![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Жасанды жарықтану есебі
Жасанды жарық тану есебін жү ргізу негізінен жарық танудың қ алыпты мә нін қ амтамасыз ету ү шін шамдардың санын жә не қ уатын анық тау болып табылады. Жасанды жарық тану есебін тө мендегі ү ш ә діспен жү ргізуге болады: жарық ағ ынының пайдалану коэффициенті бойынша, нү ктелік жә не меншікті қ уат ә дістері бойынша. Есептеу барысында жалпы жарық тың біркелкі тү суін анық тауда негізінен қ абырғ а, тө бе жә не еденнің шағ ылысуын ескере отыра жарық ағ ынының пайдалану коэффициенті ә дісі қ олданылады. Есептеу шамдардың тү рлерін таң даудан басталады. Ол жұ мыс бө лмесінің ө ртке, жарылысқ а қ ауіптілігі класына жә не ортаның жағ дайына байланысты қ абылданады. Жарық тануды жарық ағ ынының пайдалану коэффициенті ә дісімен есептеу Жұ мыс бө лмесі ү шін кө лденең беттің жалпы біркелкі жарық тануын қ арастырғ анда жарық тану жарық ағ ынын пайдалану коэффициенті ә дісімен есептеледі. Бұ л ә діспен кө лденең беттегі есептік жарық тануды шамдардан шығ атын жарық ағ ынының қ абырғ ағ а, тө беге шағ ылысып жұ мыс бетіне тү суін ескере отырып анық тайды. Ө йткені бұ л ә діс жарық ағ ынына шағ ылысып қ ұ рылғ ан жарық тану қ ұ рамын ескереді. Бұ л ә дісті жарық ағ ыны маң ызды рө л ойнайтын бө лмелер ү шін (қ абырғ алары жә не тө белері ашық тү сті) қ олданады. Бө лмеде орнатылғ ан шамдардың сә улеленуіндегі барлық жарық ағ ынына есептік бетке тү сетін жарық ағ ынының қ атынасы жарық қ ондырғ ыларындағ ы жарық ағ ынының пайдалану коэффициенті деп аталады
мұ нда Фотр – сол жарық тану бетіне тү сетін шағ ылысу жарық ағ ыны, лм; Фл - ә рбір лампаның жарық ағ ыны, лм; п – жарық тану бө лмесіндегі шамдардың саны. Пайдалану коэффициентінің мә ні бірден кіші болады, ө йткені пФл мә ні ә рқ ашан да Пайдалану коэффициентінің мә ніне тө мендегі факторлар ә сер етеді: - шамның тү рі жә не ПӘ К-і (КПД). Таң далғ ан шам қ аншалық ты жарық ағ ынын жарық тану бетіне бағ ыттаса, соншалық ты пайдалану коэффициенті кө п болып, оның шығ ыны сонша аз болады; - бө лменің геометриялық ө лшемі. Шағ ылысуғ а салыстырғ анда жарық тану беті қ аншалық ты кө п болса, сонша пайдалану коэффициенті кө п болады, ө йткені - жарық беру бетінен шамдардың ілінуіне дейінгі биіктік. Жарық беру бетінен шамдардың ілінуі қ анша жоғ ары болса, жарық ағ ынының тө бе жә не қ абырғ ағ а сің уі кө п болады, нә тижесінде пайдалану коэффициенті азаяды; - қ абырғ а мен тө бенің боялу тү сі. Қ абырғ а мен тө бенің боялу тү сі қ аншалық ты ашық болса, сонша шағ ылысу коэффициенті кө п болып, Фотр ө седі, соның нә тижесінде пайдалану коэффициенті ө седі. Бө лменің ауданына, пішініне жә не биіктігіне η тә уелділігін кешенді сипатта – бө лменің индексі арқ ылы ескеруге болады. Бө лменің индексі тө мендегідей табылады
мұ нда А, В, S – бө лменің ұ зындығ ы, ені жә не ауданы. Егер шамдардың тү рі, олардың саны жә не орналасуы анық талғ ан болса, онда жарық кө зінің есептік ағ ынын шамның қ уатына жақ ын стандартты мә ні арқ ылы алынады. Жарық танудың қ алағ ан есебі бойынша анық талғ ан жарық ағ ыны бойынша нормативтік жарық тану беретін стандартты шамды таң дағ анда есептелген жарық ағ ынының мә ні дә л келмесе, онда оны +20 % -дан -10 % -ғ а дейін ауытқ уда алуғ а болады. Жарық кө зінің есептік ағ ыны тө мендегі тең деу арқ ылы есептеледі мұ нда N – жарық кө зінің саны; К – қ ор коэффициенті; z – минималды жарық тану коэффициенті (орташа жә не минималды жарық танулардың қ атынасы). Есептеулерде z коэффициенті тө мендегідей қ абылданады: тө белері тік бұ рышты орналасқ ан шамдар ү шін - 1, 15; қ атар орналасқ ан ЛЛ шамдары ү шін - 1, 1; қ ыздыру шамдары ү шін - 1, 2. Егер шамдардың тү рі жә не қ уаты берілген болса, онда шамдардың саны тө мендегі тең деу арқ ылы табылады
Нормаланғ ан жарық тануды қ анағ аттандыратын шамдардың қ уатын жә не санын тапқ аннан кейін жарық танудың тө мендегі сапалық кө рсеткіштері бойынша тексеру жү ргізіледі: бө лмедегі орнатылғ ан шамдар қ ызмет кө рсетуші адамдардың кө ру қ абілетіне кері ә серін тигізбеуі жә не жарық кө зі ретінде газразрядты шамдарды пайдаланғ андағ ы жарық пульсациясы. Меншікті қ уат ә дісімен жарық тануды есептеу. Жарық ағ ынының пайдалану коэффициенті ә дісінің бір бө лігі меншік-ті қ уат ә дісі бойынша есептеу болып табылады. Меншікті қ уат ә дісі бойынша есептеулерді жү ргізу келесі жағ дайларда қ олданылады: жарық қ ондырғ ысына орнатылғ ан қ уатты алдын ала анық тау ү шін; жарық техникалық есептің дұ рыс жү ргізілуін жуық тап бағ алау ү шін; дә лдік жұ мысты талап етпейтін орташа жә не кіші бө лмелердің жарық тануын жобалағ ан кезде жү ргізіледі. Жобалау ү шін бө лменің ауданы, биіктігі, таң далғ ан шамның тү рі жә не минималды жарық тануы бастапқ ы деректерде беріледі. Анық тамаларда ә ртү рлі нормаланғ ан жарық тану, бө лменің ауданы жә не биіктігі ү шін w мә ні келтірілген. Шамдардың санын алдын ала алып, анық таманың кестесі бойынша қ уатты w анық таймыз, содан соң шамның қ уаты тө мендегі тең деу бойынша анық талады
Табылғ ан шамның қ уатының мә ні стандартты мә нге жуық тап алынады. Нү ктелік ә дісіпен жарық тануды есептеу. Жарық тануды нү ктелік ә діспен анық тау 1-суретте кө рсетілгендей кө лденең беттегі А нү ктесіндегі жарық тануды анық тау талап етілсін. Q жарық кө зі Q кө лденең бетіне жарық тү сіреді. Жарық кө зінен R қ ашық тық та орналасқ ан А нү ктесіндегі Ег жарық тануды анық тау талап етіледі (3.1-суретке қ араң ыз). Жарық тану мен жарық кү ші арасындағ ы белгілі қ атынасы негізінде А нү ктесіндегі жарық тануды тө мендегі тең деу арқ ылы анық таймыз
мұ нда Iα - қ арастырылғ ан нү кте бағ ытындағ ы жарық кү ші; kз – қ ор коэффициенті.
3.1 сурет – Нү ктелік ә діспен есептеу сұ лбасы
R ара қ ашық тығ ын hp есептік биіктіктен шамның іліну биіктігі арқ ылы кө рсетуге болады Соғ ан байланысты, А нү ктесіндегі бір шамның беретін кө лденең жарығ ы тө мендегі тең деу арқ ылы Кө лденең жарық тану есебі тө мендегі тә ртіпте жү ргізіледі: 1) Берілген шамның іліну биіктігі бойынша tgα мә нін анық таймыз мұ нда d – шамның осі проекциясы бетінен есептік нү ктеге дейінгі ара қ ашық тық (d мә ні жоспар бойынша ө лшенеді), м; 2) табылғ ан α бұ рышының тангенсі бойынша α бұ рышын жә не cos3α мә ні тригонометриялық кесте бойынша анық талады; 3) таң далғ ан шам тү рі бойынша жарық кү шінің бұ рышқ а салыстырғ андағ ы мә ні жарық техникалық анық тамаларда келтірілген; 4) есептік тең деу бойынша Е/АГ кө лденең жарық тануы (1000 лм -дегі шам ү шін) анық талады; 5) (3.8) тең деу бойынша алынғ ан жарық тану шамда орналасқ ан ағ ынды ескере отыра қ айта есептеледі мұ нда Fл –МемСТ бойынша шамның жарық ағ ыны. Егер А нү ктесі Q бетінде бірнеше шамдармен жарық танатын болса, онда А нү ктесіндегі нақ ты жарық тануды анық тау ү шін тө мендегі тең деу қ олданылады мұ нда μ – алыстағ ы шамдардың жарығ ын жә не жарық ағ ынының қ абырғ ағ а, тө беге жә не есептік бетке шағ ылысуын ескеретін коэффициент. Бұ л коэффициент шамдардың қ уатын ө сірмей, тү зету ү шін алынғ ан. Сыртқ ы қ абаты эмалданғ ан шамдар ү шін μ =1, 1-1, 2. Айналық шамдар ү шін μ =1, 0. Тік жарығ ы кө бірек шамдар ү шін μ =1, 3-1, 6.
3.4 кесте - Жарық климатының коэффициенті, m
3.3 Табиғ и жарық тану есебі
Кү нделікті адамдардың кіріп шығ атын бө лмесінде міндетті тү рде табиғ и жарық тану қ арастырылу қ ажет. Жаң а бө лмені жобалауда немесе ескісін қ айта жө ндеп қ арастырғ анда табиғ и жарық тү сетін ауданды («Табиғ и жә не жасанды жарық тану. Жобалау нормалары» Қ Р СНиП 2.04-05-2002 талаптарына сә йкес) ТЖК нормаланғ ан мә нін қ амтамасыз ететіндей етіп анық тау қ ажет. Есепті жү ргізу тө беден жә не қ абырғ адан тү сетін жарық тың ауданын алдын ала анық тау болып табылады. Оларды тө мендегі тең деулермен анық таймыз қ абырғ адан тү сетін жарық қ а
тө беден тү сетін жарық қ а
мұ нда: Sо - бө лмеге жарық тү сетін аудан, м2; Sn - бө лме еденінің ауданы, м2; ен – ТЖК -нің нормаланғ ан мә ні; Кз –3.12 кестеден алынатын қ ор коэффициенті; hо - 3.2 кесте бойынша қ абылданатын терезелердің жарық сипаттамасы; tо – жалпы жарық ө ткізу коэффициенті, ол тө мендегі тең деу арқ ылы анық талады
tо= t1 t2 t3 t4 t5, (3.19) мұ нда t1 – материалдың жарық ө ткізу коэффициенті, 3.3 кесте бойынша қ абылданады; t2 - жарық ө тетін ө ткелдерде жарық тың шығ ынын ескеретін коэффициент, 3.4 кесте бойынша қ абылданады; t3 – ұ стап тұ ратын конструкцияда жарық тың шығ ынын ескеретін коэффициент, ол қ абырғ адан жарық беруде бірге тең, ал тө беден жарық бергенде 3.5 кестесі бойынша алынады; t4 – кү ннен қ орғ айтын қ ұ рылғ ылардағ ы жарық шығ ынын ескеретін коэффициент, 3.6 кесте бойынша қ абылданады; t5 – шамдардың (фонардың) астына орналасқ ан қ орғ аныс торындағ ы жарық шығ ынын ескеретін коэффициент, ол 0, 9 тең деп алынады; r1 – қ абырғ адан жарық беруде ТЖК -нің ө суін ескеретін коэффициент, 3.9 кесте бойынша қ абылданады; Кзд – карама-қ арсы тұ рғ ан ғ имараттың терезелерді қ араң ғ ылауын ескеретін коэффициент, 3.8 кесте бойынша қ абылданады; Sф – тө беден тү сетін жарық ауданы, м2; hф – шамның (фонар) жарық тық сипаттамасы, 3.10 кестесінен алынады; r2 - қ абырғ адан жарық беруде ТЖК -нің ө суін ескеретін коэффициент, 3.11 кесте бойынша қ абылданады;
3.5 кесте – Қ абырғ адан жарық бергенде терезе жарық тық сипаттамасының мө лшері, hо
3.6 кесте - t1 коэффициентінің мө лшері
Кф- шамның (фонар) тү рін ескеретін коэффициент, 3.7 кесте бойынша қ абылданады. 12 жә не 13 - тең деулер бойынша жобаланатын бө лме ү шін жарық тү су ауданына қ ажетті есептер жү ргізіледі. Ә ртү рлі аудандарда орналасқ ан ғ имараттар ү шін ТЖК -нің нормалық мә ні тө мендегі тең деу арқ ылы анық талады:
еN = eн . mN, (3.20)
мұ нда N –табиғ и жарық пен қ амтамасыз етілетін топтың нө мірі (3.1 кестеде кө рсетілген); eн - 4 кесте бойынша алынатын ТЖК мә ні; mN - 4 кесте бойынша жарық тү су климатының коэффициенті.
3.7 кесте - t2 коэффициентінің мө лшері
3.8 кесте - t3 коэффициентінің мө лшері
3.9 кесте - t4 коэффициентінің мө лшері
3.10 кесте - Кф коэффициентінің мө лшері
3.11 кесте - Кғ им коэффициентінің мө лшері
Ескертпе: Кғ им, коэффициентінің мө лшері қ арастырылып отырғ ан ғ имараттың терезесіне қ арама-қ арсы тұ рғ ан ғ имараттың қ араң ғ алауын ескереді.
3.12 к е с т е – Дентаплюс стомотологиясындағ ы шамдардың сипаттамасы
|