Тақырып: Сумен жылыту жүйелері

Орталық тан жылыту жү йелерінің элементтері

Сумен жә не бумен жылыту жү йелерінің негізгі элементтерінің бірі – жылыту аспаптары, олар жылутасымалдағ ыш жылуын бө лме ауасына беруге арналғ ан.

Бө лмелерге орнатылатын жылыту аспаптарына тү рлі талаптар қ ойылады:

санитарлық –гигиеналық - бет температурасы салыстырмалы тү рде тө мен болуы, аспаптың кө лденең бетіне шаң қ онатындық тан, ауданы шектеулі болуы, аспап бетін шаң нан тазарту ың ғ айлы болуы керек;

экономикалық – аспап қ ұ ны салыстырмалы тү рде арзан, аспапқ а жұ мсалатын металл шығ ыны аз болуы керек;

сә улеліктік – қ ұ рылыс– аспаптың сыртқ ы тү рі бө лме интерьеріне сай болуы, аспаптың бө лмедегі алатын ауданы аз болуы тиіс;

ө ндірістік – монтаждық – ең бек ө німділігін арттыру ү шін аспаптарды дайындау жә не монтаждауды механикаландыру;

пайдалану бойынша– аспаптардың жылу беруін реттеу мү мкіндігі, аспап ішіндегі гидростатикалық қ ысымның шекті жұ мыс жағ дайында температураның тұ рақ ты жә не қ абырғ аларынан су ө тпеуі.

Жылыту аспаптарына сонымен қ атар, жылутехникалық талап қ ойылады: аспап қ абырғ асының бірлік ауданы арқ ылы бө лмеге жылутасымалдағ ыштан неғ ұ рлым кө п мө лшерде жылу ағ ынын алып беруі қ ажет. Сонымен қ атар, аспаптар механикалық тө зімді, тасымалдауғ а ың ғ айлы, су жә не бу ө тпейтін болуы керек.

а) б) в) г) д) е)

18-сурет.

а-радиатор, б- панель, в- конвектор, г- қ ырлы қ ұ быр, д- тегіс қ ұ бырлы аспап, е- калорифер.

Радиаторлар – жылыту техникасында кең ін ен қ олданылады, сұ р шойыннан жеке секциялар тү рінде жасалады (19-сурет). Радиатордың жеке секцияларынан ниппельдер арқ ылы ауданы ә ртү рлі жылыту аспаптарын қ ұ растырады. Радиаторлар – конвективті- радиациялық типтес аспаптарғ а жатады.

19-сурет

20-сурет 21-сурет

Жылыту бетон панельдері (21-сурет) - диаметрі 15-20 мм қ ұ бырларды иректеп немесе колонна тү рінде жү ргізіп, бетон қ абырғ алық қ ұ рсауына бекітеді немесе бетон ішіне шыны, пластмасса, бетон каналдар жү ргізеді.

Конвекторлар – қ ырланғ ан қ ұ бырдан жә не қ аптамадан тұ ратын конвективті аспаптар (75 % артық жылу конвекциямен беріледі) (22-сурет).

22-сурет.

1-қ ырлы жылыту элементі; 2- қ аптама; 3-ауа қ ақ пағ ы

Қ ырлы қ ұ бырлар – ашық орнатылатын, конвективті типтегі жылыту аспаптары, шойыннан дайындалады, жылыту жү йесіне жалғ ау ү шін ұ штарын фланецті қ осылыс етіп жасайды (23-сурет).

23-сурет

Тегіс қ ұ бырлы аспаптар – Ø 32 ÷ 100 мм қ ұ бырлардан ирек немесе колонна (регистр) тү рінде жасалады (24-сурет).

а) – ирек қ ұ бырлы; б)- регистр

24-сурет.

Калориферлер – қ ұ бырдың бірнеше қ атар қ ырларының арқ асында едә уір жылыту ауданы бар ық шам жылыту аспаптары (18, е –сурет). Калориферлерді ауамен жылытудың жергілікті жә не орталық жү йелерінде қ олданады.

Жылыту жү йелерінің жылыту аспаптары ә детте, сыртқ ы қ абырғ а тұ сына, кө бінесе терезе астына орнатылады, себебі, терезеден келетін суық ауа ағ ындарына тосқ ауыл болады. Жылыту аспабының тү рі ғ имарат пен бө лмелердің арналуына қ арай таң далады. Жылыту аспатарын таң дауғ а байланысты ұ сыныстар мен олардың бетінің шекті температурасы СниП қ ұ жаттарында беріледі.

Орталық тан жылыту жү йелерінің қ ұ бырлары жылутасымалдағ ыштың есепті мө лшерін жылыту аспаптарына жеткізуге жә не суығ ан жылутасымалдағ ышты одан ә кетуге арналады. Орталық тан жылыту жү йелерінде металл (болат, мыс жә не т.б.) жә не металл емес (пластмасса, шыны жә не т.б.) қ ұ бырлар қ олданылады.

Жұ мсақ кө міртекті болаттан жасалғ ан жапсарлы жә не жапсарсыз қ ұ бырлар d_у=15÷ 150 мм кең інен қ олданылады.

Жылыту жү йелерінің қ ұ бырлары сумен жылыту жү йелерінде беру жә не қ айту магистральдары, бумен жылыту жү йелерінде бу жә не шық қ ұ быбырлары, сонымен қ атар, жылыту желілері жә не аспаптарғ а жеткізуші қ ұ бырлар болып бө лінеді.

Жоғ арыдан тартылғ ан жү йелерде беру магистралін шатырда немесе кей жағ дайларда, жоғ арғ ы қ абаттың тө бесі астынан тартады, ал қ айту магистралін тө леде немесе бірінші қ абаттың едені астынан тартады. Тө меннен тартылғ ан жү йелерде екі магистральді де тө леде немесе бірінші қ абат едені астында тартады.

Жылыту желілері сыртқ ы қ абырғ а тұ сында тік тартылады. Бұ рыштағ ы бө лмелерде оларды бұ рыштан жү ргізген дұ рыс.

Жауып-реттегіш арматуралар - жылыту жү йесін толығ ымен немесе жеке бө ліктерін, желілерді, жылыту аспаптарын жылудан ажыратуғ а жә не сонымен бірге реттеуге арналады. Жылыту жү йелерінің жауып-реттегіш арматуралары муфталық (d_у≤ 40; 50 мм) жә не фланецті (d_у≥ 50 мм) болып бө лінеді.

Жылыту техникасында жауып-реттегіш арматура ретінде кө бінесе ысырмалар, вентильдер, крандар жә не ү ш жү рісті крандар қ олданылады (25-сурет)

а) ысырма; б) вентиль; в) тығ ынды кран; г) ү ш жү рісті кран

схемасы.

25-сурет.

1- қ азан; 2- бас желі; 3-беру магистралі; 4- беру желілері; 5-аспаптарғ а жеткізуші қ ұ бырлар; 6- жылыту аспаптары; 7- қ айту желілері; 8-қ айту магистралі; 9- кең ейту шанағ ы; 10- реттеу крандары; 11- магистральдардағ ы ысырмалар; 12- желілердегі вентильдер мен крандар; 13- тығ ынды ү штарамдар (жоғ арыдағ ылары ауа шығ ару ү шін; тө мендегілері – суды ағ ызу ү шін); 14- жү йені сумен толтыру қ ұ быры; 15- ағ ызу қ ұ быры.

Жылыту жү йесінің барлық элементтерінің (қ ұ быр, жылыту аспаптары, арматуралар, жабдық тар жә не тағ ы басқ а) ішкі жағ ы сумен толтырылғ ан. Жү йедегі толтырылғ ан су оны пайдалану барысында біраз ө згерістерге ұ шырайды: су температурасы жоғ арылағ анда кө лемі ұ лғ аяды, ал тө мендегенде кө лемі азаяды. Сә йкесінше ішкі гидравликалық қ ысым ө згереді. Бірақ бұ л ө згерістер жылыту жү йесінің жұ мысына, ә сіресе, ондағ ы элементтердің тө зімділігіне зиянды ә серін тигізбеуі қ ажет. Сондық тан, жылыту жү йесіне тағ ы бір қ осымша элемент – кең ейту ыдысы қ осылады.

Кең ейту ыдысының негізгі қ олданылу мақ саты - жү йедегі су қ ызғ ан кезде кө лемінің ұ лғ аюы нә тижесінде пайда болатын артық суды қ абылдау. Бұ л кезде жү йеде белгілі бір гидравликалық қ ысым болады. Сонымен қ атар, ыдыс жү йеден шамалы мө лшерде су жоғ алатын болса немесе су температурасы тө мендегенде су кө лемі азаятын болса, жеткіліксіз судың орнын толтыруғ а арналады. Ашық ыдыс арқ ылы артық су ағ ып кетеді. Кей жағ дайларда ашық ыдыс ауа ажыратқ ыш жә не ауа ә кеткіш қ ұ рылғ ы ретінде қ олданылады. Жасанды айналымдағ ы сумен жылыту жү йесінің схемасы 27-суретте берілген.

27-сурет.

1- қ азан; 2- бас желі; 3-беру магистралі; 4- беру желілері; 5-аспаптарғ а жеткізуші қ ұ бырлар; 6- жылыту аспаптары; 7- қ айту магистралі; 8- кең ейту шанағ ы; 9- реттеу крандары; 10- ысырмалар; 11- сорғ ы; 12- желілердегі вентильдер мен крандар; 13- тығ ынды ү штарамдар; 14- ауа жинағ ыш.

Жылыту жү йелері (бір қ ұ бырлы, қ ос қ ұ бырлы, жоғ арыдан тартылғ ан, тө меннен тартылғ ан, жылутасымалдағ ыш қ озғ алысы тұ йық талғ ан жә не бағ ыттас) сыртқ ы жылумен қ амту жү йелеріне кө п жағ дайда элеваторлар арқ ылы жалғ анады (28-сурет).

28-сурет.

Элеваторда сыртқ ы жылу тармағ ынан келетін ыстық су жылыту жү йесінің қ айту магистралінен келетін суығ ан сумен араластырылып, жылыту жү йесіне қ ажетті есепті температурамен жіберіледі.

Ұ сынылатын ә дебиеттер: 4-негізгі [85-103; 127-183; ] 9-қ осымша [112-131; 149-151]; 10-қ осымша [70-77].

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. жылыту аспатарының тү рлері мен схемалары.

2. Жылыту жү йелеріндегі қ ұ бырлардың тү рлері мен арналулары.

3. Жауып-реттеу арматураларының тү рлері мен арналулары.

4. Сумен жылыту жү йелерінің схемалары.