Лекциялар конспектілері 3 страница

Парламент мә жілісі депутаттарын сайлау кезінде араласқ ан сайлау жү йесі қ олданылады. Мә жіліске сайлану қ орытындысы бойынша депутаттық мандаттарды бө лу барысына Қ Р-ғ ы сайлауғ а қ атысқ ан 7 % кем емес сайлаушылар дауысын иеленген партиялар ғ ана қ атыса алады. Дауыс беру партиялық тізім бойынша жү ргізіледі, жә не ә рбір партия оғ ан дауыс бергендердің тепе-тең санына қ арай орын иеленеді.

Қ Р сайлауғ а дайындалу мен оны ө ткізуді, бірың ғ ай жү йе қ алыптастырушы мемлекеттік сайлау органдары ұ йымдастырады. Мемлекеттік сайлау органдарының бірың ғ ай жү йесіне: республиканың орталық сайлау комиссиясы (ОСК); аумақ тық сайлау комиссиялары; округтік сайлау комиссиялары; учаскелік сайлау комиссиялары енеді. Сайлау комиссиясының ө кілеттік мерзімі бес жыл.

ОСК Республиканың сайлау комиссияларының бірың ғ ай жү йесін басқ арады жә не тұ рақ ты ә рекет етуші орган болып табылады. ОСК қ ұ рамында Қ Р Президентінің ұ сынымы бойынша Парламент Мә жілісі лауазымғ а тағ айындайтын жә не лауазымнан босататын тө рағ а, хатшы жә не комиссия мү шелері болады. ОСК тө рағ асы мен хатшысының жоғ ары заң білімі болу керек.

Ұ сынылатын ә дебиеттер

1. Амандық ова С.К. Қ азақ стан Республикасының Конституциясы: мә н жә не заң табиғ аты. Қ арағ анды 2000.

2. Бә йішев Ж. Қ азақ стан Республикасының Конституциялық қ ұ қ ығ ы, 2001.

3. Қ азақ стан Республикасының Конституциясы Ғ ылыми-қ ұ қ ық тық тү сініктеме/ Сапарғ алиева Г.С. редакциясы бойынша. Алматы, 2004.

4. Кө беев Е.Қ. Конституциялық қ ұ рылым негізі – Қ азақ стан Республикасының конституциялық қ ұ қ ығ ының жетекші институты. /Кө беев Е.Қ. – Қ арағ анды: Қ арМУ, 2000.

СӨ Ж ү шін бақ ылау тапсырмалары (о.-1, 4, 5, 13; д.-1, 2, 3, 5, 6, 7, 9, 10)

1. Қ Р Конституциясы – мемлекеттің негізгі Заң ы.

2. Қ Р конституциялық -қ ұ қ ық тық қ ұ рылымы.

3. Қ Р сайлау жү йесі.

3-тақ ырып. Қ азақ стан Республикасының қ ұ қ ық қ орғ ау органдары жә не соты (1 сағ ат)

Жоспары

1. Қ азақ стан Республикасында қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының қ ызметінің жә не ұ йымдастырылуының негіздері.

2. Қ азақ стан Республикасындағ ы сот жә не сот ә ділдігі.

Қ азақ стан Республикасында қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының қ ызметінің жә не ұ йымдастырылуының негіздері.

Мемлекет қ оғ амды саяси ұ йымдастырудың ең ү здік тү рі, онда ө з субъектілерінің ә леуметтік қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыруғ а арналғ ан ә ртү рлі қ ызметтер бар. Мемлекет теориясы жә не қ ұ қ ығ ымен танылғ ан оның негізгі қ ызметтерінің бірі азаматтардың қ ұ қ ық тары мен бас бостандық тарын, меншігін, қ ұ қ ық тық тә ртібін, жә не адамның басқ а да тұ рмыстық маң ызды қ ұ ндылық тарын қ орғ ау болып табылады. Осы бағ ыттағ ы жұ мысын мемлекет еркіне беру, нұ сқ ама жә не тыйым салуларды белгілеп қ ұ қ ық тық нормалар арқ ылы жү зеге асырады. Қ ұ қ ық тың кө мегімен мемлекет адамдарды дұ рыс қ ылық тар жасауғ а итермелеп, саналық мінез-қ ұ лқ ына ә сер етеді. Қ ылық тар заң ды жә не заң сыз болуы мү мкін, осығ ан байланысты мемлекет:

1) қ ұ қ ық тық нормаларды бұ зуғ а дейін жә не одан тыс – субъектіні қ ұ қ ық тық мінез-қ ұ лқ ы шегінде ұ стауғ а;

2) заң бұ зу кезінде – заң ғ а қ айшы ә рекеттерге (ә рекетсіздік) тыйым салу, олардың жағ ымсыз салдарларын болдырмау;

3) заң бұ зылғ аннан кейін – жазық тыны ә шкерелеу, оны қ ұ қ ық тық жауапкершілікке тарту, бұ зылғ ан субъективтік қ ұ қ ық ты қ алпына келтіру бойынша шаралар қ олдану.

Қ ұ қ ық бұ зышулық барысында жә не одан кейін қ арапайым нормалар мен арнаулы белгіленген қ орғ аушы қ ұ қ ық тық санкцияларын қ олдану жолын сақ тау жә не тікелей жү зеге асыру қ ажеттілігі туындайды. Ө здігінен бұ л нормалар жұ мыс істемейді, бұ л нормаларды қ озғ алысқ а келтіріп, бақ ылап отыру мү мкіндігіне ие арнаулы ө кілетті органның қ атысуы қ ажет.

Нормаларды қ озғ алысқ а келтіру мү мкіндігі бар ө кілетті органдарғ а жататындар:

Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есі – ол мемлекеттің барлық аумағ ында конституцияның барлық заң дардан, заң дық жә не ө зге де нормативтік қ ұ қ ық тық актілерден жоғ ары тұ руын қ амтамасыз етеді;

Прокуратура – Республика аумағ ында заң дарды, Қ азақ стан Республикасы Президенті Жарлығ ының жә не ө зге де нормативтік-қ ұ қ ық тық актілердің дә л ә рі бірқ алыпты қ олданылуын жоғ арыдан бақ ылаудың, жедел іздестіру қ ызметінің, анық тау жә не тергеу, ә кімшілік жә не атқ арушы ө ндірістің заң дылығ ын қ амтамасыз етеді;

Ә ділет органдары – қ ұ қ ық тық нормалардың дұ рыс қ ызмет етуін қ олдау бойынша міндетті жү зеге асырады, сот ә ділдігі қ ызметіне тікелей жә рдемдеседі, оғ ан материалдық, техникалық жә не басқ а да кө мек тү рлерін кө рсетеді.

Қ ылмыстық қ уғ ындау органдары (ІІМ, Ұ Қ К, Президенттің кү зет қ ызметі, Салық полициясы жә не басқ а органдар) – олардың қ ұ зыретіне қ ылмысты табу жә не ашу, қ ылмыс жасаушыларды тауып, қ ылмыстық жауапкершілікке тарту жатады.

Сот билігі органдары – олардың қ ұ зыретіне: азаматтар мен ұ йымдардың қ ұ қ ық тарын, бас бостандығ ы мү дделерін қ орғ ау, Конституцияның, заң ның, жә не ө зге де Республиканың нормативтік қ ұ қ ық тық актілерінің орындалуын қ амтамасыз ету жатады.

Адвокатура – оның басты міндеті білікті заң дық кө мек кө рсету арқ ылы, кө мек сұ рағ ан азаматтарды жә не ұ йымдарды қ ұ қ ық тық қ орғ ауды қ амтамасыз ету болып табылады.

Нотариат - ә ділет органдарының ө кілдігімен тараптар арасында келісімге жә не ө зге ресми қ ұ жаттарғ а қ ол қ оюғ а байланысты мә мле жасау барысындағ ы заң дылық тың сақ талуын бақ ылайды.

Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есі

Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есі Конституция заң дары мен ө зге де нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің сә йкес келуін бақ ылауды жү зеге асырады.

Конституциялық Кең естің қ ызметі Қ азақ стан конституциясымен, Қ азақ стан Республикасы Президентінің «Қ азақ стан Республикасының Конституциялық Кең есі туралы» Жарлығ ымен жә не дербес регламентімен реттеледі.

Конституциялық Кең ес ө зін-ө зі басқ арады жә не мемлекеттік органдарғ а, ұ йымдарғ а, лауазымды тұ лғ аларғ а жә не азаматтарғ а тә уелді емес, Конституцияғ а ғ ана бағ ынады. Оның қ ызметіне араласу, қ ысым кө рсету немесе Кең ес мү шесіне қ андай да болмасын жағ дайда ық пал ету заң мен қ удаланады. Конституциялық кең естің тө рағ асы мен мү шелерінің ө кілеттігі мерзімінде олардың ө міріне қ ол сұ қ паушылық мә ртебесін иеленеді.

Конституциялық кең естің – Қ азақ стан Республикасы Конституциясының мемлекеттің барлық аумағ ында ү стемдік етуін қ амтамасыз ететін міндеті бар. Осы мақ сатта ол:

1) Президент сайлауын, Парламент депутаттарын жә не республикалық референдум ө ткізу дұ рыстығ ы туралы мә селе туындаса, дауды шешеді;

2) Президент қ ол қ ойғ анғ а дейін Парламент қ абылдағ ан заң дардың Конституцияғ а сә йкестігін қ арастырады;

3) Республиканың халық аралық келісімін ратификациялауғ а дейін Конституцияғ а сә йкестігін қ арастырады;

4) Конституция нормаларына ресми тү сінік береді;

5) Парламенттің Президенттің мерзімінен бұ рын қ ызметтен кетуі немесе қ ызметтен кетіру туралы соң ғ ы шешімін қ абылдағ анғ а дейін белгіленген конституциялық ү рдістердің сақ талғ аны туралы тұ жырым жасайды;

6) Егер сот адамдар мен азаматтардың белгіленген Конституциялық қ ұ қ ық тарымен бас бостандық тарына қ ысым жасайды деп тапса, заң дық жә не заң дық актілерді конституцияғ а қ айшы деп танылғ ан соттардың ү ндеулерін қ арастырады;

7) Конституциялық ө ндіріс дағ дысын топтастыру нә тижесі бойынша жыл сайын Парламентке Республикадағ ы конституциялық заң дылық жағ дайы туралы жолдау жібереді.

Конституциялық Кең есте жеті мү шесі болады, олардың біреуі Тө рағ а болып табылады. Сонымен бірге Республиканың экс-Президенті заң ды тү рде ө мір бойы мү шесі болып саналады. Конституциялық Кең естің Тө рағ асын жә не екі мү шесін лауазымғ а Қ азақ стан Республикасының Президенті, екі мү шесін Парламент Сенатының Тө рағ асы, жә не қ алғ ан екі мү шесін Мә жіліс Тө рағ асы алты жылғ а тағ айындайды жә не лауазымнан босатады. Кең естің қ алғ ан жарты бө лігі ә рбір ү ш жыл сайын жаң артылып отырады. Кең ес қ ұ рамына мемлекет аумағ ында мекендейтін, жоғ ары заң білімі, заң мамандығ ы бойынша 5 жылдан кем емес жұ мыс ө тілі бар Қ азақ стан Республикасының 30 жастағ ы азаматы тағ айындала алады.

Конституциялық Кең есте мә селелерді қ арастыру конституциялық ө ндіріс ережесі бойынша жү ргізіледі. Конституциялық Кең ес ө зінің барлық шешімін мү шелері санының басым бө лігінің даусымен коллегиалды тү рде қ абылдайды. Дауыс беру ашық тү рде жү ргізіледі. Тө рағ а соң ынан дауыс береді, жә не оның дауысы шешу болып саналады. Конституциялық Кең естің барлық мү шелері белсенді позиция ұ станады – олардың ешқ айсысының дауыс беруде қ алыс қ алуғ а немесе қ атыспауғ а қ ұ қ ығ ы жоқ.

Конституциялық Кең естің соң ғ ы шешімі міндетті тү рде ү ндеу жолдағ ан субъектілерге немесе олардың ө кілдеріне, Қ азақ стан Республикасының Президентіне, Парламенттің қ ос палатасына, Жоғ арғ ы Сотқ а, Бас прокурорғ а, Ә ділет министріне, сондай-ақ республикалық басылымда жарияланады.

Ә ділет министрлігі

Ә ділет министрлігі Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің қ ұ рылымына енетін орталық атқ арушы орган болып табылады. Оның қ ызметі республикалық бюджеттен бө лінген қ аржы есебінен жә не ө зге де заң намалармен тыйым салынбағ ан кө здерден қ аржыландырылады. Министрлікті Премьер-министрдің ұ сынымы бойынша Қ азақ стан Республикасының Президенті лауазымғ а тағ айындайтын жә не босататын Министр басқ арады.

ә ділет министрлігінің орталық аппараты департаменттерден, агенттіктерден жә не негізгі міндеттерді орындауды қ амтамасыз ететін басқ а да қ ұ рылымдардан қ ұ ралады. Оларғ а: заң намалар жә не халық аралық қ ұ қ ық тар департаменттері; сот қ ызметін ұ йымдастырушы сот сараптамсы жә не атқ арушы ө ндірісі; заң дық қ ызмет кө рсету; қ аржылық жә не ресурстық қ амтамасыз ету ұ йымы; ішкі ә кімшілік жә не жылжымайтын мү лікті жә не заң ды тұ лғ аларды тіркеу жө ніндегі агенттігі жатады. Бұ л қ ұ рылымдардың ә рекеті олар туралы ережеге сә йкес реттеледі.

ә ділет органдарына келесі міндеттер жү ктелген:

1) заң жобалық, талдау, жетілдіру, заң наманы жү йелендіруді жұ мысын жү ргізу;

2) нормативтік қ ұ қ ық тық актілерді қ ұ қ ытық сараптау;

3) соттар жұ мысын ұ йыдастыру, кадрмен жә не материалдық -техникалық қ амтамасыз ету;

4) азаматтық даулар бойынша, сондай-ақ келген материалдық нұ қ санның орнын толтыру жө ніндегі қ ылмыстық істер бойынша атқ арушы ө ндірісті қ амтамасыз ету;

5) сот-сараптамалық қ ызметті ұ йымдастыру;

6) Қ азақ стан Республикасының халық аралық келісім дайындауын жә не келісім жасасуын қ ұ қ ық тық қ амтамасыз ету, шетелдік қ ұ қ ық тық кө мек берумен байланысты шараларды ү йлестіру;

7) Мемлекеттік тіркеу жү ргізу:

- заң ды тұ лғ аларды,

- жылжымайтын мү лікке жә не оларғ а қ атысты мә мілені;

- қ ұ нды қ ағ аздар эмиссиясын;

- нормативтік қ ұ қ ық тық актілерді;

8) қ ұ қ ық тық кө мек жә не заң дық қ ызмет кө рсетуді ұ йымдастыру;

9) қ ұ қ ық тық насихаттау мен қ ұ қ ық тық жалпы оқ ытуды ұ йымдық - ә дістемелік қ амтамасыз ету;

10) заң намамен жү ктелген ө зге де міндеттерді орындау.

Прокуратура

Прокуратура қ ызметі кө п қ ырлы жә не мазмұ ндылығ ы жағ ынан маң ызды. Ол қ оғ амдық қ атынастардың заң намалық реттеуді талап ететін кө птеген салаларын қ амтиды. Қ ұ қ ық тық нормаларды қ олданғ ан кезде туындайтын қ андайда болмасын мә селе прокуратураның (юрисдикциясына) хұ кімі шегіне енеді. Прокуратураның барлық органы Бас прокурорғ а бағ ынады. Прокурордың лауазымды атқ ару мерзімі белгіленбеген. Бас прокурор 5 жыл мерзімге тағ айындалады.

Прокурорды тағ айындаудың басты себебі, қ ұ қ ық бұ зушыларғ а, қ ұ қ ық бұ зушылық қ а жә не олардың салдарларына императивтік ық пал етудің мейлінше тиімді демократиялық ә дісін қ олданып, сондай-ақ елдегі заң дылық тың нығ айюына жә рдемдесу болып табылады. Прокуратура қ ұ зыреттігі:

1) қ ылмыспен кү ресте басты ұ йымдастырушы жә не ү йлестіруші болады;

2) тергеу, анық тау жә не жедел іздестіру қ ызметін жү ргізуге қ ұ зырлы барлық мемлекеттік органдар қ ызметінің заң дылық тарын бақ ылайды;

3) тұ тқ ындау жә не барынша маң ызды тергеу ә рекетіне санкция береді;

4) жазаланушыны сотқ а береді;

5) мемлекеттік айыптауды қ олдайды;

6) заң да қ арастырылғ ан жағ дайларда азаматтық процесстерде арыз беруші тарапынан басты процессте айыптаушы жақ болады;

7) қ ылмыстық жә не азаматтық істер бойынша наразылық білдіру қ ұ қ ығ ына ие;

8) басқ а да ө кілеттіліктер атқ арады.

Прокурорлар келесі қ адағ алау тү рлерін жү ргізеді:

1) адам жә не азаматтың қ ұ қ ық тары мен бас еркіндіктерін, заң ды тұ лғ алар мен мемлекеттің мү дделерінің сақ талуын қ адағ алау;

2) жедел іздестіру қ ызметін қ адағ алау;

3) тергеу жә не анық тау заң дылық тарын қ адағ алау;

4) ә кімшілік істердің заң дылығ ын қ адағ алау;

5) атқ арушы істердің заң дылық тарын қ адағ алау;

6) сот қ аулыларының заң дылық тарын қ адағ алау.

Қ адағ алау міндетінен басқ а прокуратура басқ а міндеттерді атқ арады – бұ л қ ылмыстық іздестіру жә не сотта мемлекет мү ддесін қ орғ ау.

Прокурор жү зеге асыратын қ ылмыстық іздестіру қ ылмыс жасағ ан тұ лғ алардың кінә сын мойындату, сондай-ақ оларғ а жаза қ олдану немесе басқ а да қ ылмыстық -қ ұ қ ық тық ық пал ету шараларын қ олдануды қ амтамасыз ету. Прокурор бұ л ретте, анық тау жә не алдын-ала тергеу органы сияқ ты жеке тергеу ә рекеттерін жасауғ а, оларды жү ргізу туралы тапсырма беруге қ ұ қ ылы.

Ішкі істер министрлігі

Ішкі істер органдарының қ ызметі Қ азақ стан Республикасы Конституциясымен, Қ азақ стан Республикасы Президентінің Қ азақ стан Республикасы ішкі істер органдары туралы заң кү ші бар Жарлығ ымен жә не басқ а да қ айшы келмейтін нормативтік актілермен реттеледі. Оларғ а сә йкес ішкі істер органдары қ оғ амдық тә ртіпті сақ тау жә не қ оғ амдық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету, адамдар мен азаматтардың қ ұ қ ық тары мен бас бостандық тарына қ ол сұ ғ удың алдын алу, қ ылмыстық жә не басқ а қ ұ қ ық тық қ арсы ә рекеттерді болдырмау жә не жолын кесу, қ оғ ам мен мемлекеттің мү делерін қ орғ ау бойынша атқ арушы жә не реттеуші міндеттерді жү зеге асырады.

Ішкі істер министрлігін бір мезгілде ішкі ә скерлер қ олбасшысы болып табылатын Ішкі істер министрі басқ арады. Оны лауазымғ а Премьер-министрдің ұ сынымы бойынша Президент тағ айындайды. Министр қ ол астындағ ы ведомстволарғ а басшылық жасайды.

Қ азіргі уақ ытта ІІМ жү йесінде келсі ведомстволар қ ызмет етеді:

- криминалдық полиция департаменті (оғ ан қ ылмыстық іздестіру жә не жедел қ ызмет қ ызметтері енеді). Департаменттің басты міндеті – анық тау, тыйым салу жә не қ ылмысты ашу;

- тергеу департаменті – қ ылмыстық істерді тергеу мен анық тау жү ргізумен айналысады;

- криминалистік бө лімшелер – заттай айғ ақ тарды алу жә не қ ажетті жедел зерттеулер жү ргізуде тергеуге кө мектеседі;

- ә кімшілік полициясының департаменті ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тардың алдын-алуды жү зеге асырады;

- патрульдік полиция департаменті кө шедегі жә не қ аланың, елді-мекендердің қ оғ амдық орындарындағ ы қ оғ амдық тә ртіптің сақ талуын ұ йымдастырады;

- жедел-техникалық қ ызмет департаменті ІІМ-ін ақ параттық жә не жедел-техникалық қ амтамасыз етумен айналысады;

- жол полициясы департаменті бұ рынғ ы МАИ жұ мысын атқ арады;

- мемлекеттік кү зет қ ызметі департаменті барлық кү зет жү йесі ведомстволарының жұ мысын басқ арады;

- арнаулы полиция департаменті арнаулы нысандардағ ы қ ұ қ ық тық тә ртіпті қ амтамасыз етеді (арнаулы милиция бө лімшесі негізінде қ ұ рылғ ан);

- қ ылмыстық -тү зеу жү йесі департаменті ең бекпен тү зеу мекемелерінің қ ызметін ұ йымдастырады;

- тыл, қ аржылық қ амтамасыз ету департаменті ІІМ қ ызмет атқ аруын қ амтамасыз етеді.

Ішкі істер органдарының негізгі міндеттері:

- қ оғ амдық тә ртіпті қ орғ ау жә не қ оғ амдық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету;

- қ ылмысты болдырмау, анық тау, қ ылмыстың жә не басқ а да қ ұ қ ық бұ зушылық ьың жолын кесу;

- қ ылмыстық істер бойынша анық тау жә не алдын-ала тергеу жү ргізу;

- ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық тар туралы істер бойынша іс жү ргізу;

- қ ылмыстық жә не ә кімшілік жазалауды орындау;

- бас бостандығ ынан айыру орындарындағ ы қ ұ қ ытық тә ртіпті қ амтамасыз ету жә не ерекше тү зім қ алыптастыру, ә кімшілік жазағ а тартылғ андарды ұ стау;

- кә мелетке жасы толмағ андар қ ұ қ ық бұ зушылығ ын, бақ ылаусыздық ты анық тау жә не болдырмау;

- жол қ озғ алысы қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету жә не сақ талуын бақ ылау;

- тө лқ ұ жаттық жә не визалық жұ мыс жү ргізу, шетел азаматтары мен азаматтығ ы жоқ тұ лғ алардың Қ азақ стан аумағ ына келу ережелерін сақ тауды бақ ылау;

- басқ а да заң намамен белгіленген міндеттер.

Ішкі істер органдарының қ ызметі қ ұ қ ық қ орғ ау қ ызметіне тә н, оның ішінде: заң дылық, дара басшылық, жү йенің тұ тастығ ы, жариялылық, басқ а қ ұ қ ық қ орғ ау органдарымен ө зара ә рекеттесу, ұ йымдармен жә не азаматтармен ә ріптесу сияқ ты жалпы принциптермен сипатталады.

Ұ лттық қ ауіпсіздік комитеті

Қ азақ стан Республикасы Президентінің 1997 жылғ ы 5 қ арашадағ ы «Ұ лттық қ ауіпсіздікті нығ айту, ұ йымдасқ ан қ ылмыспен жә не сыбайлас жемқ орлық пен кү ресті одан ә рі жү ргізу жө ніндегі шаралар туралы» Жарлығ ымен мемлекеттік тергеу комитеті таратылғ ан. Жауапты мемлекеттік лауазымдар атқ аратын тұ лғ алардың, ә скериқ ызметкерлердің, қ ұ қ ық қ орғ ау органдары қ ызметкерлерінің, арнаулы қ ызметтер мен соттардың ұ йымдасқ ан қ ылмысқ а қ арсы, сондай-ақ қ ылмыстық қ оғ амдастық жү зеге асыратын контрабандамен жә не есірткі бизнесімен кү рес жө ніндегі ө кілеттігі Ұ лттық қ ауіпсіздік комитетіне берілді.

Ұ лттық қ ауіпсіздік комитетін Парламент Сенатының келісімімен Қ азақ стан Республикасының Президенті лауазымғ а тағ айындап, лауазымнан босататын Тө рағ а басқ арады. Ол қ ызметтің негізгі бағ ыттарына сә йкес келетін басқ арма жә не бө лімдерден тұ ратын аппаратқ а орынбасарлар қ абылдайды.

Ұ лттық ауіпсіздік органдарының қ ызметіне:

- мемлекеттің қ оғ амдық қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету саласында мемлекеттік саясатты ә зірлеуге жә не жү зеге асыруғ а қ атысады;

- Қ азақ стан Республикасы аумағ ындағ ы барлау жә не басқ а да шетел мемлекеттерінің жә не жекелеген тұ лғ алардың жауыздық ә рекеттерін анық тап, жолын кесу бойынша жұ мыс жү ргізеді;

- террорлық жә не конституциялық қ ұ рылымды зорлық пен ө згертуге, шекара тұ тастығ ын жә не мемлекет қ ауіпсіздігін бұ зуғ а бағ ытталғ ан басқ а да ә рекеттерді анық тау, ескерту жә не жолын кесу;

- олардың ә рекетіне қ атысты қ ылмысты анық тау, жолын кесу, ашу жә не тергеу;

- мемлекеттік органдарды, ұ йымдарды жә не ә скери қ ұ рылымдарды шифрлық жә не кодтық байланыспен қ амтамасыз ету енеді.

Ұ лттық қ ауіпсіздік органдарының қ ұ қ ық тары:

- аса кү рделі қ ылмыстық істер бойынша, ауыр жә не ерекше ауыр қ ылмыстар, жоғ арыда аталғ андардан басқ а, сондай-ақ конституциялық қ ұ рылым мен мемлекет қ ауіпсіздігіне, терроризмге қ атысты қ ылмыстар туралы істер бойынша алдын-ала тергеу жү ргізу;

- жекелеген жағ дайларда анық тау жұ мысын жү ргізеді, мысалы экономикалық контрабанда, айналымнан алынып, шектелген (біліксіз қ ұ рамдар) препараттар немесе бұ йымдармен кантрабанда туралы істер бойынша.

Аталғ ан органдар қ ылмыстық іс қ озғ ағ ан жағ дайда:

- Қ азақ стан Республикасы Президентінің «Жедел-іздестіру қ ызметі туралы» Жарлығ ы қ арастыратын жедел-іздестіру шараларын жү ргізеді;

- қ амауғ а алу шараларын қ олдану туралы шешім шығ арылғ ан қ ылмыс жасағ ан деген кү дікті тұ лғ аларды ұ стау ү шін тергеу изоляторы бар;

- ә ртү рлі салада сараптамалық -криминалистік зерттеулер жү ргізеді;

- қ ызметіне штаттан тыс еріктілерді тартады;

- арнаулы кү зетілетін нысандарғ а кіруге талпынумен байланысты ә кімшілік қ ұ қ ық бұ зушылық жасағ ан тұ лғ аларды ұ стайды;

- бақ ылау жасайды, мемлекеттік, коммерциялық жә не банк қ ұ пияларын жә не ө зге де заң мен қ орғ алатын қ ұ пияларды сақ тауды қ амтамасыз ету мә селелері бойынша ә дістемелік жә не практикалық кө мек кө рсетеді;

- ұ лттық қ ауіпсіздік органдарының қ ызметкерлерінің, олардың бө лімшелерінің ведомстволық, жайларының жә не кө ліктерінің қ ұ рпиялылығ ын сақ тау мақ сатында басқ а мемлекеттік органдармен ұ йымдардың қ ұ жаттарын пайдалана алады;