Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
ТІСТЕРДІҢ АНАТОМИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМЫ
|
|
1.4.1. КҮ РЕК ТІСТЕР ТОБЫ
ОРТАЛЫҚ (МЕДИАЛЬДІ) ЖОҒ АРЫ ЖАҚ КҮ РЕК ТІСТЕР(1.8сурет)
| Тіс сауыты | Кү рек тістер тобындағ ы ең ірісі. Сауыты жиегі тегіс кү рекке немесе қ ашау тіріздес. Ерін беткейі дө ң естеу, пішіні ұ зынынан созылғ ан тө ртбұ рышқ а немесе кесу қ ыры негізінде трапецияғ а ұ қ сас. Вестибулярлы беткейінде сауыттың орта бө лігінен басталып кесу қ ырына дейін баратын тігінен екі сай орналасады.Тіл беткейі ү шбұ рышты пішінді болып келеді. Жиектік біліктер бірігіп сауыт негізінде тө мпешік қ ұ райды. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы тістің сыртқ ы пішінің қ айталайды жә не пішіні қ ысың қ ы келген ү ш бағ ытта кесу қ ырына бағ ытталғ ан ү шбұ рышты саң лауғ а ұ қ сайды. Ө зекке қ арай бағ ытталғ ан сайын қ уыс тарылады жә не шең берленіп тү бір ө зегіне ауысады. |
| Нұ сқ алар | Тіл жағ ынанан жиектік біліктері ә ртү рлі дә режеде дамуы мү мкін. Кейбір жағ дайда сауыт квадрат немесе аздап сопақ тау болады. |
| Тіс тү бірі | Тік, қ ырлары тегістелген тө ртбұ рышты пішіндес. Тү бірдің бү йір беткейі аздап дө ң естеу, тігінен терең емес сайы бар. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тү бір ө зегі тіс қ уысының жалғ асы болып келеді. Тү бір бойымен ө зек тігінен орналасқ ан жә не тү бір ұ шы доғ алданғ ан анық кө рінетін тесікпен аяқ талады. Тү бір ө зегінің сағ асы тарылғ ан. |
| Нұ сқ алар | 6% жағ дайда тү бір қ исайғ ан.Тү бір ө зегінің тармақ тана тү рленуі ә р тү рлі болып келеді. Тү бір ұ шында бірнеше тесіктер болуы ық тимал.Тү бір ө зегі вестибульярлы немесе дистальді бағ ытқ а қ арай ауытқ уы мү мкін. |
1.8. сурет. Ү стің гі жақ тың медиальді кү рек тісі: а — вестибулярлы беті; б — таң дай жақ беті; в — бү йір жақ беті; г — окклюзиялық беті; д — тігінен кесінді; е — кө лденең кесінді;
ЖОҒ АРЫ ЖАҚ БҮ ЙІР КҮ РЕК ТІСТЕР(1.9 СУРЕТ)
| Тіс сауыты | Пішіні бойынша орта кү рек тістерге ұ қ сас, бірақ кө лемі жағ ынан аздап кішілеу. Вестибулярлы бетіндегі сайлары нашар дамығ ан. Ә йелдерде таң дай бетіндегі жиектік айдаршық тары жақ сы дамығ ан. Таң дай тө мпешіктердің жиектік айдаршық қ а қ осылатын тұ сы жақ сы дамығ ан. Тұ йық тесік тілдік тө мпешіктің алдында орналасқ ан. |
| Тіс қ уысы | Кө лемі жағ ынан кішілеу, сауыт пішінін қ айталайды. Вестибулооральдық бағ ытта қ уыстың тарылуы байқ алады. |
| Нұ сқ алар | Сауыттың пішінінің кө птеп тү рін ө згеру байқ алады. Кейбір кү рделеніп дамуы кезінде бү йір кү рек тістің тістеу қ ыры ү шкірленеді жә не кө рші тістен кө лемі кө п кішілеу болады. |
| Тіс тү бірі | Конус тә різдес, медиодистальді бағ ытта ө те қ ысың қ ы келеді. Тү бір ұ шы ү шкірлеу жә не оральді жақ қ а қ арай ауытқ ығ ан. Кө лденең кесіндіде тү бір сопақ ша пішіндес. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Сауыт қ уысының тү бір ө зегіне ауысатын аймағ ында айқ ын шекара жоқ. Тү бір ө зегі кө п жағ дайда дистальді жақ қ а қ арай иілген немесе ауытқ ығ ан. Тү бірдің кө лденең кесіндісінде ө зек диаметрі вестибулооральді бағ ытта медиодистальді бағ ытқ а қ арағ анда ү лкен. |
| Нұ сқ алар | Тү бір ұ шы дистальді жә не вестибулярлы жақ қ а қ арай ауытқ уы мү мкін. |
1.9. Сурет. Ү стің гі жақ тың бү йір кү рек тісі: а — вестибулярлы беті; б — таң дай беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — тігінен кесінді; е — кө лденң кесінді;
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ МЕДИАЛЬДІ КҮ РЕК ТІСІ (1.10 сурет)
| Тіс сауыты | Тістер тобындағ ы ең кіші тістер. Тіс сауыты тар қ ашауғ а ұ қ сас. Бү йрлену кө рінісі толық тай сипатталмағ аң. Кіреуке біліктерінің беткейлік тік рельефі, тілдік тө мпешіктері, жиектік айдаршығ ы тегістелген. Кесу қ ыры тү зу. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы қ арсы жазық тық та орналасқ ан жә не пішіні ү шбұ рышты саң ылау тә різді, бірақ біртіндеп суқ ұ йғ ыш тә різдітү бір ө зегіне ауысады |
| Нұ сқ алар | С ауыттың сопақ ша немесе трапеция пішінді нұ сқ алары кездеседі. Тістеу қ ыры тө мпешіктерінің сандық жә не даму дә режесі ауытқ ып тұ рады. |
| Тіс тү бірі | Тік, медиодистальді бағ ытта қ атты қ ысың қ ы келеді. Тү бірдің медиальді жә не дистальді бетінде сайлар болады. Тү бір кө лденең кесіндіде бү йір жағ ынан қ ысылғ ан сопақ пішіндес. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тү бір ө зегі орта бө лігінде вестибулярлы жә не оральді ө зектерге бө лінеді де тү бір ұ шы маң ында бір ө зекке айналады. Тү бір ұ шы тесігі біреу. |
| Нұ сқ алар | Тү бір ө зектері ө те аз жағ дайда байланыспайды жә не тү бір ұ шында екі апикальді тесікті болуы мү мкін. |
1.10. Сурет. Астың ғ ы жақ тың медиальді кү рек тісі: а — вестибулярлы беті; б — тілдік беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д, е —кө лденең кесінді; ж, з — тігінен кесіндіде тү бір ө зегінің қ ұ рылым нұ сқ алары;
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ БҮ ЙІР КҮ РЕК ТІСТЕРІ (1.11сурет)
| Тіс сауыты | Пішіні жағ ынан орта кү рек тістен ө згешелігі аз. Орта кү рек тіске қ арағ анда кө лемі ү лкендеу. Сауыттың вестибулярлы беттерінде біліктері, жиектік айдаршағ ы жә не тілдік тө мпешіктері орта кү рек тіске қ арағ анда жақ сы дамығ ан. |
| Тіс қ уысы | Сауыт пішінін қ айталайды. Тістің мойын бө лігіне бағ ыттала біртіндеп тарылады да тү бір ө зегіне жалғ асады. |
| Тіс тү бірі | Тік, жалғ ыз. Мезиодистальді бағ ытта аздап қ ысылғ ан. Тү бірдің дистальді бетінде сайлары жақ сы дамығ ан. Кө лденең ксіндіде бү йірінене қ ысылғ ан сопақ тә різдес болып кө рінеді. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Негізінен ө зегі біреу, медиодистальді бағ ытта қ ысылғ ан. |
| Нұ сқ алар | Тү бірдің орта бө лігінде ө зек екіге айырылуы мү мкін. |
1.11. Сурет. Астың ғ ы жақ тың бү йір кү рек тісі: а — вестибулярлы беті; б — тілдік беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесінідісі; е, ж — тігінен кесіндісі
1.4.2. СҮ ЙІР ТІСТЕР ТОБЫ
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ СҮ ЙІР ТІСТЕРІ (1.12 сурет)
| Тіс сауыты | Ірі, кө біне кө п бес бұ рышты, пішіні найза тә різдес. Кесу қ ыры негізгі тө мпешіктердің ең істігінен қ ұ рылғ ан. Ерін беті дө ң естеу, тігінен білік орналасқ ан. |
| Тіс қ уысы | Медиодистальді бағ ытта созыла отырып тіс сауытының пішінін қ айталайды жә не айқ ын шекарасыз тү бір ө зегіне ауысады. |
| Нұ сқ алар | Сауыт пішіні кейде конус немесе трапеция тә різдес болып келеді. |
| Тіс тү бірі | Негізінен біреу, бү йір жағ ынан аздап қ ысың қ ы келген конус тә різдес. Ьарлық тіс тү бірлерінің ішіндегі ең ұ зын тү бір. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Негзінен кең жақ сы ө тетін бір ө зек болады. |
| Нұ сқ алар | Кейде тү бірдің айыршық тануы мү мкін. |
1.12. Сурет. Ү стің гі жақ тың сү йір тісі: а — вестибулярлы беті; б — тілдік беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесіндісі; е, ж — тігінен кесіндісі
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ СҮ ЙІР ТІСТЕРІ (1.13 сурет)
| Тіс сауыты | Кө лемі жағ ынан ү стің гі сү йір тістергі қ арағ анда кішілеу. Ерін беті дө ң естеу, тілдік беті жазық тау жә не аздап иілген.Тілдік бетінде жақ сы дамығ ан тө мпешік бар |
| Тіс қ уысы | Сауыт пішінін қ айталайды. Вестибулооральді кө лемі медиодистальдіге қ арағ анда ү лкендеу. Тіс қ уысы бірден шекарасыз тү бір ө зегіне ауысып кетеді. |
| Нұ сқ алар | Сауыт пішіні кү рек тістер пішініне немесе астың ғ ы жақ кіші азу тістер пішініне ұ қ сас балуы мү мкін. |
| Тіс тү бірі | Ү стің гі жақ сү йір тістер тү біріне қ арағ анда қ ысқ алау, біреу, медиодистальді бағ ытта қ атты қ ысың қ ы келеді. Апроксимальді бетіндегі сайлары жақ сы дамығ ан |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тү бірі айырлануы мү мкін, бірақ бұ л жағ дайда екі тү бір ө зегі –вестибулярлы жә не тілдік ө зектер анық талады. Тү бірдің айыршық тануы тіс мойынынан бастап тү бірдің ә р дең гейінде болуы мү мкін. |
| Нұ сқ алар | Кейде тү бірдің айыршық тануы мү мкін. |
1.13. Сурет. Астың ғ ы жақ тың сү йір тістері: а — вестибулярлы беті; б — тілдік беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесіндісі; е, ж — тігінен кесіндісі
1.4.3. КІШІ АЗУ ТІСТЕР ТОБЫ
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ БІРІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ (1.14 сурет)
| Тіс сауыты | Вестибулярля бетінің алаң ы таң дай бетіне қ арағ анда ү лкендеу. Онда тігінен білік арналасқ ан. Вестибулярлы бетінің пішін ү йлесімі сү йір тіске ұ қ сас. Вестибулярлы беті жанасу бетіне ө ткен кезде доғ алданғ ан бұ рыш қ ұ райды. Жанасу бетінің пішіндері ү шбұ рыш пішінді болып келеді. Дистальді жанасу беті медиальді бетіне қ арағ анда дө ң естеу. Бү йір беттері ешқ андай бұ рыш жасамай таң дай бетіне ауысады. Окклюзиялық беті екі ұ рттық жә не тілдік тө мпешіктен қ ұ рылғ ан. Ұ рттық тө мпешік кө лемі жағ ынан ү лкен. Тө мпешіктер арасында жиектік айдаршық қ а дейін жететін жақ сы дамығ ан табиғ и сызаттар (фиссура) орналасқ ан. |
| Тіс қ уысы | Тү бірі тіс мойынына жақ ын арада екіге бө лінсе кө п дә режеде ұ ртық тө мпешігі оральді жақ қ а қ арай иіледі. |
| Нұ сқ алар | Сауыт пішіні кү рек тістердің немесе астың ғ ы жақ кіші азу тістердің пішініне ұ қ сас болуы мү мкін. |
| Тіс тү бірі | Тү бірі мезиодистальді бағ ытта қ атты қ ысылғ ан. Апроксимальді бетінде тігінен сайлар бар. Кө біне тү бірі екіге бө лінген. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тісте екі тү бір ө зегі болады. Таң дай ө зегі ұ рттық ө зекке қ арағ анда кең. |
| Нұ сқ алар | Кө біне кө п тү бір ұ шы бө лігінде, аздап орта жә не мойын бө лігінде екіге айырылады. |
1.14.Сурет. Ү стің гі жақ тың бірінші кіші азу тісі: а — вестибулярлы беті; б — таң дай беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесінді; е— тігінен кесінді;
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ ЕКІНШІ КІШІ АЗУ ТІСІ (1.15 сурет)
| Тіс сауыты | Бірінші кіші азу тіске қ арағ анда аздап кішілеу. Ұ рттық жә не таң дайлық тө мпешіктерінің кө лемі бірдей. Қ ұ рылымы, орналасуы, сызаттары, жиектік айдаршық тары, тесіктері бірінші кіші азу тіске ұ қ сас. Сауыттың вестибулярлы беті дө ң естеу, тігінен білігі бар. Жанасу беттері де дө ң естеу. |
| Тіс қ уысы | Пішін ү йлесімі жағ ынан бірінші кіші азу тіске ұ қ сас, бірақ тө мпешіктер жағ ындағ ы сайлары қ ысқ алау. Тіс қ ұ ысының ең кең бө лігі мойын дең гейінде орналасқ ан. |
| Нұ сқ алар | Сауыттың вестибулярлы беті сопақ немесе бесбұ рышты болуы мү мкін. Вестибулярлы тө мпешіктің пішіндері ір тү рлі болуы мү мкін. |
| Тіс тү бірі | Кө біне тү бірі біреу ұ шы вестибулярлы жақ қ а қ арай иілген конус тә різдес. Тү бірдің медиальді жә не дистальді беттерінде сайлар бар. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тіс қ уысы мойын бө лігінде тарылып ө зек сағ аларын қ ұ райды жә не кең ө зекке айналып кетеді. |
| Нұ сқ алар | Кейде тү бір мойыннан тө мен дең гейде екіге айырылады. Ө зектердің екіге айырылуы бір тү бір кезінде де байқ алуы мү мкін. Мұ ндай жағ дайда тү бір ө зектері тү бір ұ шында бір немесе екі тесікпен ашылуы мү мкін. |
1.15. Сурет. Ү стің гі жақ тың екінші кіші азу тісі: а — вестибулярлы беті; б — таң дай беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесінді; е— тігінен кесіндіде тү бір ө зектерінің қ ұ рылымының нұ сқ алары
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ БІРІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ (1.16 сурет)
| Тіс сауыты | Вестибулярлы беті дө ң естеу. Сауыттың дө ң естік белгісі жақ сы дамығ ан. Жанасу беттері де дө ң естеліп біртіндеп тілдік бетке ауысады. Тілдік беті вестибулярлы беттен кішілеу. Окклюзиялық бетінде екі тө мпешік бар. Тілдік тө мпешігі вестибулярлы тө мпешіктен кішілеу. Тө мпеш Язычная поверхностьіктер бір бірінен сызаттар арқ ылы бө лінген. Жиектік айдаршығ ы жақ сы дамығ ан. |
| Тіс қ уысы | Қ уыстары медиодистальді бағ ытта қ ысылғ ан. Пішіні сауыт пішінін қ айталайды жә не екі сайының тілдік сайы анық бейнеленбеген. |
| Нұ сқ алар | Кейде тілдік тө мпешіктен ұ рттық тө мпешікке қ арай бү йір жақ тарынан тұ йық тесік қ ұ райтын кіреуке білігі пайда болады. Барлық кіші азу тістердің ішінде сауыт кө лемі ең кіші тіс болып келеді. |
| Тіс тү бірі | Тү бірі тік, алдың ғ ыартқ ы бағ ытта аздап жалпақ талғ ан. Медиальді жә не дистальді беттерінде тү бірдің орта бө лігінде жақ сы бейнеленген сайлар бар. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тістің мойын бө лігінде тіс қ уысы біртіндеп тү бір ө зегіне ауысады. Ө зек ү стің гі жарты бө лігінде ө те кең, ал одан кейін тү бір ұ шына бағ ыттала келе конус тә різденіп тарылады. Кө лденең кесіндіде сопақ пішіндес. |
| Нұ сқ алар | Кейде тү бірде вестибулооральді орналасқ ан екі ө зек болады. |
1.16. Сурет. Астың ғ ы жақ тың бірінші кіші азу тісі: а — вестибулярлы ұ рттық беті; б — таң дай беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесінді; е, ж— тігінен кесіндіде тү бір ө зектерінің қ ұ рылымының нұ сқ алары
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ ЕКІНШІ КІШІ АЗУ ТІСТЕРІ (1.17 сурет)
| Тіс сауыты | Бірінші кіші азу тіске қ арағ анда кө лемі ү лкен. Вестибулярлы жә не тілдік тө мпешіктері жақ сы бейнеленген жә не бер бірнен сайлар арқ ылы бө лінген. Жанасу беттері дө ң естеу. Жиектік айдаршығ ы жақ сы бейнеленген. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы сауыт пішінін қ айталайды. Қ уыс алдың ғ ыартқ ы бағ ытта қ ысылғ андық тан саң ылау тә різді пішіндес болып келеді. |
| Нұ сқ алар | Ү ш тө мпешігі болуы немесе одан да кө п тө мпешік болуы мү мкін. Кө птө мпешікті болу кезінде ортаң ғ ы сай ә р тө мпешіктке қ арай тарамдар жасайды. |
| Тіс тү бірі | Тік, конус пішіндес. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тіс қ уысы суқ ұ йғ ыш тә різденіп тү бір ө зегіне ауысады. Кө п жағ дайда алдың ғ ыартқ ы бағ ытта қ ысылғ ан тү зу бір ө зек болады. |
| Нұ сқ алар | Тү бір ұ шының ү штен бір бө лігінде ө зек екіге айыршақ тануы мү мкін. |
1.17. Сурет. Астың ғ ы жақ тың екінші кіші азу тісі: а — вестибулярлы ұ рттық беті; б — таң дай беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д — кө лденең кесінді; е, — тігінен кесінді
1.4.4. Ү ЛКЕН АЗУ ТІСТЕР ТОБЫ
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ БІРІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.18 сурет)
| Тіс сауыты | Ең ү лкен жә не ірі тіс. Шайнау беті бұ рыштары тегістелген ромб тә різдес. Тө рт тө мпешігі бар. Екі тілдік жә не ұ рттық. Тө мпешіктерді бһ ліп тұ ратын сызаттар Н ә ріпіне ұ қ сас. Ұ рт жақ тө мпешіктері конус тә різдес, ал таң дай тө мпешіктері жатың қ ы аздап тегістелген. Алдың ғ ы тө мпешіктері артқ ы тө мпешіктерге қ арағ анда ү лкен. Сауыттың ұ рттық беті таң дай бетінен ү лкен. |
| Тіс қ уысы | Негізінен сауыт пішінін қ айталайды. Қ уыстың кү мбезі дө ң естеу жә не тө мпешік аймақ тарында 4 терең ділі сайлар бар. Тіс қ уысының табанында тү бір ө зегі сағ алары орналасқ ан. |
| Нұ сқ алар | Алдың ғ ы таң дай тө мпешігінде ә р тү рлі дә режеде бейнеленген, бірақ шайнау бетіне дейін жетпейтін қ осалқ ы тө мпешік орналасқ ан. (Ауытқ улы Карабелли тө мпешігі). |
| Тіс тү бірі | Жақ сы дамығ ан — конус пішінді, тік қ атты таң дайғ а қ арай иілген екіұ рттық жә не бір таң дайлық ү ш тү бірі бар. Ұ рттық тү бірі алдың ғ ыартқ ы бағ ытта жалпақ танғ ан жә не алдың ғ ы, артқ ы деп бө лінеді. Артқ ы тү бір ең қ ысқ а. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Тү бір ө зегінің сағ алары тіс қ уысының табанында ү шбұ рыш тә різдене орналасқ ан. Ең кең ө зегі таң дайлық, ал ең тар ө зегі ұ рттық. |
| Нұ сқ алар | Алдың ғ ы ұ рттық тү бірінде қ осымша медиобуккальді тү бір ө зегі болады. |
1.18. Сурет. Ү стің гі жақ тың бірінші ү лкен азу тісі: а — вестибулярля беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; г — кө лденең кесінді; д — окклюзиялық беті; е, ж, з — ө зектердің тігінен кесіндісіндегі қ ұ рылым нұ сқ алары;
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ ЕКІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.19 сурет)
| Тіс сауыты | 4 нұ сқ алы қ ұ рылымы бар: — 1 нұ сқ а— тіс сауыты бірінші ү лкен азу тіс сияқ ты, бірақ кө лемі жағ ынан кішілеу. Бұ л нұ сқ ағ а тә н қ асиет Карабелли тө мпешіктерінің болмауы; — 2 нұ сқ а— тіс сауыты ромб пішінді болып келеді. Алдың ғ ы таң дайлық жә не артқ ы ұ рттық тө мпешіктердің жақ ынауы кө рінеді; — 3нұ сқ а — алдың ғ ы таң дайлық жә не артқ ы ұ рттық тө мпешіктердің бірігуіне байланысты сауыт ү ш тө мпешікті болып келеді; — 4 нұ сқ а — сауыт ү шбұ рыш пішіндес. Шайнау бетінде ү ш тө мпешік бар. Біреуі таң дайлық, екеуі ұ рттық. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы сауыт пішінін қ айталайды. |
| Нұ сқ алар | Ең кө п кездесетіні 1 жә не 4 нұ сқ а |
| Тіс тү бірі | Тіс ү ш тү бірден тұ рады — бір таң дайлық екі ұ рттық |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Таң дай тү бір ө зегінің диаметрі ең ү лкен. Ө зектер алдың ғ ы артқ ы бағ ытта қ ысылғ ан. |
| Нұ сқ алар | Тү бірлердің бір тү бір болып қ осылуы мү мкін. Кейде тек қ ана ұ рт жақ тү бірлер ғ ана бірігеді. |
1.19. Сурет. Ү стің гі жақ тың екінші ү лкен азу тісі: а — вестибулярля беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д, е — тігінен кесінді; ж, з, и — ө зектердің кө лденең кесіндісіндегітү бір ө зектерінің сағ асының орналасу нұ сқ алары;
Ү СТІҢ ГІ ЖАҚ ТЫҢ Ү ШІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.20 сурет)
| Тіс сауыты | Ү стің гі жақ ү шінші азу тіс азу тістер ішіндегі ең кө лемі кіші тіс. Тіс сауытының пішіні ә р тү рде бейнеленеді. Кө біне кө п окклюзиялық бетінде 3-4 тө мпешік орналасады. Кешігіп шығ уына байланысты (20–21 жаста) ақ ыл тіс деп аталады. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысының пішіні де саут сияқ ты ә р тү рде болады жә не сауыт пішінін қ айталайды. |
| Нұ сқ алар | Кейде сауыт кө лемі бірінші азу тістің кө лемі сияқ ты жә не 6-8 тө мпешігі болуы мү мкін. Кө біне –кө п тіс қ уысы сауыт пішініне сә йкес келмейді. |
| Тіс тү бірі | Тісте басқ а азу тістер сияқ ты ү ш тү бір болады. Тү бірлері бірігіп кетуі мү мкін. Кө біне –кө п артқ ы ұ рт жә не таң дай тү бірлері бірігіп кетеді. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Ө зек сағ алары ү шбұ рыш тә різдене орналасқ ан. Таң дай ө зегі ең кең ө зек. |
| Нұ сқ алар | Тү бірлер саны 1 ден 5 ке дейін болуы мү мкін. Тү бірлердің ә р тү рлі бірігіп кетуі байқ алады. |
1.20.Сурет. Ү стің гі жақ тың ү шінші ү лкен азу тісі: а — вестибулярлы беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; г — кө лденең кесінді; д - окклюзиялық беті; е — тігінен кесінді;
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ БІРІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.21сурет)
| Тіс сауыты | Астың ғ ы жақ тағ ы азу тістердің ең ү лкені. Тіс сауытының пішіні куб тә різдес. Вестибулооральді бағ ытта біршама ұ зарғ ан. Тістің окклюзиялық бетінде 5 тө мпешік орналасады. Екеуі оральді, екеуі вестибулярлы, біреуі дистальді. Шайнау бетінде тө мпешіктер арасымен ө тетін екі сай бар: біреуі медиодистальді, ал басқ асы вестибулооральді бағ ытта ө теді. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы сауыт пішінін қ айталайды. Тіс қ уысы кү мбезі тө мпешіктер проекциясы аймағ ында терең деу келеді. Тіс қ уысының табаны окклюзиялық жағ ында дө ң естеу. Қ уыстың табанында ү ш тү бір ө зегінің сағ асы орналасқ ан. |
| Нұ сқ алар | Ө те аз жағ дайда шайнау бетінде 6 тө мпешік болады: ү ш вестибулярлық жә не ү ш оральді. |
| Тіс тү бірі | Ережеге сә йкес екі тү бір — медиальді жә не дистальді тү бір |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Дистальді тү бірде кең бір ө зек болады, медиальді тү бірді –екі ө зек, ұ рттық жә не тілдік. |
| Нұ сқ алар | Кейде дистальді тү бірдің екіге бө лінген нұ сқ асы кездеседі. Бұ л жағ дайда тү бір ө зегі 4-еу болады. Тү бірлердің бірігіп қ осылуы ө те сирек (2, 3–5, 0%) кездеседі. Сирек екі тү бір ө зегі болуы мү мкін. |
1.21. Сурет. Астың ғ ы жақ тың бірінші ү лкен азу тісі: а — вестибулярля беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д, е — ө зектердің кө лденең кесіндісіндегі тү бір ө зектерінің сағ асының орналасу нұ сқ алары;
ж — тігінен кесінді;
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ ЕКІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.22сурет)
| Тіс сауыты | Негізінен екінші ү лкен азу тістің пішіні бірінші азу тіске ұ қ сас. Кө п жағ дайда окклюзиялық бетінде 4 тө мпешік орналасады: екі оральді жә не екі вестибулярлы. Вестибулооральді жә не медиодистальді бағ ытта тө мпешіктер арасынан сайлар ө теді. Сайлар крест тә різдене орналасады. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысының табаны окклюзиялық жағ ынан дө ң естеу жә не тіс мойынынан тө мен орналасады. Тіс қ уысы табанында ө зектердің ү ш сағ асы орналасады. |
| Нұ сқ алар | Кейде 3 тен 6 ғ а дейін тө мпешіктер болуы мү мкін. Ү штө мпешікті нұ сқ а кезінде сайлар Y ә ріпі секілді, ал 4 тө мпешікті нұ сқ а кезінде сайлар Х тә різді. |
| Тіс тү бірі | Тіс екі тү бірлі- алдың ғ ы жә не артқ ы. Дистальді тү бір медиальді тү бірге қ арағ анда қ ысқ а жә не тарлау. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Кө п жағ дайда ү ш ө зек болады. Бір дистальді екі медиальді. Соның ішінде дистальді ө зек ең кең ө зек болып келеді. |
| Нұ сқ алар | Тү бірлер кө п дә режеде толық тай қ осылып кетуі мү мкін. Ең жақ сы дистальді тү бір бейнеленеді. Ө те аз екі ө зектің қ осылуы байқ алады. |
1.22. Сурет. Астың ғ ы жақ тың екінші ү лкен азу тісі: а — вестибулярля беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; д — окклюзиялық беті; г — кө лденең кесінді;
е — тігінен кесінді;
АСТЫҢ Ғ Ы ЖАҚ ТЫҢ Ү ШІНШІ Ү ЛКЕН АЗУ ТІСІ (1.23 сурет)
| Тіс сауыты | Тіс астың ғ ы жақ тың ақ ыл тісі деп аталады. Тіс сауыты бірінші жә не екінші азу тістергі қ арағ анда аздап кішілеу. Сауыт пішіні куб тә різдес. Окклюзиялық бетінде 4-5 тө мпешік орналасады. |
| Тіс қ уысы | Тіс қ уысы толық тай сауыт пішінін қ айталайды. Қ уыс табанында ө зек сағ алары орналасады. |
| Нұ сқ алар | Окклюзиялық бетінде 3 тен 6 ғ а дейін жә не одон кө п тө мпешіктер орналасуы мү мкін. Тіс қ уысы пішін жә не кө лемі жағ ынан сауыт параметріне сә йкес келмеуі мү мкін. |
| Тіс тү бірі | Тү бірі екеу. Сауыты ү лкен бола тұ ра тү бірлері қ ысқ а, бір- біріне жақ ын орналасады. |
| Тіс тү бірінің ө зегі | Ү ш ө зегі болады— екеуі алдың ғ ы тү бірде ал біреуі артқ ы тү бірде орналасады. |
| Нұ сқ алар | Тү бірлері кейде бірігіп кетеді. Екі ө зек болуы мү мкін. |
1.23.Сурет. Астың ғ ы жақ тың ү шінші ү лкен азу тіс: а — вестибулярлы беті; б — оральді беті; в — бү йір беті; г — окклюзиялық беті; д, е —тігінен кесінді; ж — кө лденең кесінді;