![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Лекциялар конспектілері 6 страница
Заң мү ліктік қ ұ қ ық ты егжей-тегжейлі реттейді. Егер неке шартында ө згеше белгіленбесе, ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігінің режимі олардың мү лкінің заң ды режимі болып табылады. Ерлі-зайыптылар некеде тұ рғ ан кезде жинағ ан мү лік олардың бірлескен ортақ меншігі болып табылады. Мұ ндай мү лікті иелену, пайдалану жә не оғ ан билік ету ерлі-зайыптылардың ө зара келісімі бойынша жү зеге асырылады. Мыналар ерлі-зайыптылардың ә рқ айсысының меншігі болып табылады: 1) некеге тұ рғ анғ а дейін ерлі-зайыптылардың ә рқ айсысына тиесілі болғ ан мү лік; 2) ерлі-зайыптылардың некеде тұ рғ ан кезең інде сыйлық қ а, мұ рагерлік тә ртібімен немесе ө зге де мә міле жасау бойынша тегін алғ ан мү лкі; 3) жеке пайдалану заттары. Неке шарты ерлі-зайыптылар мү лкінің басқ а режимін белгілеуі мү мкін. Ол некеге тұ ру мемлекеттік тіркелген сә ттен бастап кү шіне енеді. Неке ерлі-зайыптылардың біреуінің қ айтыс болуы немесе сот оны ө лді немесе хабар-ошарсыз кеткен деп жариялау салдарынан тоқ татылады. Сондай-ақ неке оны бұ зу салдарынан да тоқ татылады. АХАЖ органдарында некені бұ зу кә мелетке толмағ ан ортақ балалары жоқ жә не бір-біріне мү ліктік жә не ө зге де талаптар қ оймайтын ерлі-зайыптылардың некені бұ зуғ а ө зара келісуі жағ дайында жү ргізіледі. Басқ а жағ дайлардың бә рінде неке сот тә ртібімен бұ зылады. Сот некені сақ тап қ алу ү шін шаралар қ олдануғ а жә не ерлі-зайыптыларғ а татуласу ү шін ү ш ай кө лемінен аспайтын мерзім тағ айындауғ а қ ұ қ ылы. Ата-аналар мен балалардың қ ұ қ ық тары мен міндеттері отбасылық заң намада реттелген. Он сегіз жасқ а (кә мелетке) толмағ ан адам бала деп танылады. Ә рбір баланың отбасында ө мір сү руге жә не тә рбиеленуге қ ұ қ ығ ы, ө зінің ата-анасын білуге қ ұ қ ығ ы, олардың қ амқ орлығ ына қ ұ қ ығ ы, ата-анасының тарапынан жасалғ ан қ иянаттан қ орғ алуғ а қ ұ қ ығ ы бар. Бала ө зінің бұ зылғ ан қ ұ қ ық тарын қ орғ ау ү шін қ орғ аншы жә не қ амқ оршы органғ а, ал он тө рт жасқ а толғ анда - сотқ а ө з бетінше ө тініш жасауғ а қ ұ қ ылы. Ата-аналардың ө з балаларына қ атысты қ ұ қ ық тары мен міндеттері тең болады. 1. Егер ата-аналар (олардың біреуі): 1) ата-ана міндеттерін орындаудан, оның ішінде алимент тө леуден қ асақ ана жалтаратын болса; 2) ө з баласын перзентханадан (бө лімшесінен) не ө зге де балаларды тә рбиелеу, емдеу немесе басқ а да мекемелерден алудан дә лелді себептерсіз бас тартса; 3) ө здерінің ата-ана қ ұ қ ық тарын пайдаланып қ иянат жасаса; 4) балаларғ а қ атыгездік кө рсетсе, оның ішінде олардың денесіне немесе психикасына зорлық -зомбылық жасаса, олардың жыныстық пә ктігіне қ астандық жасаса; 5) заң дарда белгіленген тә ртіппен маскү немдікпен, нашақ орлық пен жә не уытқ ұ марлық пен ауырады деп танылғ ан болса, олар ата-ана қ ұ қ ығ ынан айырылуы мү мкін. Ата-ана қ ұ қ ығ ынан айыру сот тә ртібімен прокурор мен қ орғ аншы жә не қ амқ оршы органның қ атысуымен жү зеге асады. Алименттік міндеттемелер отбасы мү шелерінің мү дделерін қ ұ қ ық тық қ амтамасыз етудің бір тү рі болып табылады. Ә детте ол ата-аналардың айырылысуы кезінде болады. Неке туралы Заң ның 1-бабында алимент - алуғ а қ ұ қ ығ ы бар екінші адамғ а бір адам беруге міндетті болатын асырау қ аражаты деп тү сіндіріледі. Мұ ндай жағ дайда ата-аналар алимент тө леудің мө лшері, шарты жә не тә ртібі қ арастырылғ ан жазбаша тү рде, нотариат куә ландырғ ан келісім жасай алады. Мұ ндай келісім болмағ ан жағ дайда отбасы мү шелері сотқ а шағ ымдануғ а қ ұ қ ылы. Сот тә ртібімен кә мелетке толмағ ан балаларғ а олардың ата-аналарынан алиментті ай сайын мынадай мө лшерде: бір балағ а - ата-анасы табысының жә не (немесе) ө зге де кірісінің - тө рттен бірін; екі балағ а - ү штен бірін; ү ш жә не одан да кө п балағ а тең жартысын ө ндіріп алады. Балалар да ө зінің ата-анасын асырап-бағ уғ а жә не қ амқ орлық жасауғ а міндетті. Ең бекке жарамсыз, кө мекке мұ қ таж ата-аналарды асырап-бағ у мө лшері сотпен анық талады. Егер сот ата-аналардың ата-ана міндеттерін орындаудан жалтарғ анын анық таса, сондай-ақ ата-аналары ата-ана қ ұ қ ық тарынан айырылғ ан болса балаларының ө здерінің ең бекке жарамсыз, кө мекке мұ қ таж ата-аналарын асырап-бағ у жө ніндегі міндеттерінен босатылуы мү мкін. Заң ғ а сә йкес асырап-бағ уды алуғ а жұ байларының қ ұ қ ығ ы бар, оның ішінде бұ рынғ ы жұ байларының да қ ұ қ ығ ы бар. Бұ л қ ұ қ ық сондай-ақ отбасының басқ а мү шелеріне де тиісті (атасына, ә жесіне, ә пкесіне, ағ а-інілеріне, балаларды тә рбиелеушілерге).
Ұ сынылатын ә дебиеттер: 1. Қ Р Азаматтық кодексі (жалпы бө лім) 27.12.1994 ж. 2. Қ Р Азаматтық кодексі (ерекше бө лім) 1.07.1999 ж. 3. Жайлин Г.А. «А»-дан «Я»-ғ а дейінгі заң ды тұ лғ а. Алматы: Дә некер, 2003. 4. «Неке жә не отбасы туралы» 17.12.1998 ж. Қ Р Заң ы.
СӨ Ж ү шін бақ ылау тапсырмалары (о.-7, 13, 14; д.-13, 17, 33, 34, 43, 49, 53, 54) 1. Қ Р Азаматтық қ ұ қ ығ ы: тү сінік, субъектілер, дерек кө здері. 2. Азаматтық қ ұ қ ық тағ ы шарттар мен келісімдер. 3. Заң ды тұ лғ алардың ұ йымдық -қ ұ қ ық тық нысаны. 4. Неке: некеге тұ рудың, некені тоқ татудың жә не бұ зудың негізі.
6-тақ ырып. Қ азақ стан Республикасының қ аржы қ ұ қ ығ ы. (1 сағ ат) Жоспар 1. Қ азақ стан Республикасының қ аржы қ ұ қ ығ ының негіздері. 2. Қ азақ стан Республикасының бюджет қ ұ қ ығ ы. 3. Қ азақ стан Республикасының салық қ ұ қ ығ ының жалпы ережелері Қ аржылық қ ұ қ ық – бұ л мемлекеттің қ аржылық қ ызмет барысында, мемлекетпен елдің ақ ша жү йесін қ ұ ру жә не оның қ алыпты жұ мыс жасауын қ амтамасыз ету барысында, сонымен бірге мемлекеттік ақ ша қ орын қ ұ ру, бө лу жә не пайдалануды ұ йымдастыру кезінде туындайтын қ оғ амдық қ атынастарды реттейтін қ ұ қ ық тық мө лшерлер жиынтығ ы. Қ аржылық қ атынастарды реттеу ү шін мемлекет қ аржылық қ ұ қ ық жиынтығ ын қ ұ райтын заң мө лшерлерін белгілейді. Қ аржы-қ ұ қ ық тық мө лшерлер жиынтығ ы қ аржылық қ ұ қ ық жү йесі болып саналады. Қ аржылық қ ұ қ ық жалпы жә не ерекше бө лімдерден тұ рады. Жалпы бө лімде қ аржылық қ ұ рылым, ақ ша жү йесінің қ ұ қ ық тық негідері, қ аржыны басқ ару, қ аржылық жоспарлау жә не қ аржылық бақ ылау туралы ережелер қ амтылғ ан. Ерекше бө лімде бюджеттік қ ұ қ ық, бюджеттен тыс қ орларды қ ұ қ ық тық реттеу, қ аржы-банкілік қ ұ қ ық, қ аржылық -сақ тандыру қ ұ қ ығ ы, қ аржы-шаруашылық қ ұ қ ығ ы қ амтылғ ан. Қ аржы-қ ұ қ ық тық мө лшер – нормативтік-қ ұ қ ық тық актімен бекітілген қ аржылық қ атынас субъектісінің тә ртіп ережесі. Міндеттеу, тыйым салу, уә кіл ету мө лшерлерін кө рсетеді. Мазмұ нына қ арай: материалдық жә не процессуалдық. Қ аржылық қ ұ қ ық тық қ атынас – қ аржылық қ ұ қ ық нормаларымен реттелген қ аржы-экономикалық қ атынас. Қ ұ қ ық тық қ атынастың субъектілеріне мемлекет, ә кімшілік-аумақ тық қ ұ рылым, мемлекеттік билік жә не басқ ару органдары, заң ды жә не жеке тұ лғ алар жатады. Қ аржы, ақ ша қ аражатының жиынтығ ы ретінде ақ ша қ оры тү рінде қ олданылады. Ақ ша қ оры – белгілі бір мақ саттарғ а арналғ ан мемлекеттің ақ ша қ аражатының жеке бір бө лігі. Мемлекеттік ақ ша қ орының жиынтығ ы қ аржылық жү йені қ ұ райды. Қ аржылық жү йе – қ аржы-экономикалық институттардың жиынтығ ы, олардың ә рқ айсысы белгілі бір салады. Қ азіргі кезең де оның қ ұ рамына бюджеттік жү йе; бюджеттен тыс мақ сатты мемлекеттік жә не жергілікті ақ ша қ оры; кә сіпорын, ұ йым, мекемелердің қ аржылары кіреді. «Қ аржы» ұ ғ ымымен заң ғ ылымы аясында қ алыптасқ ан «мемлекеттің қ аржы қ ызметі» ұ ғ ымы тығ ыз байланысты. Мемлекеттің қ аржы қ ызметі – ақ ша қ орын жинау, ү лестіру жә не пайдалану жө ніндегі қ ызмет. Мемлекеттің қ аржы қ ызметінің ә дісі – бұ л мемлекеттің қ аржы жү йесінің қ ұ рамына кіретін ақ ша қ орын қ алыптастыру, бө лу жә не пайдалануды ұ йымдастыруды мемлекет кө мегімен жү зеге асыратын нақ ты ә діс-тә сілдер. Ең қ олайлы ә дістер мыналар болып табылады: 1. Ақ ша қ орын қ ұ ру (ақ ша қ аражатының оларды иеленушілерден ық тиярынсыз қ айтарымсыз алынуы, ерікті-қ айтарымсыз немесе қ айтарымды жә не т.б. алынуы). 2. Ақ ша қ орын ү лестіру ә дісі (қ аржыландыру, несие беру, қ ор иелерінің ө здерінің қ аржылық міндеттемелерін орындауы). 3. Ақ ша қ орын пайдалануды ұ йымдастыру ә дісі (ақ ша қ орын тағ айындауды белгілеу, ақ ша қ орынан алынғ ан қ аражаттарды пайдалану тә ртібі, пайданы ү лестіру нормативтерінің, қ аражаттарды бө лу лимиттерінің тә ртібі, қ орды пайдалануды жоспарлау, ақ ша қ орын пайдалануды бақ ылау). Қ аржылық бақ ылау мемлекеттің қ аржы қ ызметінің маң ызды бағ ыты болып табылады. Ол мемлекеттің жә не елдің ә леуметтік-экономикалық тиімді дамуы мақ сатында жергілікті ө зін-ө зі басқ ару субъектілерінің ақ ша қ орын қ алыптастыру, ү лестіру жә не пайдалану іс-ә рекетінің заң дылығ ын жә не мақ сатқ а сә йкестілігін бақ ылауды жү зеге асырады. Қ аржылық бақ ылаудың элементтері: 1. субъектілер – ө зінің қ ұ қ ық тық кү шіне тиісті билік ө кілеттіктерімен бө лінген мемлекеттік органдар. 2. нысандар – мемлекеттік органдар, мемлекеттік заң ды тұ лғ а, мемлекеттік емес заң ды тұ лғ а, азаматтар. 3. мә ні – қ аржылық қ ызметіне қ атысушылар ретінде олардың ө з міндеттемелерін сақ тау тұ рғ ысынан осы бақ ылау нысандарының тә ртібі. 4. мақ саттар - қ аржы қ ызметіне қ атысушылардың қ аржы заң намасын бұ зуы немесе ө з міндеттерін сапасыз орындау фактілерін, кінә лілерді табу, оларды жауапқ а тарту, сонымен бірге қ аржылық тә ртіпті бұ зуды жою. Қ аржылық бақ ылаудың ә дістері – бұ л оны жү зеге асырудың ә діс-тә сілдері (тексеру, қ аржы жоспарларының жобаларын, ө тінімдерін, қ аржы-шаруашылық қ ызметі туралы есептерді жә не т.с.с. қ арау). Қ аржылық бақ ылау: 1. жү зеге асу уақ ыты бойынша: алдын-ала, ағ ымдағ ы, келесі; 2. тү ріне қ арай: тікелей жә не жанама тү рдегі; 3. субъектілерге қ арай: мамандандырылғ ан жә не функционалдық; 4. саласына қ арай: ақ ша айналымы, валюта, бюджет, салық, банк, сақ тандыру, қ аржы-шаруашылық ережелерін сақ тауды бақ ылау болып бө лінеді. Қ аржы жү йесінің орталық орнын бюджет қ ұ райды. Бұ л ө зіне мемлекеттік ресурстарды қ алыптастыру, ү лестіру жә не пайдалану жө ніндегі ақ ша қ атынастарын, бір мезгілдегі бірың ғ ай ақ ша қ орын, сонымен қ атар мемлекеттің негізгі қ аржы жоспарын қ амтитын экономикалық жә не қ ұ қ ық тық котегория. Бюджеттік қ ұ қ ық – бұ л бюджет қ ұ рылымын ұ йымдастыру кезінде, сонымен қ атар орталық жә не жергілікті бюджеттерді қ алыптастыру, ү лестіру жә не пайдалануды ұ йымдастырумен байланысты туындайтын қ атынастарды реттейтін қ аржылық қ ұ қ ық тың ерекше бө лімінің тарауы. «Бюджеттік жү йе туралы» 1.04.1999 ж. Қ Р Заң ының 1-бабына бойынша, бюджет – бұ л заң мен немесе жергілікті сайланбалы органдардың шешімімен бекітілген, мемлекеттің ө з қ ызметтерін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан жә не салық тар, алымдар, жә не басқ а да міндетті тө лемдер, капиталмен жасалатын операциялардан тү скен табыстар, салық сыз жә не ө зге де заң намалық актілермен қ арастырылғ ан тү сімдер есебінен қ ұ рылғ ан мемлекеттің орталық ақ ша қ оры. Мемлекеттік бюджет табыстарының негізгі кө здері салық тар болып табылады. Салық – бұ л мемлекетпен бір жақ ты тә ртіпте уә кілетті органның ө кіліне бекітілген жә не мемлекет табысына жататын қ ұ қ ық тық формада міндетті ақ шалай немесе заттай тө лем. Ол белгілі бір мө лшерде шығ арылады, қ айтарымсыз, баламасыз, жә не тұ рақ тылық сипатта болады. Салық қ ұ қ ығ ы – салық тарды бірың ғ ай ө кіметтік белгілеу жә не ө ндіріп алу арқ ылы мемлекеттік бюджет табыстарын қ ұ ру жө ніндегі мемлекет пен салық тө леушілердің арасындағ ы қ ұ қ ық тық қ атынастарды реттейтін қ аржы-қ ұ қ ық тық мө лшерлердің жиынтығ ы. Салық – бұ л ө зінің ішкі қ ұ рылымдары бар, кү рделі тү зілім. Ол мынадай элементтерден тұ рады: 1. Салық тың қ ұ қ ық тық негізі; 2. Салық тың субъектісі – салық тө леуші адам; 3. Салық тың нысаны –салық не жө нінде ө ндіріліп алынса сол болады (табыс, мү лік жә не т.б.); 4. Салық тың мө лшері – салық тық тө лемнің мө лшерін анық тайтын заң мен белгіленген салық салу шамасы; 5. Салық тө леу тә ртібі – салық тө лемдерінің салық тө леушіден мемлекетке ө туі жү зеге асуы тиіс салық заң намасымен бекітілген ереже Салық ты топтастыруғ а болады. Салық тық ауыртпалық ты қ олданушыларғ а байланысты олар тура жә не жанама, тө леу тү ріне байланысты ақ шалай жә не заттай, аумақ тық дең гейіне байланысты жергілікті жә не жалпы мемлекеттік болып бө лінеді. Субъект бойынша салық тар жеке жә не заң ды тұ лғ алардың салық тары болып бө лінеді. Қ Р Салық кодексінің 60-бабы да салық тың ә р тү рлі тү рлерін белгілейді.
Ұ сынылатын ә дебиеттер: 1. Сейдахметова Ф.С. Қ азақ стандағ ы салық тар. Оқ у қ ұ ралы. Алматы, 2002. 2. Финансовое право. Уч., отв. Ред. Н.И. Химичева М., 2000. 3. Худяков А.И. Наурызбаева Н.Е. Салық тар: тү сінік, элементтері, белгілеу, тү рлері. Алматы, 1998.
СӨ Ж ү шін бақ ылау тапсырмалары (о.- 13, 15; д.- 37, 40, 57, 58) 1. Мемлекеттің қ аржылық қ ызметі. 2. Қ аржылық қ ұ қ ық тың жү йесі. 3. Салық тар жә не олардың тү рлері.
7-тақ ырып. Қ азақ стан Республикасының ең бек қ ұ қ ығ ы жә не ә леуметтік қ амтамасыз ету қ ұ қ ығ ы (1 сағ ат) Жоспар 1. Ең бек қ ұ қ ығ ы негіздері. 2. Ә леуметтік қ амтамасыз ету қ ұ қ ығ ы. Ең бек қ ұ қ ығ ы - бұ л жұ мыс беруші мен қ ызметкердің арасында жеке, ұ жымдық жә не басқ а да шарттардың негізінде белгілі бір ең бек қ ызметін іске асыру бойынша азаматтардың ең бек бостандығ ы конституциялық қ ұ қ ығ ын жү зеге асыру ү рдісінде пайда болатын ең бек қ атынастарын реттейтін қ ұ қ ық саласы. Ең бек қ ұ қ ығ ының негізгі қ айнар кө зі Конституция жә не Қ Р Ең бек Кодексі. «Халық ты жұ мыспен қ амту туралы» Қ Р 23.01.2001ж. Заң ы, «Ә леуметтік серіктестік туралы» 18.12.2000ж., «Ең бек қ ауіпсіздігі жә не қ орғ алуы туралы» 22.02.2004ж., «Кә сіподақ тар туралы»9.04.1993ж. жә не басқ а да ең бек заң намаларында мазмұ ндалғ ан. Ұ жымдық шарт - бұ л жазбаша шарт тү рінде ресімделген, бір немесе бірнеше жұ мыс берушілер (ө кілдері) жә не қ ызметкерлердің бір немесе бірнеше ө кілінің ең бек жә не ә леуметтік-экономикалық мә селелерін шешу ү шін қ ол қ ойғ ан қ ұ қ ық тық акт. Ең бек шарты - бұ л қ ызметкер мен жұ мыс беруші арасында жасалатын екіжақ ты келісім, ол бойынша қ ызметкер белгілі бір мамандық, біліктілік немесе лауазым бойынша жұ мыс берушінің актілерін орындауғ а, ал жұ мыс беруші уақ ытында жә не толық кө лемде қ ызметкердің ең бекақ ысын, заң мен жә не тараптардың келісімі бойынша кө зделген басқ а да ақ шалай тө лемдерді тө леуге, ең бек туралы заң намамен жә не ұ жымдық шартпен кө зделген ең бек жағ дайын қ амтамасыз етуге міндеттенеді. Ең бек шарты белгіленбеген мерзімге, бір жылдан кем емес белгілі бір мерзімге жасалуы мү мкін. Бұ рын бір жылдан кем емес белгілі бір мерзімге шарт жасасқ ан қ ызметкермен жеке ең бек шарты қ айтадан жасалғ ан жағ дайда, оның ішінде ең бек шартының мерзімі ұ зартылғ ан кезде, ол белгіленбеген мерзімге жасалғ ан болып есептеледі. Ең бек шарты белгіленбеген мерзімге жасалғ ан қ ызметкерлер ү шін кө зделген кепілдіктер мен ө темақ ыларды беруден жалтару мақ сатында ең бек шарттарын белгілі бір мерзімге жасауғ а тыйым салынады. Егер ең бек шартының қ олданылу мерзімі аяқ талғ ан кезде тараптардың бірде-бірі тә улік ішінде ең бек қ атынастарын тоқ татуды талап етпеген болса, онда ол белгіленбеген мерзімге жасалғ ан болып есептеледі; белгілі бір жұ мыстың орындалу уақ ытына; жұ мыста уақ ытша болмағ ан қ ызметкерді ауыстыру уақ ытына; маусымдық жұ мысты орындау уақ ытына жасалуы мү мкін. Он алты жасқ а толғ ан азаматтармен ең бек шартын жасасуғ а жол беріледі. Ата-анасының біреуінің, қ орғ аншысының, қ амқ оршысының немесе асырап алушысының жазбаша келісімі мен орта білім беру ұ йымында негізгі орта, жалпы орта білім алғ ан жағ дайда, он бес жасқ а толғ ан азаматтармен; сабақ тан бос уақ ытында, денсаулығ ына зиян келтірмейтін жә не оқ у процесін бұ збайтын жұ мысты орындау ү шін, он тө рт жасқ а толғ ан оқ ушылар мен ең бек шарты жасалуы мү мкін. Ең бек шартына кә мелетке толмағ ан адаммен қ атар оның ата-анасының біреуі, қ орғ аншысы, қ амқ оршысы немесе асырап алушысы қ ол қ оюғ а тиіс. Қ ызметкермен ең бек шарты жұ мыс берушінің бастамасы бойынша:
|