Лекцыя 3.

А. 1. У падазеных словах выдзялi устаўку памiж корнем i канчаткам:

стол- iк стал- iц -а стал- iч -н-ы столь- н-iц -а

стол- iк -а стал- iц -ы стал- iч -н-ая столь- н-iц -ы

стол- iк -у стал- iц -ы стал- iч -н-ае столь- н-iк

i г.д. i г.д. i г.д. i падобн.

§ 5. Устаўка (або суфiкс). Так нязьменная часьць слова, што стаiць памiж корнем i канчаткам, называецца устаўкай, напрыклад: воль- н -ы, гаспад- ар -а, ляс- ун -а, ляс- н -ы, лясь- н-iч -ы, балот- н -ы.

Як бачым, побач можа стаяць колькi ўставак: гаспад- ар-оч-к -а, стал- iч-н -ы, акал- iч-н-асьц -i...

У слове гаспадар маем: корань + устаўка (канчатка=0[4]). У слове гаспадара маем: корань i устаўку + канчатак.

2. У пададзеных словах выдзялiць часьць, што перад корнем: на-стаўнiк, па-ставiць, за-гадка, за-гад, уз-рост, усь-цягнуць, пера-ход, а-сьцярожны, ад-бiць, па-маленьку, наў-цёкi.

§ 6. Прыстаўка (або прэфiкс). Тая часьць слова, што стаiць перад корнем, называецца прыстаўкай, напр.: на-лог, на-стаўнiк, на-стольнiк, вы-бары, пярэ-бары, па-раз-носiць, су-сед, па-з-на-ходзiць i г.д. Як бачым, слова можа мець па дзьве i болей прыставак.

§ 7. Тое, што ведаем аб падзеле слова, можна прадставiць гэтак:

слова = прыстаўка + корань + устаўка + канчатак

iнакш: аснова + канчатак

з чаго вiдаць, што:

аснова = прыстаўка + корань + устаўка.

3. Сколькi корняў маюць такiя словы: мяцелiца, панядзелак; сенакос, старадаўны?

§ 8. Большасьць слоў мае адзiн корань, але бываюць такiя, што маюць па два, напр.: сен-а-жаць, агн-я-цвет, сен-а-кос, нач-лег, Бел-а-русь, Вялiк-дзень, поў-нач, прав-а-пiс i г. д.

Б. 1. Сьпiсаць i раздзялiць словы рыскамi на прыстаўку, корань i канчатак, аснову-ж падчыркнуць, напрыклад: па-дарож-н- ы, мяц-ел-iц- а, (падчыркнуць па-дарож-н-, мяц-ел-iц-):

Дарога, дарожны, падарожны, прыход, захад, уходаўся, загадаць, загадка, загадчык, прывет, прывiтаць, няпрыветны, сьцяна, сьценка, сьценны, прысьце-нак, пiсьмо, пiсулька, напiсаць, пiсьменства, вясна, веснавы, прадвесьне, увес-ну, лета, ўлетку, летась, леташнi, пазалеташнi, лецейка, жаць, жнiво, жняя, дажынкi.