Бүйректің жедел зақымдалуының клиникасы. БЖЗ-ның клиникасы арнайы емес

БЖЗ-ның клиникасы арнайы емес. Кө рсетілгендей, алғ ашқ ы кезең інде тек негізгі аурудың белгілері ғ ана болады, бірақ БЖЗ-ның алғ ашқ ы екі сатысын, сол науқ астарды жү ргізетін дә рігерлер анық тау (RIFLE бойынша R жә не I) қ ажет. Жаң а термин енгізудің жә не диагностикасында жаң а тә сілдерді қ олданудың негізгі мақ саты осы. БЖЗ-ның бү йрек жетіспеушілігі сатысында (F-RIFLE) бү йрек қ ызметінің тоқ тауына байланысты клиникалық белгілер дамуы мү мкін. Азотемия кө ріністері пайда болады – жү рек айну, қ ұ су, гипергидратация кө ріністері –жалпы ісінулер, ө кпенің ісінуі, іркілісті жү рек жетіспеушілігі байқ алады.

Гиперкалиемия калийдің қ алыпты экскрециясының бұ зылуынан, ацидоз кезінде жасушаның сыртқ ы жә не ішкі кең істіктері арасында ауысуынан, сепсис, жарақ ат кезінде тіннен шығ уына байланысты дамиды. Жоғ ары дә режелі гиперкалиемияның ө зі ә детте асимптомды болады, сондық тан плазмадағ ы калийді бақ ылауғ а қ атты кө ң іл бө лу керек. Брадикардия, кей жағ дайда тахикардия жә не/немесе жү рек ритмінің бұ зылысы пайда болғ анда кү діктенуіміз мү мкін. Коррекцияланбағ ан гиперкалиемия жү ректің кенеттен тоқ тауының себебі болуы мү мкін, ә сіресе ацидозбен бірге жү рсе қ ауіп кү рт жоғ арылайды. Гиперкалиемия кезінде парастезиялар, бұ лшық еттік ә лсіздік, транзиторлы салданулар пайда болуы мү мкін. Дер кезінде анық тау ү шін қ ан сарысуындағ ы калий дең гейін динамикалық бақ ылау жә не ү здіксіз ЭКГ-мониторингі қ ажет. ЭКГ-де Т тісшесінің ү шкір биік болуы гиперкалиемияның бірінші кө рінісі. Қ ан сарысуында калий 7, 0 ммоль/л жоғ ары болса Р тісшесі мен QRS кешені кең ейеді. Калийдің одан ары жоғ арылауынан Р тісшесін ажырату қ иындайды, QRS кешені мен Т тісшесі анық талады. Одан ә рі ЭКГ толқ ын тә різді синусоиды қ исық тү ріне ауысып жү ректің тоқ тауы болады. ЭКГ ө згерістері калийдің плазмадағ ы нақ ты дең гейімен ә рдайым сай бола бермейтінін есте сақ тау қ ажет, сондық тан тактикалық шешім қ абылдауда калийдің плазмадағ ы дең гейі негізгі кө рсеткіш болып табылады.

Гиперволемия шеткі ісінулер, гидроторокс жә не гипертензия дамуымен кө рінетін бү йректің олигуриялық зақ ымдалуының жиі асқ ынуы болып табылады.

Гипонатриемия – БЖЗ-ның тағ ы бір маң ызды кө рінісі. Ол жиі операциядан кейін жоғ алғ ан сұ йық тық ты изотониялық глюкоза ерітіндісімен (олар суғ а дейін метаболизацияғ а ұ шырайды) компенсация жасағ анда, қ анның «сұ йылуы» нә тижесінде дамиды. Гипонатриемияның келесі себебіне антидиуретикалық гормонның (вазопрессин) адекватты емес (кү шейген) секрециясы жатады. Ол ө кпе зақ ымданғ анда, ісіктер дамығ анда (лимфомалар, асқ азан-ішек жолының, ұ йқ ы безінің, зә р жү йесінің жә не қ уық асты безінің обыры), сонымен қ атар ОЖЖ-ның зақ ымданулары кезінде дамуы мү мкін.

Гипонатриемияның бірнеше клиникалық жіктемесі бар.

Гипонатриемияның клиникалық ағ ымына қ арай тү рлері:

Ø симптомсыз;

Ø клиникалық манифесті;

Гипонатриемияның даму жылдамдығ ына қ арай тү рлері:

Ø жедел гипонатриемия (ұ зақ тығ ы 48 сағ аттан аз);

Ø созылмалы гипонатриемия (ұ зақ тығ ы 48 сағ аттан кө п).

Гипонатриемияның клиникалық кө ріністері:

Ø ОЖЖ-ның зақ ымдануы;

Ø Асқ азан-ішектік кө рінісі (жү рек айну, қ ұ су);

Ø Нейробұ лшық еттік зақ ымдану (тырысулар, сің ірлік рефлекстердің терең дігінің тө мендеуі).

Орташа гипонатриемия (плазмадағ ы Na 135 ммоль/л тө мен) кө п жағ дайда белгісіз ө теді, бірақ кейде асқ азан-ішектік бұ зылыстармен сипатталады. Қ ан сарысуындағ ы натрийдің 125 ммоль/л-ден тө мен болуы ОЖЖ-ның бұ зылысымен кө рінеді. Негізінен бұ л мидың ісінуімен байланысты болады. Бұ л кезде бастың ауруы, қ айтымды атаксия, естің шатасуы, психоздар, тырысулар болады. Ми ісінуінің ү деуі кома дамуына, тыныс орталығ ының бұ зылысына, ол ө з кезегінде ө лімге ә келеді. Мұ ндай жағ дай жедел дамығ ан гипонатриемияғ а тә н.

Ацидоз ұ шпайтын қ ышқ ылдар экскрециясының жетіспеушілігі салдарынан плазмадағ ы бикарбонаттар дең гейінің тө мендеуімен жү реді. Респираторлық компенсация бикарбонаттар қ орының ары қ арай таусылуына алып келеді. Бикарбонаттар дең гейі < 15 ммоль/л тө мен болғ анда қ андағ ы газдарды жә не рН-ты ө лшеу маң ызды. Қ ышқ ыл-сілтілі тепе-тең дік (Қ СТ) бұ зылыстарының кү рделі тү рлері болуы мү мкін. Кейбір себебі белгісіз жағ дайлар Қ СТ негізгі кө рсеткіштерімен бірге белгісіз аниондарды анық тау ү шін (лактат, кетоқ ышқ ылдар) анионды айырмашылық ты (Na⁺+K⁺) – (Cl^-+HCO₃^-) есептеуді талап етеді.

Гипокальциемия БЖЗ кезінде дамитын ацидоз жә не гипермагниемия ионизацияланғ ан кальций фракциясын жоғ арылататын болғ андық тан, клиникалық жағ дайда сирек кездеседі. БЖЗ кезінде гипокальциемияның бірнеше себептері бар: бұ л – гиперфосфатемия, ПТГ ә серіне нысана мү шелердің резистенттілігі, Д₃ витаминінің 25- жә не 1, 25 дең гейінің тө мен болуы. Рабдомиолизі бар науқ астарда қ алпына келу сатысында гиперкальциемия дамуы мү мкін.

Анемия геморрагиялық асқ ынулардан немесе БЖЗ ұ зақ уақ ыт сақ талуына байланысты эритропоэздің тежелуі себебінен дамуы мү мкін.