Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Фосфор, табиғатта таралуы, алынуы, қасиеттері.
|
|
Фосфор табиғ атта 
– апатит, 
- фосфорит минералдары тү рінде болады, ө сімдіктерде жә не жануарлар мен адам организмінде болады.
Кү кірт сияқ ты фосфорғ а да ә ртү рлі модификациялар тү зу тә н. Ақ фосфордың кристалдық тор тү йіндерінде 
молекуласы болады, 
гибридтенуі, қ ұ рылымы тетраэдр. Ол активті, улы, сондық тан су астында сақ тайды. Сақ тағ анда полимерлі қ ызыл фосфорғ а айналады, оның активтігі тө мен, улылығ ы аздау. Техникада алынуы:
Конденсациялағ анда қ атты кү йдегі ақ фосфор тү зіледі. Ақ фосфор галогендер, халькогендер, металдармен белсенді ә рекеттеседі. Сілтілік жә не сілтілік-жер металдарымен тұ з тә різді ионды-ковалентті 
, 
, 
, бейметалдармен қ ышқ ылдық ковалентті 
, 
фосфидтерін тү зеді. Тұ тас алғ анда, период бойынша фосфидтердің табиғ аты ә лсіз негіздіктен қ ышқ ылдық қ а дейін ө згереді.
6. Фосфордың бинарлы, кү рделі қ осылыстары.
- фосфин - шіріген балық қ а ұ қ сас иісі бар, улы газ. Жанама жолмен алынады:
- фосфорлылау қ ышқ ыл, бір негізді, фосфордың оттекті қ ышқ ылдарының ішіндегі кү штісі, тұ здары – гипофосфиттер.
оттегі жетімсіз болғ анда тү зіледі.
- фосфорлы қ ышқ ыл, екі негізді, тұ здары – фосфиттер.
- пирофосфорлы қ ышқ ыл, екі негізді, тұ здары пирофосфиттер.
полимерлі қ ышқ ылдар да тү зеді, мысалы, 
- полимерлі метафосфорлы қ ышқ ыл.
- фосфорлау қ ышқ ылы, тө рт негізді, тұ здары – гипофосфаттар.
- фосфор (V) оксиді, ақ қ атты зат, бу кү йінде молекуласының қ ұ рамы 
болады. - химиялық байланысқ ан суды тартып алатын кү шті дегидраттаушы агент.
- фосфор қ ышқ ылында (
) ерігенде 2 типті полимерлі фосфор қ ышқ ылдары тү зіледі: 1) полифосфор қ ышқ ылдары – бір-бірімен ортақ оттек тө белерімен байланысқ ан 
тобының тізбектерін тү зеді. Бұ л қ ышқ ылдардағ ы 
атомының саны 2-ден 20-ғ а дейін ө згере алады. Мысалы, 
- тетраполифосфор қ ышқ ылы, тұ здары – полифосфаттар; 2) полиметафосфор қ ышқ ылдары, қ ұ рылымы циклді (тұ йық). Жалпы формуласы 
.
– ортофосфор (фосфор) қ ышқ ылы, мө лдір тү ссіз кристалл. Молекуласында гибридтенуі, қ ұ рылымы бұ рмаланғ ан тетраэдр. Сулы ортада кү ші орташа қ ышқ ыл.
Ө неркә сіпте алынуы:
1) фосфор (V) оксидін суда ерітіп:
2) экстрация ә дісі:
3) термиялық ә діс:
Лабораторияда алынуы:
Ү ш қ атар тұ з – дигидрофосфат, гидрофосфат жә не фосфат тү зеді. Сілтілік металдар фосфаттары ерітіндіде гидролизге ұ шырайды.
7. Мышьяк топшасы элементтеріне қ ысқ аша шолу.
, 
, 
– мышьяк топшасы элементтері.
Сульфидтік кендерін тотық тырып ө ртеп оксидке айналдырады, сосын оксидтерін тотық сыздандырып жай заттарын алады.
Активтік қ атарда сутектен кейін тұ рғ андық тан, сұ йылтылғ ан қ ышқ ылдармен ә рекеттеспейді. жә не тотық тырғ ыш – қ ышқ ылдармен сә йкес қ ышқ ылын тү зсе, концентрленген 
-те пассивтеледі, ал сұ йылтылғ ан -те нитрат тү зеді, яғ ни ол металдық қ асиет кө рсетеді:
мышьяк ә рекеттеспейді, қ ыздырғ анда, ал кә дімгі жағ дайда ә рекеттеседі. Топша элементтері кү шті сілтілер ерітінділерімен ә рекеттеспейді. Тек ауаның оттегі қ атысуында сілтімен балқ ытып қ ыздырғ анда арсенат тү зеді.
, , қ ыздырғ анда активті металдар жә не бейметалдармен ә рекеттеседі. 
, 
- тұ з тә різді қ осылыстар.
қ атарында негіздік сипаты кү шейеді, бірақ тұ тас алғ анда олар амфотерлі.
қ атарында гидридтердің термиялық тұ рақ тылығ ы, тотық сыздандырғ ыштық қ абілеті жә не негіздік сипаты кемиді.
- қ ышқ ылдық, 
- амфотерлі, 
- негіздік гидроксид.
, 
, висмутқ а +5 тотығ у дә режесі жалпы алғ анда тә н емес, оның қ осылыстарын тотық тырғ ыштар қ атысуында алады.
кү ші бойынша -ке жақ ын, 
қ ұ рамы ауыспалы, висмут қ ышқ ылдары бос кү йінде бө лінбеген.