шін біраз ө згерістер ә келген 2008 жылғ а Қ азақ стан жаман жетістіктермен келген жоқ, экономика дең гейі жоғ арылады, халық аралық қ оғ амдастық тарапынан оң бағ алауларғ а ие болды.

Ө ткен жылдың аяғ ында Мадридте қ абылданғ ан Қ азақ станның 2010 жылғ ы Еуропадағ ы қ ауіпсіздік пен ынтымақ тастық жө ніндегі ұ йымына тө рағ алығ ы туралы шешім жайлы сө з болып отырғ анын тү сініп отырғ ан шығ арсыздар.

Мадрид мә лімдемесінде біз Қ азақ станның алдағ ы саяси реформаларын, сондай-ақ ЕҚ ЫҰ -ғ а тө рағ алық етудегі басымдық тарын белгілеген болатынбыз. Қ ауіпсіздік жө ніндегі ең ү лкен жә не беделді еуропалық ұ йымның тө рағ асы ретіндегі Қ азақ станның жаң а жә не маң ызды ролін қ олдау ү шін Президент Нұ рсұ лтан Назарбаевтың бастамашылығ ымен «Еуропағ а жол» мемлекеттік бағ дарламасы қ абылданды. Аталмыш бағ дарлама еуропалық елдермен экономикалық ынтымақ тастық ты дамытуды, технологиялар мен тә жірибелерді тартуды, ішкі заң наманы жетілдіруді мақ сат етіп отыр.

Карнеги қ оры ө зінің «Еуропағ а жол» жобасы аясында (Латвия, Литва, Эстония, Болгария жә не саяси-экономикалық даму жолындағ ы басқ а да елдерге бағ ытталғ ан) кезінде «дө ң гелек ү стел» отырыстарын ө ткізді. Осы салада да пікіралысудың маң ызы зор деп білеміз.

Ал саяси жаң ару ү дерістеріне келер болсақ, ө ткен жылдың соң ынан бастап біздің елімізде сайлау, саяси партиялар жә не БАҚ салаларындағ ы заң намаларды жә не олардың қ олдану тә жірибелерін жетілдіру жө ніндегі мақ сатты жұ мыстар жү ргізілуде.
ЕҚ ЫҰ Парламенттік Ассамблеясының 17-ші сессиясында жә не Қ азақ стан Парламентінің кү згі сессиясының ашылуында сө йлеген сө зінде Елбасы Нұ рсұ лтан Назарбаев қ оғ амдық институттарды жетілдірудің маң ызын атап кө рсетті жә не еліміздің қ оғ амдық -саяси ө мірін ә рі қ арай демократияландыруғ а бағ ытталғ ан бағ ыттың ө згермейтінін қ уаттады.

Ең аз дегенде екі партияның қ атысуымен парламентті жасақ тауғ а мү мкіндік беретін, саяси партияларды мемлекеттік тіркеу ү шін жағ дай жасауын, электоральдық процестердің процедуралық сә ттерін жетілдіретін, БАҚ қ ызметін реттейтін қ ұ қ ық тық тетік жасау қ ажеттілігі айтылды.

Осы бағ ыттар бойынша елімізде белсенді заң намалық жұ мыс жү ргізілуде жә не жақ ын арада бұ л бастамалардың барлығ ы нақ ты заң ғ а айналады деп кү тудеміз. Осылайша, біз елімізді замана шындық тарына бейімдеу ү шін, саяси жү йені жетілдіргелі отырмыз.

Қ азақ станның экономикалық реформалар саласында да жетістіктері мақ тауғ а тұ рарлық. Соң ғ ы 7 жыл бойынша экономикалық ө сім жыл сайын 9-10 пайыз дең гейінде сақ талып отырды. Ағ ымдағ ы жылы да бұ л кө рсеткіш сақ талып отыр жә не бірінші жартыжылдық тың қ орытындысы бойынша 5 пайыздан астамды қ ұ рады. Қ азіргі қ алыптасқ ан жағ дай ү шін — бұ л жаман кө рсеткіш емес.

Ұ лттық қ орды қ оса есептегенде, бү гінде еліміздің жалпы резерві 47 миллиард долларды қ ұ рап отыр, Жалпы ішкі ө нім жан басына шақ қ анда 7 мың долларғ а жақ ындады, осыдан 10 жыл бұ рын бұ л кө рсеткіш небә рі 400 доллар болатын.

Бү гінгі кү нгі жағ дай бойынша 70 миллиард доллар тікелей шетелдік инвестиция тартылды. Қ азақ стан ө зі де шет елдерге 4, 5 миллиардтан астам инвестиция салып, белсенді инвесторғ а айналуда.

Қ аржы дағ дарысына қ арамастан, Қ азақ стан ө зінің инвестициялық тартымдылығ ын сақ тап қ алды.

Дамығ ан қ аржы жү йесінің арқ асында қ азақ стандық банктер капиталдардың ә лемдік рыноктарына шығ у мү мкіндігіне ие болып отыр. Соң ғ ы 4-5 жылдың ішінде банк секторындағ ы инвестициялардың кө пшілігі жылжымайтын мү лік рыногына жұ мсалды. Қ азақ станғ а да салдары жеткен, АҚ Ш-тағ ы ипотекалық дағ дарысқ а қ арамастан, ел Ү кіметі мен қ аржы институттары сыртқ ы жә не ішкі тө лемдер бойынша дефолтқ а жол берген жоқ.

Дағ дарыс салдарларын жең у мақ сатында Ү кімет жаң а Салық жә не Бюджет кодекстерін ә зірлеп, ел Парламентінің қ арауына ұ сынып отыр.

Жаң а Салық кодексінде ө ндіруші сектордың экономикалық кірісін арттыру есебінен экономиканың шикізатты емес секторына салынғ ан жалпы салық тық жү ктемені барынша тө мендетуді, салық тық ә кімшілікті жә не салық тық жең ілдіктер қ азіргі жү йесін оң тайландыруды қ арастырып отыр. Мысалы, корпоративтік салық қ азіргі 30 пайыздан біртіндеп 15 пайызғ а дейін тө мендетіледі.

Бюджет қ аржысы мен мемлекеттік активтердің тиімді қ олданылуын арттыру ү шін Парламенттің қ арауына жаң а Бюджет кодексі ұ сынылды.

Қ ол жеткізіліп отырғ ан экономикалық жетістіктер экономиканы ә рі қ арай тү рлендіруге, орнық ты даму мен сапалық қ ұ рылымдық ө згертулерге алғ ышарт болады.