КІРІСПЕ 8 страница

— есепті кезенді ауыстыру.

Есепті кезең болып бір ай саналады.Бастапқ ы қ ұ жаттардан ақ параттар ең гізу ақ шалы қ аражаттардың бағ ыттары бойынша бейне – бағ дарламаларғ а сә йкес жү зеге асырылады.

Ақ шалы қ аражаттардың сырттан келіп тү сү і жә не сыртқ а жіберіледі.

Берілгендерді ең гізу жә не массивтерді қ арастыру процессінде алгоритмдер тү рінде берілген синтетикалық бақ ылау жү ргізіледі.

Мұ ндай бақ ылаулардың нә тижесінде экранғ а бухгалтерге қ ателіктердің есебін анық тауғ а, ық шамдау жү ргізуге, қ ателіктерді анық тауғ а, дейін жазуды тоқ татып сақ тап қ оюғ а, немесе бү кіл қ ұ жатты жоюғ а жол беретін сә йкес хабарландырулар шығ арылады.

Шартты тұ рақ ты ақ параттарды ық шамдау (қ ажет болғ ан жағ дайда) жә не басқ а қ ұ жаттардың берілгендерін дербес ЭЕМ-ге ең гізу ай ішінде олардың пайда болуы мен бухгалтерияғ а келіп тү сү і мө лшерінде жү зеге асырылады.

Айнымалы ақ параттар массивтерін қ ұ ру есепте кезең ге қ ұ жаттарды ең гізу аяқ талғ анннан кейін «Регистрация» менюінің «Закрытия» пунктіні функциясын іске асыру процессінде жү ргізіледі.

Қ ортынды ақ параттарды қ ұ ру жә не шығ ару «Расчеты» менюінің «Формирование», «Просмотр», «Печать» пунктерінің функцияларын орындау процессінде жү ргізіледі.

Қ ұ рылғ ан қ орытынды ақ параттар бухгалтердің таң дап алғ ан жұ мыс режиміне қ арай басқ а қ ұ рылғ ысына шығ арылуы, дисплей экранда бейленеуі, есептің қ ажетті аумақ тарына берілетін немесе берілгенін кешенді ары қ арай шешу ү шін қ олданылатын берілген массивтерінің тү рінде ұ сынылуы мү мкін.

Акция қ аражаттары есебінде тө мендегілер қ арастырылғ ан:

— массив жазуындағ ы «негізгі шот, субшот» реквизитін автоматты тү рде қ ұ ру;

— ақ ша қ аражаттарын пайдалануғ а жіберген кезде (кірісі бойынша) автоматты тү рде екінші рет жазу;

— ақ шалы қ аражаттар шығ ыны мен қ алдық тарының операциялары бойынша автоматты тү рде есептеу;

— автоматты тү рде кө шіру;

— акция қ аражаттарын тү гендеу жазбасын дербес ЭЕМ-ге ең гізу мү мкіндігі қ арастырылғ ан.

«VIP-ГТ» ЖШС бухгалтерия толық компьютерленбеген. Кейбір бө лімдері ғ ана автоматты тү рде жұ мыс істейді. Кә сіпорынның қ аржылық жағ дайы жылдан-жылғ а жақ саруына байланысты, болашақ та бухгалтерияны толық компьютерлендіру кө зделіп отыр.

Осы дипломдық жұ мыстағ ы жү ргізілген зерттеулер «VIP-ГТ» ЖШС -де кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебі қ олмен жү ргізілетінін кө рсетіп отыр. Қ олмен жү ргізілетін арифметиалық жә не экономикалық есептер кә сіпорынның кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебінің тиімділігін тө мендетеді.

Қ ұ жаттардың кө п санының ақ ша қ аражаттарының есебі бойынша бухгалтер есептілікте қ ателер жібереді, кә сіпорынның бухгалтериясына есептілікті кешігіп толтырады.

Касса қ ұ жаттарын толтырғ ан кезде есеп жұ мысшысы жұ мыс уақ ытының кө п бө лігін қ ұ жаттарды толтыруғ а жібереді.

Ақ ша қ аражаттарының есебі – бухгалтерлік есептің жұ мысты кө п қ ажет ететін бө лімшесінің бірі. Бө лек шаруашалық процестердің уақ ытысында істеуін, касса жұ мысшысының есептілігінің кү ніге толтыруын талап етеді.

Жоғ арыда кө рсетілген себептер серіктестіктің кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебінің жетілдіруін талап етеді.

Менің ойымша, серіктестіктің кассадағ ы ақ ша қ аражатындағ ы бухгалтерлік есебінің жетілдіруінің бірі оның автоматизациялауы болып келеді.

Ақ ша қ аражаты есебінің автоматизациялауының қ ажеттілігі келесілермен тү сіндіріледі:

— ақ ша қ аражаттарының есебі бойынша бірінші қ ұ жаттарының тез жазып беру қ ажеттігі,

— қ ұ жаттарды жазып берген кезде қ ателерді жібермеу;

— машинағ а реквизиттерді енгізілетіндердің санын тө мендету;

— тексеріс пен бақ ылауды қ амту;

— шаруашылық процесстер туралы ақ параттарды детальдеу;

— есеп операциялардың ең бек қ ажеттілігін тө мендету, жұ мыс уақ ытын қ ысқ арту;

— бухгалтердің ең бек ө німділігін жоғ арылату.

Автоматизациялаудың мақ саты – қ азіргі нарық тық экономика жағ дайында кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебінің тиімділігн жоғ арылату.Кассадағ ы ақ ша қ аражаттарының есебінде техниканы пайдаланудың ұ йымдастырудың тиімді нысаны бухгалтердің автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын қ ұ ру болып келеді.

Бухгалтердің автоматтандырылғ ан жұ мыс орны (АЖО) – есеп процесін автоматизациялауды қ амтамасыз ететін есеп техникалары мен қ аражаттармен қ амтылғ ан бухгалтердің жұ мыс орны.

Ә р бухгалтердің қ атты магниттік дискіде жазылғ ан ө зінің бағ дарлама кешені бар.

АЖО қ амтылғ ан бухгалтерия кө птеген ерекшеліктерге ие болады. Техника қ аражаттары бар бухгалтер берілген есптерін орталық тандыра отырып берілген есеп базасын интеграциялауды жү зеге асыра алады. Бұ л шоттардағ ы шаруашылық операцияларын кө рсетуді қ амтиды. АЖО-ның негізгі артық шылығ ы – шағ ын жә не орта кә сіпорындарда есеп машиналарды пайдалануғ а мү мкіншілік береді.

Зерттеліп отырғ ан кә сіпорын – шағ ын жә не орта бизнестегі кә сіпорын. Орталық тандырылғ ан жұ мыста АЖО-дағ ы мә селердің шешуін табуғ а болады – бухгалтерлік есеп пен есептіліктің жалпы регистрлерін қ ұ рғ ан кезде жоғ ары дең гейдегі нә тижелерге жетуге болады.

Енгізу, берілгендерді топтау бір жұ мыс орнында жү зеге асырылады. Бұ л операцияларғ а бухгалтер жауап береді.

Жұ мыстың технологиясы тә жірибесі жоқ бухгалтерге де қ иын болмайды. ЭЕМ-нің негізгі артық шылығ ы бухгалтерлік есептің бар нысандарына бағ ытталғ ан.

Ақ ша қ аражаттары есебінің бухгалтеріне АОЖ ұ йымдастыру оның ең бек ө німділігін жоғ арылатуғ а, бақ ылау жә не талдау функцияларын кү шейтуге, жұ мысының қ ажеттлігін жоғ арылатуғ а ә келеді.

Алғ ашқ ы қ ұ жаттардың нысандарының қ ұ руын, жаң а есептілік нысандардың қ алыптасуын автоматты тү рде мү мкіндіктер қ арастырылғ ан.

«1С: Бухгалтерия» кешенді бағ дарламалары қ ол жұ мысын жең ілдеткен. Бұ л бағ дарламаның негізгі ерекшелігі – бухгалтер кассадағ ы алғ ашқ ы қ ұ жаттарды тіркей отырып, оларды реттеп отыра алады.

Сонымен, алғ ашқ ы қ ұ жаттармен қ атар олардың операциялары да сақ талып отырады. Бұ л кассадағ ы есебін бақ ылауын жең ілдетеді.

.

Қ ОРЫТЫНДЫ

«VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде жү ргізілген зерттеулердің нә тижесінде тө мендегі қ орытынды пікірлерге тоқ таламын.

«VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 2005 жылдың қ азан айынан бастап Алматы қ аласында қ ызмет істеп келеді. Кә сіпорынның шаруашылық қ ызметінің негізгі саласы – кең се тауарларды шығ арып сату. Кә сіпорын қ ызметінің мақ саты – жоғ ары сапалы ө нім шығ ару, заң ды жә не жеке тұ лғ алардың сұ ранысын қ анағ аттандыру. Аз шығ ынды шығ арып, табысты кө п табу, компаниялардың қ ажеттілігін қ анағ аттандыру.

Кә сіпорынның кө рсететін қ ызметі қ азіргі уақ ытта нарық тық экономика жағ дайында ү лкен сұ ранысқ а ие. Кә сіпорынның қ аржылық -шаруашылық қ ызметінің қ аржылық нә тижесі 2013 жылы 55700, 02 тең ге зиян шексе, 2014 жылы кә сіпорын 392442, 9 тең ге таза табыспен аяқ тады.

«VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестікте есеп жұ мысының соң ғ ы этапы қ аржылық қ орытынды есепті қ ұ ру болып табылады. Қ аржылық қ орытынды есептің мақ саты – заң ды тұ лғ аның қ аржылық жағ дайы, шаруашылық қ ызметінің нә тижесі жә не есепті кезең ішіндегі оның қ аржылық жағ дайындағ ы ө згерістер туралы пайдалы, маң ызды жә не дұ рыс ақ параттармен қ амтамасыз ету. Зерттеу жү ргізілген субьектінің қ аржылық қ орытынды есебі бухгалтерлік баланстан, табыстар мен шығ ыстар туралы қ орытынды есептен, меншікті капиталдағ ы ө згерістер туралы қ орытынды есептен жә не тү сіндірме хаттан тұ рады. Бухгалтерлік баланс қ аржылық қ орытынды есепте ү лкен маң ызды рө л атқ арады. Ол белгілі бір мезгілдегі кә сіпорынның қ аржылық жағ дайын кө рсетеді. Бухгалтерлік баланс субъектінің активтерін, міндеттемелерін жә не меншікті капиталын кө рсетеді.

Қ аржылық қ орытынды есептің негізгі нысаны бола отырып, бухгалтерлік баланс есеп беретін мерзімге кә сіпорын мү лкінің қ ұ рамы мен қ ұ рлымын, ағ ымдағ ы активтердің ө тімділігін, меншікті капитал мен міндеттемелердің нақ ты барын, дебиторлық жә не кредиторлық қ арыздардың жағ дайы мен динамикасын анық тауғ а мү мкіндік береді.

Бухгалтерлік балансқ а тігінен жә не кө лдең інен талдау жасау кезінде кә сіпорынның мү лкі жағ ынан келесі бағ а беруге болады. Активтердің нақ ты қ ұ нын айқ ындайтын баланс валютасы 2014 жылы ө ткен жылмен салыстырғ анда 82140324 тең геге немесе 557, 2 пайызғ а ө скен. Бұ л кә сіпорынның ә рі қ арай дамуын кө рсетеді, оның жұ мысының оң нә тижесін сипаттайды. Ұ зақ мерзімді активтердің баланс валютасының ү лесі, ағ ымдағ ы активтердің ү лесіне қ арағ анда тө мен екенін кө реміз. Есепті жылдың басына ұ зақ мерзімді активтердің ү лесі ағ ымдағ ы активтердің ү лесінен 99, 19 пайызғ а (99, 56-0, 37) кем болса, жыл аяғ ында 97, 19 пайызғ а (98, 59-1, 4) кем болды. Яғ ни кә сіпорынның ұ зақ мерзімді активінің есепті жылы ішінде 2 пайызғ а кө бейгенін кө реміз. Ағ ымдағ ы активтердің ө суі ұ зақ мерзімді активтердің ө суінен 0, 2 есеге кем (550, 4-2364, 5) болып отыр.

Есепті жылда зерттеу жү ргізілген кә сіпорынның дебиторлық борыштың сомасы кө бейген. Егер бұ л кө рсеткіштің сомсы есепті жылдың басында 7569543, 41 тең гені қ ұ рса, жылдың аяғ ында 63584739, 56 тең ге болғ ан, яғ ни 8, 4 есе кө бейген. Бұ л кө рсеткіш шамасының жоғ арлауы кә сіпорынның қ аржылық жағ дайының тө мендегенін кө рсетеді.

Меншікті капиталдың шамасы есепті жылдың аяғ ында ө ткен жылмен салыстырғ анда 392442, 9 тең геге ө сті. Міндеттеменің шамасы есепті жылы ө ткен жылмен салыстырғ анда 81756200, 9 тең геге жоғ арлағ ан. Банктен алынғ ан несие есепті жылы ө ткен жылмен салыстырғ анда 13474436 тең геге немесе 135, 6 пайызғ а ө сті. Теория бойынша кә сіпорынның жағ дайы оң болу ү шін дебиторлық борыш кредиторлық борыштан 2 есе жоғ ары болу тиіс. Зерттеу жү ргізілген кә сіпорында бұ л теорияғ а сай емес. Кә сіпорынның тә уелсіздік коэффиценті есепті жылы 0, 28-ден 0, 44-ке дейін немесе 0, 16 пунтке жоғ арлағ анын кө рсетеді. Тә уелсіздік коэффиценті нарық тық қ атынастары дамығ ан елдерде жоғ ары болып саналатын коэффицент шамасынан (0, 5-0, 6) тө мен болып отыр. Сондық тан кә сіпорынның қ аржылық тұ рақ тылық дең гейі ө те тө мен жағ дайда. Серіктестікте есепті жылдың аяғ ында қ аржыландыру коэффиценті 0, 995-ке тең болды. Қ аржыландыру коэффиценті бірден тө мен болып отыр, бұ л тө лем қ абілетінің ө те қ ауіпті жағ дайғ а жеткендігін жә не несие алуды қ иындатқ анын кө рсетеді. Баланс ө тімділігіне келтін болсақ, ол ө тімді емес. Себебі белгіленген 4 тең сіздіктің ішінен біреуіне ғ ана сай болып отыр. Ол дегеніміз тез ө ткізілетін активтер қ ысқ а мерзімді міндеттемелерден артық. Қ алғ ан ү ш тең сіздік белгіленген нормағ а сай келмейді. Ө тімділік коэффицентке келетін болсақ абсолютті ө тімді коэффиценті халық аралық тә жірибие коэффицентінің нормативіне сай емес. Яғ ни жақ ын мезгілде ағ ымдағ ы қ арыздың бө лігі ө телмейтінін кө рсетіп отыр. Аралық ө тімділік коэффиценті белгіленген кә сіпорын ү шін ұ тымды мә ніне сай. 1, 02 коэффицентін қ ұ рап отыр. Жалпы ө тімділік коэффиценті ө ткен жылы 0, 7 ал жыл соң ында 0, 6 қ ұ рады. Осы коэффицент теориялық мә ніне (0, 9-дан тө мен болмау) сә йкес келмейд, яғ ни кә сіпорынның тө лем қ абілетсіздігін кө рсетіп отыр. «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестік қ аржылық қ орытынды есебіне зерттеу жү ргізу нә тижесінде кә сіпорынның осы уақ ытқ а дейін ө зінің 30 “Қ аржылық қ орытынды есепті дайындап тапсыру” деп аталатын Қ азақ стандық стандартына сә йкес қ ұ ратындығ ы анық талды. Қ азіргі таң да барлық кә сіпорындар халық аралық стандартқ а кө шіп жатыр. «VIP-ГТ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіне қ аржылық қ орытынды есебін халық аралық стандартқ а сә йкестендіруді ұ сынамыз.