Жоғары сыныптағы оқушыларды газет, интернет арқылы шет тіліне үйрету.

Тілін ү йренетін елде тұ рмай сол елдің тілін ү йрену ұ зақ уақ ыт тер тө гіп, қ ажырлылық пен уақ ытты қ ажет ететін ең бек болып табылады. Осы мақ сатқ а жетуде аутенттік фильмдердің маң ызы жоғ ары. Видеофильмдер шетел тілін оқ ытуда қ ұ нды материал болғ анымен, оны тікелей оқ у ү рдісіне қ олданудың ә дістемесі толық шешімін таппағ ан мә селе болып отыр. Кө рерменнің кө бісі фильм кө ргенді жақ сы кө ргенімен, оны шетел тілін ү йрену ү рдісінде пайдалануғ а онша мә н бермейді.

Қ азіргі таң да шетел тілдерін оқ ыту ә діс­темесінің жетілдірілуге тиісті теориялық жә не тә жірибелік мә селелерінің қ атарында комму­никативтік қ ұ зыреттілік жә не оғ ан қ ол жеткізу тә сілдері ү немі кө кейтестілігін жоймайтын мә селе болып отыр. Қ азақ стан Республикасында шет тілдік білім беру Халық аралық стан­дарттың негізгі желісінде жү зеге асуда, яғ ни оның ө зегі жалпыеуропалық қ ұ зырлылық та сипатталғ ан дең гейлеп оқ ыту болып табылады. Шетел тілін мең герту ү рдісі халық аралық стандарт негізінде оқ ыту арқ ылы коммуникативті қ ұ зыреттілікті іске асыру мақ сатын ұ станады. Ал, бұ л қ ұ зыреттілік тілдік, сө йлеу, ә леуметтік-мә дени жә не оқ у-танымдық сияқ ты ішкі біртұ тас қ ұ рылымдық бірліктерінен тұ рады. Сондық тан да мұ ғ алім алдында шетел тілі сабағ ында ә ртү рлі ә діс, тә сілдерді (рө лдік ойын­дар, пікірталас сайысы, жобалап оқ ыту, фильм) қ олдана отырып, шетел тілінде сө йлеу­ге ү йрету міндеті тұ р. Сонымен қ атар тілін оқ и­тын елдің мә дени қ ұ ндылық тарын да мең ­герту оқ ушыларды шетел тіліне дайындауда білікті маманның мақ саты болу керек. Бұ л аталғ ан істе нә тижелерге қ ол жеткізуде сабақ та видеофильмдерді кө рсету ө з нә тижесін берері анық.

Қ азіргі заманғ ы ғ ылым мен техниканың даму кезең і оқ у-ағ арту саласында технологиялық жаң а ә дістерді кең қ олдануды қ ажет етеді. Еліміздегі ә леуметтік – экономикалық ө згерістер мен бү кіл ө ркениетті ә лемдегі ақ параттық даму – білім берудің дә стү рлі қ алыптасқ ан жү йесін, ә дістері мен технологиясын қ айта қ арауды талап етуде.

Бірінші тарау " Жоғ ары сыныптағ ы оқ ушыларды газет, интернет арқ ылы шет тіліне ү йрету " деп аталады. Қ азіргі ақ параттық технологиялардың қ арқ ынды даму кезең інде мектептегі оқ у ү дерісінің тиімділігі мұ ғ алімнің кә сіби дайындығ ына тікелей байланысты. Кү нделікті сабақ барысында компьютерді пайдалану - заман талабына болып табылады. XXI ғ асырда қ оғ ам қ ажеттілігін қ анағ аттандыру ү шін білім беру саласында тө мендегідей міндеттерді шешу кө зделіп отыр: білім беру сапасын кө теру, компьютерлендіру, интернет, электрондық телекоммуникация қ ұ ралдары мен электрондық оқ улық тар даярлау. Жоғ арыда аталғ ан тә сілдер оқ ушылардың заман талабына сай білім алуына, танымдық белсенділігін арттыруғ а септігін тигізеді.

Соң ғ ы жылдары кө з алдымызда адамдардың ә леуметтік, мә дени, ғ ылыми жә не ө ндірістік қ ызмет аясына тікелей ә сер еткен компьютерлік революция бола алады. Компьтердің оқ у ү дерісіне де тигізетін ө зіндік ә серін жоқ қ а шығ аруғ а болмайды. Жаң а ақ параттық технологияны адамзат қ ызметінің барлық саласында енгізу ақ параттық қ оғ амның басты кө рінісі болып табылады. Компьютерлік техниканы ү здіксіз білім беру жү йесінде пайдалану оқ ытудың педагогикалық технологиясы, оқ ытудың ақ параттық технологиясы, оқ ытудың компьютерлік технологиясының пайда болуына себеп болды. Сонымен біз осы ұ ғ ымдарғ а тоқ талып ө туді жө н кө рдік. Оқ ытудың компьютерлік технологиясы деп оқ ушының ө з бетімен танымдық іс-ә рекетін дамытуғ а, оқ ыту мен оқ уды басқ аруғ а, сондай-ақ оқ у мен практикалық есептерді ойындық, адам-машиналы тұ рғ ыдан шешуге бағ ытталғ ан ә діснамалық, психологиялық -педагогикалық, бағ дарламалық -техникалық жә не ұ йымдастыру қ ұ ралдарының кешенін айтады.

Кез-келген педагогикалық технология - ақ параттық технология болып табылады. Оқ у-тә рбие ү дерісінде білім беруді ақ параттандыру ү шін жаң а ақ параттық технолгияны пайдалану қ ажет. Білім берудегі жаң а ақ параттық технология деп оқ у мен оқ у-тә рбие материалдарының, есептегіш техника мен аспаптық қ ұ ралдарының жиынтығ ы, есептегіш техника қ ұ ралдардың оқ у ү рдісіндегі рө лі мен орнын, мұ ғ алімдер мен оқ ушылардың ең бегін жетілдіруде оларды пайдаланудың тү рі мен ә дістері туралы ғ ылыми білімнің жү йесін айтады.

Білім беруде компьютерлік технологияларды пайдалану оқ ыту ү дерісін толық ө згертуге, оқ ытудың жеке тұ лғ ағ а бағ ытталғ ан моделін жү зеге асыруғ а мү мкіндік береді. Қ азіргі жаң а оқ ыту қ ұ ралдары, яғ ни компьютерлер, телекоммуникациялық байланыс қ ұ ралдары, қ ажетті интерактивті бағ дарламалық жә не ә дістемелік жабдық тар ә р тү рлі оқ ыту формаларын жетілдіруге мү мкіндік береді, оғ ан қ оса оқ ушылардың ө зіндік жұ мыстарын орындататын ә дістемелік қ ұ ралдар ретінде атқ аратын жұ мысының маң ызы зор.

Білім беруді ақ параттандыру кезінде тү рлі бағ дарламаларды, жү йелер мен орталарды қ ең қ олдану кезінде оқ ытудың формалары мен ә діс-тә сілдері, сонымен қ атар білім беру ү дерістерінің мазмұ ны да маң ызды ө згерістерге ұ шырайды. Сондық тан мектеп алдында тұ рғ ан жаң а мә селелерді жү зеге асыруғ а бағ ытталғ ан оқ ыту тиімділігін арттыруғ а компьютерлік технологияны қ олдану оны жү зеге асыру мен оң тайландыруғ а тікелей ә серін тигізеді:

- оқ ушылардың ө зіндік жұ мысын арттыру;

- ақ параттың тү рлі кө здерімен жұ мыс істеу біліктілігін қ алыптастыру;

- ақ паратты беру, ө ндеу, сақ таудың қ азіргі заманғ ы ә діс-тә сілдеріне оқ ушыны ү йрету;

- олардың интеллектуалдық жә не шығ армашылық қ абілетін дамыту;

- ө мірге икемдеуге себеп болатын ә леуметтік қ ызмет дағ дыларын қ алыптастыру.

Ю.К. Бабанскийдің теориясын қ олданушылар оқ ытудың тиімділігін кө теруге келесі тә сілдермен жетуге болады деп есептейді:

- оқ ыту мен оқ ушылардың ең бегін ғ ылыми тү рде ұ йымдастыру формасын жетілдіру жолымен;

- оқ ытудың интенсивтендіру тә сілін қ олдану арқ ылы;

- оқ ытудың қ азіргі заманғ ы технологиялық қ ұ ралдарын жасап, қ олдану арқ ылы.

Ал, мұ ндай ө згеріс оқ ушының білімге деген ынтасын арттырып, сабақ тың, нә тижелік бақ ылаудың жаң а модельдерін (баяндама, есеп беру, жұ рт алдында жобаларды топ болып бірге отырып қ орғ ау) ізденуге итереді, оқ ытудың жеке оқ ушығ а бағ ытталғ ан қ ызық ты тү рлерін енгізуге қ ө мектеседі. Біз компьютерді кең кө лемде ақ парат қ ұ ралы ғ ана емес, сонымен қ атар адамның қ оғ амда ө зін-ө зі басқ аруына, ө зіндік танымына жаң а жол ашатын жә не қ уатын жаң а жағ дайғ а жаң аша кө зқ араспен пайдалануғ а мү мкіндік беретін қ уатты қ ұ рал деп есептейтін философтардың пікіріне біз де қ осыламыз.

Ақ параттық қ ұ ралдарды қ олдану барысында оқ ытушы мен оқ ушының ө зара ә рекетінде компьютерлік даярлық тары байқ алдық. Мультимедиадағ ы бейнелер мен графикада шетел тілін сазды кескіндемелік анимациялық иллюстрациялар арқ ылы бере отырып, шетел тілін оқ ытуда ү лкен маң ызғ а ие болатындығ ын аң ғ ардық. Бұ л кездегі ұ сынылғ ан формалар, қ ұ ралдар, политра, дизайн, лингвистикалық, кө ркемдік жә не т.б. шешімдердің ү йлесім табуы шетел тілін ү йрену ү дерісіндегі оның мазмұ нын толық тырады. Олар оқ ушының барлық сезім мү шелеріне ә сер ете отырып, оның ойлау қ абілетін арттырып, аналитикалық ойлауы мен бейнелік қ абылдауының, есте сақ тауының барлық тү рлеріне қ озғ ау салып, оқ у ақ паратын толық қ анды қ абылдауына жә не тануына негіз салатындығ ын байқ адық.

Мультимедиа оқ ушылардың оқ у ақ паратын қ абылдаудағ ы кө ру жә не есту бейнелерін ө зара ү йлестіреді. Мультимедиалық бағ дарламалар оқ ушының ақ парат алмасу жағ дайында мультимедиалық жү йемен интерактивті диалог орнату сияқ ты кө птеген жаң а мү мкіндіктерге жол ашады. Шетел тілін оқ ыту ү дерісінде компьютер, мультимедиа, мультимедиялық оқ у бағ дарламаларын қ олдану ағ ылшын тілін оқ ытудағ ы сә н салтанат кө рінісі емес, ө ткен материалдарды қ айталану мен жаң а ақ параттарды қ абылдаудың аса қ ажетті қ ұ ралы болып табылады. Шетел тілін менгеруде оқ ушының танымдық, ә деби-кө ркем жә не ә леуметтік ақ параттарды игеруінде компьютер, мультимедиа мен интернеттің рө лі артып, оқ у материалы жә не қ осымша тақ ырыптық материалдарды мә нерлеп, кө рнекілеп беруде иллюстративті қ ұ рал ретіндегі маң ызы ұ лғ айды. Мультимедиа, презентациялар, видеофильмдер сонымен қ атар оқ ушының оқ у мазмұ нын анық тап, жақ сы мең геру ү шін, шетел тіліндегі экстралингвистикалық ақ паратты игеруге кө мегін тигізеді. Бұ л ақ парат шетел тіліндегі грамматикалық ерекшеліктер мен лингвистикалық ақ параттарды айқ ын да дә л қ абылдауғ а ық пал етеді. Грамматикалық категориялар кең естік дә уірдегі оқ ыту ә рекетінде басты назарда, оқ ушылар грамматикалық ережелер мен сө з жаттады. Ақ параттық технологиялар арқ ылы сабақ та табиғ и орта жасалатын, сө йлесудің ү лгілері беріліп, оқ ушыларғ а сө йлеу дағ дысының пайда болғ аны тә жірибе барысында байқ алды. Оқ у-танымдық ақ параттардың формалары (суреттер, слайдтар, сызбалар), кө рсету формаларының дизайны (анимация, тү рлі эффектілер), сө з жә не дыбыспен сү йемелдеу формалары жобаның басты мақ сатына сай келіп, ең тү йінді мә селеден оқ шауланбауы керек. Оқ ытушы ө з кезегінде бақ ылап, кең ес беріп, іс-ә рекетін оқ ушының да бақ ылауына мү мкіндік жасайды. Ол қ ажетті технологиялардың функциялары мен жұ мыстарына сә йкес тактиканы тү сініп, видеофильмдер немесе презентациялар элементтерін жобалау жә не безендіру мә селелерінде дұ рыс бағ ыт ұ станып жобаның ә дістемелік сипатын жасайды. Бұ л оқ ушының мультимедиялық жоба барысындағ ы орнын ығ ыстырмайды, олар жобаның ө здеріне тиісті бағ ыттарын орындауды жоспарлауды ү йреніп, даярлық шаралары, тақ ырыптық жә не кескіндемелік ақ парат нә тижелері болып табылатын презентациялар, видеофильмдер, тақ ырыптық нә тиже жә не дыбыстық сү йемелдеуде белсенді бола алады. Жұ мыста ақ параттық ортамен тығ ыз қ арым-қ атынаста бола отырып, оғ ан шын беріліп, бастапқ ы ү йрену зерттеу пә ні – тіл жә не оның лингвистикалық тү рлерін оқ ып ү йренуге айтарлық тай қ ызығ ушылық тарын кө рсетеді.

Ж.А. Қ араевтың пікірінше " компьютерлік оқ ыту технологиясы ө зіндік танымдық іс-ә рекетті дамытуғ а арналғ ан методологиялық, психо-лингвистикалық, бағ дарламалы-техникалық, ұ йымдастырушылық қ ұ ралдардың жиынтығ ы" болып табылады.

Оқ ытудың компьютерлік технологиясы оқ ытушы мен оқ ушының арасындағ ы қ атынас формасын ө згертеді. Бұ л ө з кезегінде оқ у мотивациясын кү шейтеді, оқ ытудың қ арқ ындылығ ын арттырады. Оқ у мотивациясы дегеніміз - танып білуге ұ мтылдыратын қ озғ аушы кү штерді дамытудың ә дістері, қ ұ ралдары мен тә сілдері.

Оқ ытудың ақ параттық технологиялары - компьютерлік техниканың, телекоммуникациялық байланыс қ ұ ралдарының, инструментальды бағ дарламалық жабдық тардың жиынтығ ы.

Ал, мультимедиағ а зерттеушілер тү рліше анық тама береді:

Мультимедиа - ә ртү рлі типті ақ параттарды компьютердің ұ сыну мү мкіндігін дамытатын жә не адамның мультисенсорлық табиғ атына негізделген технология.

Мультимедиа - екі не онан да кө п типті ақ параттарды интерактивті формада біріктіру.

Мультимедиа - ә ртү рлі формада ұ сынылғ ан ақ параттарды біріктіруге мү мкіндік беретін компьютердің аппараттық жә не бағ дарламалық қ ұ ралдары кешені.

Шетел тілі сабағ ында білім беру траекторияларын жү зеге асырумен байланысты мә селелерді шешудің айқ ындалғ ан жолдардың бірі - интернет болып табылады. Интернет технологиясы жағ дайында білім алудың дамуы, шетел тілін оқ ыту ү дерісі мазмұ нына да елеулі ө згерістер енгізді. Интернет мү мкіндіктерін тіл ү йренуде пайдала білу, интернет арқ ылы қ ұ нды жә не ақ параттарды тиімді іздеп, таба білу аса маң ызды. Сонымен қ атар ғ аламдық гипермә тінді ақ параттық жү йе (www), электронды кітапханалар, телеконференциялар, журналдардың электронды версиялары, виртуалды музейлер, электронды хабарландыру тақ талары, электронды пошта жү йесінің шетел тілін ү йренудегі ық палы мен орны ерекше.

Интернет жү йесіндегі CD-ROM интерактивті дискілер, хабарландырудың электрондық тақ талары, мультимедиа, гипермә тіндер сияқ ты жаң а электрондық технологиялар Mosaic жә не www интерфейстің кө мегімен оқ ушыларды оқ у ү дерісінде белсенді тү рде тартуғ а мү мкіндік беріп қ ана қ оймайды, дә стү рлі оқ ыту ә дістерінің кө пшілігінен айырмашылығ ы, оқ ыту ү дерісін басқ аруды да жү зеге асырады.

Қ азіргі таң да мұ ғ алімдердің алдында заманауй технологияларды пайдалану негізінде, оқ у мазмұ нын одан ә рі жетілдіру ү шін Ә лемдік желіні қ олдану мә селесі туындап отыр. Ғ аламтор шетел тілін ү йренуде бұ рын белгісіз болғ ан жаң а мү мкіндіктерді ұ сынады. Оларғ а: сабақ мазмұ нына желідегі материалдарды енгізу; жоба жұ мысы бойынша оқ ушылардың жеке ізденістерін жү ргізуге кө мектесу; ә р тү рлі дең гейдегі желі материалдарын пайдалана отырып, оқ ушылардың оқ уғ а деген икемділіктерін дамыту жә не жетілдіру; ө зара хат алмасу нә тижесінде білім алушылардың жазу дағ дысын дамыту; шет тілінің заманауи сө здіктерімен сө з қ орын қ алыптастыру; желі арқ ылы басқ а елдердің мә дениеті, ә леметтік жә не экономикалық жағ дайы туралы мә ліметтер табу, оларды талдауды ү йрену жә не т.б. жатады.

Оғ ан қ оса, ақ параттық жү йе ретінде Ғ аламтор ө з пайдаланушыларына басқ а да ресурстарды ұ сынады:

1) электронды пошта (e – mail);

2) телеконференциялар (usenet);

3) видеоконференциялар;

4) ө з мә ліметтерін енгізу мү мкіндігі, ө зінің жеке бетін қ алыптастыру (homepage) жә не оны Web – серверде орналастыру;

5) ақ параттық ресурстарғ а қ олжетімділік;

6) анық тамалық каталогтар (Yahoo!, InfoSeek/UltraSmart, LookSmart, Galaxy);

7) ізденіс жү йелері (Alta Vista, HotBob, Open Text, WebCrawler, Excite);

8) желіде сө йлесу (Chat).

Қ азіргі уақ ытта дү ние жү зінде электрондық пошта кө пшілікке белгілі жә не телефон, радио, факс ретінде кең таралғ ан.

Электрондық пошта - мұ ғ алімдер мен алыстағ ы оқ ушылар арасындағ ы ақ парат алмасудың тиімді тә сілі. Элетрондық почта экономикалық жә не технологиялық жағ ынан тиімді технология болып табылады жә не оқ у ү дерісі кезінде оқ у курстарының мазмұ ндық жағ ын жеткізу жә не оқ ытушының оқ ушымен кері байланыс қ амтамассыз ету ү шін қ олданылады. Бұ л уақ ытта дә стү рлі оқ ыту кезінде мұ ғ алім мен оқ ушы арасындағ ы " диалог" шектеулі болады. Алайда оқ ушылар модельдік жә не телефондық каналы бар жеке компьютерді пайдалана алады, электорондық почта консультацияның интенсивті ү дерісін іске асырады. Бө лінетін ақ параттық ресурстарғ а жол табу белгілі бір нә нді игеруде кітапхаларғ а, ақ параттық -анық тамалық жү йелерге интерактивті тү рде қ ол жеткізуге мү мкіндік береді.

Шетел тілін оқ ытуғ а ә ртү рлі жолмен жетуге болады. Ә рбір амал ө зінің пікірлесі мен қ арсыластарын табады. Жоғ арыда айтылғ андай жаң а материалды жеткізудің жиі кездесетін тү рі осы электрондық оқ улық тар болып табылады. Электронды оқ улық тар бір мезгілде жаттығ уларды, лабораториялық жұ мыстары мен тестерді, яғ ни бір мезгілде білім беру мен бақ қ ылау жасауды да қ ұ райды. Жү ргізілген тә жірибелер кө рсеткендей, жаң а технологиялық оқ ыту кезіндегі сабақ сапасы мен оқ у курстарының қ ұ рылымы дә стү рлі ә дістерінен ә лдеқ айда жоғ ары болады.

Электрондық оқ улық тар оқ ушылардың шығ армашылық пен жұ мыс жасауына, яғ ни танымдық белсенділігін арттыруғ а мү мкіндік береді. Электрондық оқ улық тың ішкі мазмұ ны ү немі интернет желісі жә не басқ а да электрондық кітапханаларымен толық тырылып отырады. Сө йтіп, ә р оқ ушы ө з мү мкіндігінше, даярлығ ына сә йкес ақ парат, мә ліметтер алып, танымдық ө рісін кең ейтіп, белсенді жұ мыс жасай алады. Оқ ытудың компьютерлік технологиясының оқ у ү дерісіне кең інен енуі оқ ушының танымдық белсенділігін таныта отырып, электрондық оқ улық кө мегімен оқ ушыларды ө зіндік жұ мыс тү рлерін орындауғ а баулиды.

Қ азіргі уақ ытта дә стү рлі оқ улық тармен салыстарғ анда электронды оқ улық тың артық шылық тары туралы кө п айтылуда.

Электрондық оқ улық тардың ерекшелігі мынада:

- тілге ү йрету кезең дерінде табиғ и тілдік ортаны қ алыптастыру;

-оқ ыту ү дерісінде кө рнекіліктің дидактикалық принциптері жү зеге асырылады;

- оқ ытуда оқ ушының жеке ерекшелігі ескеріледі;

- оқ ушылардың барлығ ы толық қ амтылады;

- оқ ушылардың ө з мү мкіншілігін жоғ ары дең гейде пайдалана алады;

-тың дау, сө йлеу, оқ у, жазу ә рекеттері оқ ытуда сатылай ұ йымдастырылады;

- ө з білімдерін ө здері бақ ылай алады;

- репетитор қ ызметін атқ арады;

- нақ ты ақ парат таратушы;

- оқ ушының кө ң іл-кү йіне ә сер қ алдырушы;

- нақ ты білім қ алыптастырушы.

Диссертацияның екінші тарауы «Ағ ылшын тілін оқ ытудың жоғ арғ ы сатысында оқ ушыларды мультимедиалық технологияларды пайдалану, кө ркем фильмдер арқ ылы тың далым ә рекетіне ү йретудің жолдары» деп аталады. Шетел тілін коммуникативтік бағ ытта оқ ытуда мультимедиалық интерактивті технологияларды пайдалану жү ргізілетін сабақ тың тиімділігін арттырады, яғ ни оқ ушылардың сабақ материалдарын тез ә рі терең тү сінуін қ амтамасыз етеді. Шетел тілі пә ні ө зге пә ндерден шынайы тілдік ортаның қ ажеттілігімен ерекшеленеді. Ал сол ортаны жасанды тү рде қ алыптастыру мұ ғ алімнің негізгі міндетінің бірі. Мультимедиалық қ ұ ралдардың заманауи технологияларын енгізу – оқ у ү дерісінің мә нін байытады, оқ ушыларғ а қ атты ә сер етеді, балалардың тіл ү йренуге деген ынтасын арттырады, оларды шетел тілін ақ иқ ат ө мірде қ олдана алуғ а ү йретеді жә не мұ ғ алім мен оқ ушы арасында тығ ыз байланыс орнатуғ а мү мкіндік береді.

Қ азіргі таң да зерттеушілер шетел тілі сабағ ын ө ткізуде жаң а ақ параттық технологияларды пайдаланудың тиімділігі тө ң ірегінде кө птеген тә жірибелік зерттеу жұ мыстарын жү ргізуде. Ол зерттеулердің негізгі мақ саты заманауи оқ ыту ә дісінің тиімділігі мен дә стү рлі оқ ыту ә дісінен ерекшелігі.

Жоғ арыда аталғ ан мультимедиялық қ ұ ралдарды (электронды оқ улық пен тұ саукесер) қ олданудың тиімділігін, тә жірибе жү зінде дә лелдеуге тырыстық. Тә жірибе барысында оқ ушылар жаң а тақ ырыпқ а байланысты электрондық оқ улық пен, мультимедиялық Power Point-та жасалғ ан тұ саукесерлерді пайдаланып, сұ рақ -жауап тә сілін қ олдана отырып топтық жұ мыс жасайды.

Тә жірибелік-эксперименттік жұ мыс ү ш кезең де жү зеге асты: айқ ындау, қ алыптастыру, нә тижелерді талдау жә не жинақ тау. Эксперименттік жұ мыстың басты мақ саты – шетел тілін оқ ыту ү дерісінде жаң а ақ параттық технологиялардың, соның ішінде мультимедиалық қ ұ ралдардың шетел тілін тү сіну жә не сө йлеу дағ дыларын дамытудағ ы рө лін айқ ындап, зерттеу жұ мысының болжамы мен теориялық тұ рғ ыдан анық талғ ан нә тижелердің дұ рыс немесе бұ рыс екендігін дә лелдеп кө рсету.

Тә жірибелік-эксперимент жұ мыстарын ұ йымдастырудың айқ ындау кезең і сауалнама, сұ рақ -жауап, бақ ылау жә не ә нгімелесу ә дісін пайдалану арқ ылы жү зеге асырылды. Бұ л аталғ ан кезең де біз оқ ушылардың білім дең гейін анық таумен қ атар шетел тілі мұ ғ алімдерінен сауалнама алдық.

Эксперимент барысы мен нә тижесін бақ ылау мақ сатында біз оқ ушылардын бастапқ ы білім дең гейін анық тауды жө н кө рдік. Ол ү шін оқ ушылардан ө ткен тарау бойынша бақ ылау тестері мен ситуациялық тапсырмалар алынды. Оқ ушылардың шетел тілін мең герудегі тілдік дағ дыларды қ аншалық ты жетік мең гергенін бақ ылау қ орытындысы бойынша пайыздық кө рсеткіш шығ ардық. Екі сынып оқ ушыларының білім дең гейін бақ ылай отырып, біз 11" е" сынып оқ ушыларының мә тінді оқ у мен грамматикалық дағ дыларының орташа дең гейде екенің, ал сө йлеу мен тың дау дағ дылырының орташадан тө мен екенін байқ адық. Сонымен қ атар екінші 11" д" сынып оқ ушыларының нә тижелеріне қ арасақ, олардың керісінше тың дау жә не оқ у дағ дыларының жоғ ары екенін, ал жазу дағ дысының тө мендеу екенін анық тадық.

Диаграмма 1 – Тә жірибе ө ткізілген сыныптарының салыстырмалы кө рсеткіші