Мемлекеттік ветеринариялық органдар, олардың еліміздегі ветеринариялық істі басқарудағы рөлі

Біздің елімізде Мемлекеттік ветеринариялық органдар Ветеринарияны мемлекеттік Республикалық органы (Қ Р АШМ ветеринариялық бақ ылау жә не қ адағ алау Комитеті) мен облыстардағ ы, аудандардағ ы жә не қ алалардағ ы мемлекеттік ветеринариялық қ ызметтің жергілікті атқ ару органдары тү рінде берілген. Органдардың заң ды статусы, қ ұ қ ық тары, міндеттері мен функциялары Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» заң ында жә не Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік органдар қ ызметін регламенттейтін ө зге заң дары негізінде Ү кімет бекітетін ережелермен айқ ындалады. Мемлекеттік ветеринариялық органдар тиісті дең гейде ө з қ ұ зыреттері шең берінде ветеринариялық істі басқ арып отырады.

Ветеринария басқ армасының республикалық органы ө з қ ызметін жү ргізу барысында Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» заң ын, Қ азақ стан Республикасының Министрлер Кабинеті бекіткен осы орган туралы ережені, Қ азақ стан Республикасының Министрлер Кабинетінің ө кімдері мен қ аулыларын, ветеринария бойынша нұ сқ амалар мен ө зге нормативтік қ ұ жаттарды басшылық етеді. Қ ол астындағ ы мекемелер мен кә сіпорындарда қ олданыстағ ы заң намалардың дұ рыс орындалуын қ амтамасыз етеді. Ветеринария басқ армасының республикалық органы ө зіне жү ктелген міндеттемелерге сә йкес келесі функцияларды атқ арады:

- республика аумағ ында жануарлар ауруларын профифлактикалау мен олармен кү ресу бойынша шаралар ө ткізілуін, жануар текті ө німдердің, шикізаттардың ветеринариялық -санитарлық тұ рғ ыдан алғ анда сапалы шығ арылуын жү зеге асырып, бақ ылайды;

- республика аумағ ын ө зге мемлекеттерден аса қ ауіпті жануар аурулары қ оздырушыларының енуінен қ орғ ау бойынша шараларды қ ұ растырып, ұ йымдастырады;

- Қ азақ стан Республикасының Денсаулық сақ тау Министрлігі органдарымен бірлесе отырып адамдар мен жануарларғ а ортақ ауруларды (зооантропоноздарды) профилактикалау жә не олармен кү ресу бойынша шараларды қ ұ растырады;

- ішкі тасымалдауларды, жануарларды импорттау мен экспорттауды, жануар текті ө німдер мен шикізаттарды ө ң деу, сақ тау жә не тасымалдауды, сонымен қ атар азық тар мен ветеринариялық қ ызмет бақ ылауындағ ы жү ктерді бақ ылауында ұ стайды;

- ветеринария мә селелеріне қ атысты нұ сқ аулық тарды, ұ сыныстарды, ережелерді жә не ө зге нормативтік қ ұ жаттарды қ ұ растырып, бекітеді;

- ғ ылыми-зерттеу мекемелерінен келіп тү сетін ө нертабыстар мен рационализаторлық ұ сыныстарды, сонымен қ атар жаң а технологиялық тә сілдерді, профилактикалау, диагностикалау жә не емдеу ә діс-тә сілдерін қ арастырып, сынамадан ө ткізіп ветеринария практикасына ендіру ү шін қ абылдап алады;

- биологиялық препараттарғ а, қ ажетті қ ұ рал-жабдық тарғ а, емдік, дезинфекциялық жә не ө зге жануарларды аурулардан қ орғ ау қ ұ ралдарына деген сұ раныстарды айқ ындайды;

- жалпы республика жә не облыстар бойынша індетке қ арсы жоспарларды қ арастырып, бекітеді;

- қ ажетті жағ дайларда эпизоотияны жою бойынша экспедициялар ұ йымдастырып, аса қ ауіпті инфекцияларғ а қ арсы биопрепараттар мен дезинфекциялаушы заттар қ орын қ ұ рады;

- мекемелерге, ұ йымдарғ а, кә сіпорындарғ а жә не ветеринария басқ армасының республикалық органына тікелей тә уелді ветеринарияның мемлекеттік басқ армасына материалдық -техникалық қ ұ рал-жабдық тарды бө ліп береді де осы аталғ ан мекемелерді қ аржыландырады;

- ветеринариялық, технологиялық жабдық тар ө ндірісіне, закупок оларды импорт арқ ылы сатып алуғ а, санитарлық жә не ветеринариялық талаптарғ а сай арнайы автортранспорт пен технологиялық жабдық тарды қ ұ ру ү шін жаң а машиналар қ ұ растыруына тапсырыстар береді;

- ветеринариялық жү йені жетілдіру жә не ұ йымдастыру бойынша ұ сыныстар береді;

- малшаруашылық нысандарын, ветеринариялық қ ызмет мекемелеріне арналғ ан ғ имараттарды жә не ө ң деу мекемелері ғ имараттарының технологиялық жобалау нормаларын қ ұ растыруғ а қ атысады, сонымен қ атар, қ ұ рылысын жү ргізу кезінде жоғ арыда аталғ ан қ ұ рылымдардың ветеринариялық талаптарының ұ сталынуын бақ ылайды;

- мү дделі министрліктер жә не ведомстволармен бірлесе отырып ветеринар мамандарына деген сұ раныстарды анық тап, оларды дайындау, қ айта дайындау курстарынан ө ткізу бойынша мә селелер енгізеді, жоғ арғ ы оқ у орындары ү шін оқ у бағ дарламалары мен жоспарларын қ ұ растыру ісіне ат салысады;

- ветеринария бойынша статистикалық есеп беру мен есепке алу формалары бойынша ұ сыныстар қ ұ растырады, жануарлардың карантиндік ауруларының статистикалық есебін жү ргізеді;

- ө з міндеттері мен функцияларын орындау барысында ветеринария басқ армасының Республикалық органы ө зінің міндеттеріне сә йкес жә не ө з қ ұ қ ылары шең берінде мү дделі министрліктер мен ведомстволармен тығ ыз бірлестіктікте ветеринария туралы мә селелердің шешілуін қ амтамасыз етеді;

- фермерлерге, шаруа қ ожалық тарына, кооперативтерге, қ осалқ ы шаруашылық тарғ а жә не басқ а шаруашылық тарғ а ветеринариялық қ ызмет кө рсету тү ріндегі кө мегін кө рсетеді;

- жеке кә сіпкерлік ветеринариялық қ ызмет бойынша лицензиялық жұ мыстарды ұ йымдастырып, оларды бақ ылауғ а алады;

- ө з қ ұ зыреттілігі шегінде тиісті тә ртіпке сай Бү кіл ә лемдік ветеринариялық ассоциациямен, Халық аралық эпизоотиялық бюро жә не Бү кіл ә лемдік денсаулық сақ тау ұ йымымен ынтамақ тастық пен қ арым-қ атынаста жұ мыс жасайды.

2.5 Мемлекеттік ветеринариялық бақ ылау (қ адағ алау)

Мемлекеттік ветеринариялық бақ ылау – бұ л Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» заң ы мен оғ ан сә йкес шығ арылғ ан нормативтік актілердің бұ зылуына жол бермеу жә не оларды жоюғ а бағ ытталынғ ан мемлекеттік ветеринариялық басқ ару органдарының қ ызметі.

Мемлекеттік ветеринариялық бақ ылауды жү зеге асыру тә ртібі Қ азақ стан Республикасы Ү кіметі бекітетін арнайы ережелер арқ ылы жү ргізіледі.

Осы ережеге сә йкес мемлекеттік ветеринариялық бақ ылауды ұ йымдастырып, ө ткізу барлық дең гейдегі бас мемлекеттік ветеринариялық -санитарлық инспекторларғ а, олардың орынбасарларына жә не мемлекеттік ветеринариялық инспекторларғ а міндеттеледі.

Аталғ ан лауазым иелері тө менде келтірілген бақ ылау тү рлерін жү ргізуге міндетті:

- министрліктердің, ведомстволардың, басқ а басқ ару органдарының, кооперативтік жә не басқ а меншік иелері мекемелерінің, ұ йымдары мен кә сіпорындарының, фермерлердің, шаруа қ ожалық тарының, сонымен қ атар жекелеген азаматтардың Қ азақ стан Республикасы Заң дарын, атқ арушы билік орындарының шешімдерін, бұ йрық тарын, нұ сқ амаларын, нұ сқ аулық тарын, ветеринария мә селелері бойынша ережелерді сақ тауын бақ ылайды;

- эпизоотияғ а қ арсы шаралар жоспарларының орындалуын, жануарлардың жұ қ палы жә не жұ қ палы емес ауруларының алдын алу жә не оларды жою бойынша шаралардың дұ рыс ұ йымдастырылып, ө ткізілуін, сонымен қ атар Қ азақ стан Республикасы аумағ ын ө зге елдерден жұ қ палы ауру ендірілуінен қ орғ ауды бақ ылау;

- ведомстволар мен жеке кә сіпкерлік ветеринариялық қ ызметтердің ветеринариялық қ ызметі жұ мыстарын бақ ылауында ұ стау;

- малшаруашылығ ының бақ ылауындағ ы нысандардың ветеринариялық -санитарлық жағ дайын, ө ң деу жә не шикізаттық ө неркә сіп қ ызметін, базарларды, жә рмең келер мен ө зге нысандарды бақ ылауда ұ стау;

- малшаруашылығ ы ғ имараттарының, балық шаруашылық тарының, жануарларды сою мекемелерінің, жануар текті ө німдер мен шикізаттарды ө ң деу, сақ тау мекемелерін жобалау мен қ ұ рылысын жү ргізу кезінде зоогигиеналық нормалар мен ветеринариялық -санитарлық талаптардың сақ талуын бақ ылау;

- жануарларды, жануар текті ө німдер мен шикізаттардың тасымалдануы ү шін пайдаланылатын кө лік тү рлерінің ветеринариялық -санитарлық ө ң делуін бақ ылау;

- малшаруашылығ ы мен ветеринарияда биологиялық жә не ө зге препараттар қ олданылуын бақ ылау;

- азық тардың пайдалданылуын бақ ылау, олардың қ ұ рамында улы жә не зиянды заттар болмауын қ адағ алау.

Мемлекеттік ветеринариялық қ адағ алаудың (бақ ылаудың) заң ды тұ рғ ыдан алғ андағ ы ә рекет етуі Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» заң ымен жә не басқ а заң ды қ ұ жаттармен қ амтамасыз етілген.

Облыстарда ветеринариялық істің басқ арылуын облыстардың атқ арушы билік органдары (облыс ә кімшілігі) мен оның облыстағ ы мемлекеттік ветеринариялық басқ ару органы жү зеге асырады. Бұ л орган атқ арушы орган басшылығ ына жә не ветеринарияны мемлекеттік басқ ару республикалық органына бағ ынышты.

Ветеринарияны мемлекеттік басқ арудың облыстық органымен тікелей жұ мысын облыстық ветеринариялық зертханалар, «Республикалық індетке қ арсы бө лім» РМК облыстық филиалдары, облыс басшылығ ындағ ы қ алалардың ветеринариялық қ ызметтері мен ауылдық ауданджардың ветеринариялық қ ызметтері, сонымен қ атар, ғ ылыми-зерттеу ветеринариялық ұ йымдары мен білім беру мекемелері жасайды.

Ветеринарияны мемлекеттік басқ арудың облыстық органы ветеринариялық істі басқ арумен қ атар, облыс аумағ ында мемлекеттік қ адағ алауды да ө ткізеді.

Облыстық орган ветеринариялық жү йелердің дамуына қ атысты мә селелермен, оларды мамандармен қ амтылу мә селелерімен айналысады. Эпизоотиялық жағ дайды зерттейді, індетке қ арсы жоспарлар қ ұ растырады, олардың орындалуын бақ ылауында ұ стайды, ветеринариялық жү йелердің биопрепараттармен жә не басқ а жануар ауруларымен кү ресуге керекті қ ұ рал-жабдық тармен қ амтылу мә селелерін шешеді. Диагностикалық, емдік жұ мыстарды ұ йымдастырып, ветеринариялық қ адағ алау жұ мыстарын жү ргізеді. Ветеринариялық мекемелерді салу, оларды жө ндеу, қ аржыландыру мә селелерімен айналысады. Ветеринариялық білімді, ғ ылыми жетісітіктерді, алдың ғ ы қ атарлы практиканы ү гіттеу, насихаттау жұ мыстарын ө ткізеді, ветеринариялық есепке алу, статистика жинау жұ мыстарын, сонымен қ атар облыста ветеринариялық істі жақ сартуғ а қ атысты ө зге де жұ мыстарды жү ргізеді.

Мемлекеттік ветеринариялық жү йе - малшаруашылығ ына қ ызмет жә не мемлекеттік ветеринариялық қ адағ алау ө ткізу бойынша практикалық ветеринариялық шаралар ө ткізетін мемлекеттік ветеринариялық мекемелер мен ұ йымдар.

Арналымы мен сипаты бойынша мемлекеттік ветеринариялық жү йенің барлық мекемелері мен ұ йымдарын емдік-профилактикалық, диагностикалық, эпизоотияғ а қ арсы жә не ветеринариялық -санитарлық деп бө луге болады.

Емдік-профилактикалық мекемелер жалпы сипаттағ ы мекемелер болып саналады, олардың қ атарына бекітілінген аймақ тарда жұ қ палы жә не жұ қ палы емес ауруларды профилактикалау, емдеу бойынша барлық аудандық жә не қ алалық ветеринариялық емханалар, ветеринариялық бө лімдер мен ө зге емдік мекемелер кіреді.

Диагностикалық мекемелер қ атарына негізінен диагностикалық зерттеулермен айналысатын Республикалық ветеринариялық зертхана мен оның облыстық, аудандық филиалдары кіреді.

Эпизоотияғ а қ арсы мекемелер «Республикалық індетке қ арсы бө лім» РМК мен оның облыстық филиалдары тү рінде білінеді, олар жануарлардың инфекциялық жә не инвазиялық ауруларының ошақ тарын жою бойынша шараларды ұ йымдастыру жұ мыстарымен айналысады.

Ветеринариялық -санитарлық мекемелер ветеринариялық -санитарлық қ адағ алау жә не ветеринариялық -санитарлық шаралар ө ткізуіне қ атысты шаралармен айналысады.

Бұ л мекемелер қ атарына жататындар: ветеринариялық бақ ылау бекеттері, ветеринариялық -санитарлық сараптау зертханалары.

Осы келтірілген ветеринариялық мекемелер мен ұ йымдардың ә рқ айсына қ атысты типтік ережелер дайындалады, онда олардың міндеттері, функциялары мен қ ұ қ ық тары баяндалады.

Жаң а ветеринариялық мекемелер қ ұ ру, қ олданыстағ ыларын қ айта қ ұ ру, республикалық маң ызы бар ветеринариялық мекемелердің ветеринариялық жү йелері қ ұ рылымдарын жетілдіруге қ атысты мә селелерді Қ азақ стан Республикасы Министрлер Кабинеті, облыстарда басқ арушы облыстық атқ ару органдары (облыс ә кімшілігі).

Ветеринарияны мемлекеттік басқ ару органдарының қ ызметі Қ азақ стан Республикасы Министрлер Кабинеті бекіткен ережелермен, ал мемлекеттік ветеринариялық мекемелер мен ұ йымдардың қ ызметі Ветеринарияны мемлекеттік басқ ару Республикалық органы бекіткен ережелермен регламенттеледі.

Ветеринарияны мемлекеттік басқ ару Республикалық органдары туралы ережеде мына мә селелер келтірілген: жалпы мә селелер, негізгі міндеттер, функциялар, жауапкершілік, ветеринариялық қ адағ алау (бақ ылау), ветеринарияны мемлекеттік басқ ару Республикалық органдарының қ ұ қ ық тары. Бұ л ережеде біздің елімізде ветеринарияны басқ ару бойынша қ ызметтің барлық мә селелері қ амтылғ ан.

Ветеринарияны мемлекеттік басқ ару облыстық органдарының ережелерінде де жалпы мә селелер, негізгі міндеттер, функциялар, жауапкершілік, ветеринариялық қ адағ алау (бақ ылау), ветеринарияны мемлекеттік басқ ару облыстық органдарының нұ сқ аулық тары келтірілген. Ережелерде Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» Заң ында баяндалғ ан жә не орындалуғ а міндетті заң намалық нормаларды жү зеге асыру бойынша ветеринария қ ызметінің барлық тұ стары толығ ымен келтірілген. Облыстық мемлекеттік ветеринариялық мекемелер ә р облыста облыстық ветеринариялық зертхана, эпизоотияғ а қ арсы бө лім жә не жеке кә сіпкерлік ветеринариялық қ ызмет тү рінде болады. Облыстық мемлекеттік ветеринариялық мекемелердің қ ызметтерін ветеринарияны мемлекеттік басқ арудың республикалық органы бекіткен ережелермен регламенттелген. Шаруашылық есептік ұ йымдар облыстық мемлекеттік ветеринариялық орган бекіткен жарғ ылар мен ережелерді басшылық қ а ала отырып жұ мыс жасайды.

Ережелерде осы ұ йымдардың қ ызметіне қ атысты жалпы сұ рақ тар, міндеттері, функциялары, жауапкершіліктері, емдік, профилактикалық, диагностикалық, эпизоотияғ а қ арсы, ветеринариялық -санитарлық, зоогигиеналық, облыс аумағ ындағ ы бақ ылау (қ адағ алау) сипатындағ ы жұ мыс тә ртіптері кө рсетілген.

Бақ ылау сұ рақ тары

1. Қ азақ стан Республикасындағ ы ветеринариялық істің мә ні мен маң ызы.

2. Мемлекеттік ветеринарияның жетекші рө лі неде.

3. Республикадағ ы жеке кә сіпкерлік ветеринариялық қ ызмет.

4. Мемлекеттік ветеринариялық қ адағ алау, оның мақ саттары мен маң ызы.