Олданбалы химия кафедрасы. Бейорганикалық қосылыстардың кластары

Зертханалық жұ мыс

Бейорганикалық қ осылыстардың кластары

Жұ мыстың мақ саты

Бейорганикалық қ осылыстардың

негiзгi кластары,

оларды алу жолдары,

химиялық қ асиеттерін зерттеу.

Жұ мыстың мазмұ ны:

а) қ ышқ ылдық оксидтер мен негiздiк

оксидтердiң сумен ә рекеттесуі;

б) ерiмейтiн гидроксидтердi алу жолдары;

в) гидроксидтердiң берiктiгi;

г) орта тұ здарды алу;

д) негiздiк тұ здарды алу;

е) амфотерлiк гидроксидтердi зерттеу.

Техникалық қ ауіпсіздік:

химиялық реактивтермен жұ мыс істегенде ө те сақ болу қ ажет.

Қ ажетті қ ондырғ ылар мен реактивтер:

а) жанарғ ы;

б) тұ здардың, қ ышқ ылдардың, негіздердің ерітінділері;

в) фенолфталеин, оксидтер.

Жұ мыстың теориялық негізі

Оксидтер дегеніміз екі элементтен тұ ратын, біреуі міндетті тү рде оттегі болып келетін кү рделі заттар.

Оксидтер ү ш топқ а жіктеледі; негіздік, қ ышқ ылдық жә не амфотерлі.

Негіздік оксидтерге К₂О, СаО, ВаО, СuО т.б. қ ышқ ылдық оксидтерге: СО₂, SО₃, Р₂О₅, СІ₂О₇ т.б. амфотерлі оксидтерге АІ₂О₃, ВеО, Сr₂О₃ т.б. жатады.

Негіздер дегеніміз бір немесе бірнеше гидроксил тобымен байланысқ ан металл атомдарынан тұ ратын кү рделі заттар. Мысалы: NaOH, КОН, Са(ОН)₂ жә не т.б.

Қ ышқ ылдар дегеніміз сутегі атомдары мен қ ышқ ыл қ алдығ ынан тұ ратын кү рделі заттар. Мысалы: НСІ, HNO₃, H₂SO₄, H₃PO₄.

Тұ здар дегеніміз металл атомдары мен қ ышқ ыл қ алдық тарынан тұ ратын кү рделі заттар. Олар орта, қ ышқ ылдық, негіздік жә не қ ос тұ здар болып жіктеледі.

Қ алыпты немесе орта тұ здарғ а: NaCl, FeCl₃, CaCl₂, KNO₃.

Қ ышқ ылдық тұ здарғ а: NaHCO₃, Ca(HCO₃)₂, KHSO₄.

Негіздік тұ здарғ а: CuOHCl, CuOHNO_3, AlOHCl₂;

олданбалы химия кафедрасы

Жұ мыстың барысы

1- тә жiрибе: Металл оксидтерi мен бейметалл оксидтерінiң сумен ә рекеттесу реакциясы.

а) Екi пробиркағ а 2-3 мл дистилленген суды қ ұ йың ыз жә не бiреуiне СаО, екiншiсiне ВаО кiшкентай шпательмен оксидтерiн салың ыз.

Ә рбiр пробиркағ а 1-2 тамшы фенолфталеин тамызып, негiздер тү зiлгенiн анық таң ыз. Реакциялар тең деуiн жазың ыз.

б) Пробиркағ а 2-3 мл дистильденген су қ ұ йып, оғ ан Кипп аппаратынан кө міртек диоксидін жіберің іздер. Химиялық тең деулерді молекулалық, иондық тү рде ө рнектең дер.

2-тә жiрибе: Нашар еритiн мыс, никель жә не темiр гидроксидтерiн алу

Ү ш пробиркағ а 2-3 мл: 1-не мыс, 2-не никель, 3- не темiр (III) тұ зының ерiтiндiлерiн қ ұ йың ыз.

Ә рбiр пробиркағ а натрий гидроксидiнің 2н ерітіндісін тұ нба тү зiлгенше қ осың ыз. Орындалғ ан реакцияның тең деулерін жазың ыз. Тү зiлген тұ нбаның тү сiн жазып кө рсетiң iз.

Тұ нбаларды сақ таң ыз!

3-тә жiрибе: Гидроксидтердiң берiктiгi

2-шi тә жiрибе бойынша алынғ ан мыс, никель, темiр гидроксидтерiнiң тұ нбаларын абайлап қ айнағ анша қ ыздыру керек. Қ ай гидроксид тү сiн ө згерттi, себебi не, қ ай гидроксид ыдырады? Реакция тең деулерін жазың ыз.

Тұ нбаларды сақ таң ыз!

4-тә жiрибе: Мыстың (ІІ), никельдің (ІІ) жә не темiрдің (III) орта тұ здарын алу

3-шi тә жiрибе бойынша алынғ ан гидроксидтер тұ нбаларына азот қ ышқ ылын қ осың ыз. Тиiстi реакциялардың тең деулерiн жазың ыз.

5-тә жірибе. Мыс пен кобальттың негiздiк тұ здарын алу

а) Екi пробиркағ а 2-3 мл-ден мыс сульфатының ерiтiндiсiн қ ұ йың ыз. 1- ші пробиркағ а кө к тұ нба тү зiлгенше 2-3 мл натрий гидроксидiн (С(NaOH)=2моль/л) қ осың ыз. 2-ші пробиркағ а натрий гидроксидiн (С(NaOH)=0, 5моль/л) тамшылатып аспан тү стi кө к тұ нба тү зiлгенше қ осың ыз (ә рбiр тамшыдан соң араластыру керек). Екi пробиркадағ ы тұ нбаны абайлап қ айнағ анша қ ыздыру керек.

Неге бiрiншi пробиркадағ ы тұ нба қ араяды, ал екiншiсiндегi тұ нба ө згермейдi, соғ ан тү сiнiк берiң iз жә не тиiстi реакциялардың тең деулерiн жазың ыз.

б) Кобальт хлоридiнің (II) ерiтiндiсiне тамшылап натрий гидроксидiн (С(NaOH)=0, 5моль/л) тұ нба тү зiлгенше қ осың ыз (ә рбiр тамшыдан соң араластырып отыру керек).

Тұ нбаның тү сi қ андай? Осы тұ нбаны ерітіндісімен бірге екi пробиркағ а тең бө лiң iз.

Бiреуiне натрий гидроксидiнiң тең кө лемiн қ ұ йып содан кейiн қ ыздырың ыз. Басқ асына тұ з қ ышқ ылының ерiтiндiсiн тұ нба толық ерiгенше қ осың ыз. Тиiстi реакциялардың тең деулерiн жазың ыз.