Айқас тұйықталудың есептері

Айқ ас тұ йық талу деп электр тізбегінде ә р фазалардың ә р нү ктелерінің тікелей тү йісуін немесе фаза мен ноль ө ткізгіштерінің тү йісуін айтады.

Нормалды ережесіндегі жағ дайда таң далғ ан электрлі қ ұ рылғ ылар айқ ас тұ йық талу токтардың динамикалық жә не термиялық ә серіне орнық ты болуы керек; оларғ а электрлі станция мен қ осалқ ы станциялардағ ы жоғ ары кернеулі электр аппараттар, шиналар, кабельдер, оқ шаулатқ ыштар жатады.

Тө мен кернеулі қ ұ рылғ ыларда айқ ас тұ йық талу жағ дайларда тарату шиттар, автоматты ажыратқ ыштар, сақ тандырғ ыштар орнық ты болуы керек.

Ү ш фазалы электрлі қ ұ рылғ ыларда ә р тү рлі айқ ас тұ йық талуы болуы мү мкін.

I) Барлық фазаларда бір-бірімен бір нү ктеде айқ ас тұ йық талу болғ анда, ү ш фазалы немесе симметриялық деп аталады;

II) Екі фазаларда бір-бірімен бір нү ктеде айқ ас тұ йық талу болғ анда, екі фазалы деп аталады, ол бір нү ктеде, ә р тү рлі нү ктелерде бір уақ ытта бұ зылғ ан нү кте жерге тұ йық талғ анда;

III) Бір фаза 0-ге немесе жерге айқ ас тұ йық талуы болғ анда, бір фазалы деп аталады.

Айқ ас тұ йық талу токтардың есептері ө те кү рделі, сондық тан практикада салыстырмалы шамамен алынғ ан ә дістерді пайдаланады, бұ л есептер сенімді.Қ азіргі уақ ытта жоғ ары кернеулі кү рделі қ ұ рылысы бар электр қ ұ рылғ ыларда токтың шамасын анық тау ү шін ө лшеу аспаптар қ олданылады.Олардың тү рлері- сигнал беру, ө зінен-ө зі жазатын, реттеуіш.

Айқ ас тұ йық талу токтарды анық тау ү шін есептеу схемасын қ ұ рады.Ол схема электрмен жабдық тау жү йесінің нормалды ережесіндегі жұ мысына сә йкес, беріктігін кө теру ү шін барлық жабдық тау кө зі параллельді қ осылды деп алынады.Есептеу схемасында жабдық тау генераторының кедергісі тізбектегі трансформатордың, ә уе жә не кабельді жолдардың, реакторлардың кедергілері ескеріледі.

Есептеу схема бойынша орнын баса тұ ру схемасы қ ұ рылады.Бұ л схемада жабдық тау кө зінің жә не тұ тынушының кедергілері кө рсетіледі.Айқ ас тұ йық талу тогы есепке алынатын нү ктелері белгіленеді.

Генераторларғ а, трансформаторларғ а, жоғ ары кернеулі жә не тарату жү йелерінің қ ысқ а участкелеріне тек индуктивтік кедергісі есепке алынады (Хa").Алыс участкелерде соқ қ ы коэффициенті азаяды, сондық тан есепке белсенді кедергісі алынады.

Орнын баса тұ ру схемаларда айтылғ ан кедергілер атаулы ө лшем бірлігінде " Ом" немесе салыстырмалы ө лшем бірлігінде " *" алынады (" *" индекс ретінде.

Тізбектегі бө лек элементтері	Хa"
*Синхронды генераторғ а (салыстырмалы шамамен (0)) *Турбогенераторларғ а *Гидрогенераторларғ а басатын орамы бар *Гидрогенераторларғ а басатын орамы жоқ *Синхронды жә не асинхронды қ озғ алтқ ыштарғ а *Реакторларғ а, % шамасымен беріледі *Жоғ ары кернеулі ә уе жолдарғ а = 0, 4 Ом / км * 6-20 кВ кабельді жолдарғ а = 0, 08 Ом /км *ү ш фазалы 35кВ кабельді жолдарғ а = 0, 12 Ом /км	0, 125 0, 125 0, 2 0, 27 0, 2

Айқ ас тұ йық талу токтарды ә р тү рлі ә дістермен есептейді:

*Салыстырмалы шамасында ө лшеу, осы ә діспен есепке алынғ ан шамаларды базисті кернеуге жә не базисті қ уатқ а келтіреді;

*Атаулы ө лшем бірлігінде есептеу, бұ л ә дісте орнын баса тұ ру схемаларда Ом заң ы пайдаланылады.Бірақ, электрмен жабдық тау схемасында есепке алу керек:

- жабдық тау кө зінен айқ ас тұ йық талу нү ктеге дейінгі бірнеше транформация сатысын;

- бірнеше жабдық тау кө зін (мысалы: энергия жү йесі жә не ТЭЦ, т.б.).

*Шексіз қ уаттың кө зінен айқ ас тұ йық талу токтың есебі.

Айқ ас тұ йық талу жағ дайда ең жоғ ары соқ қ ы айқ ас тұ йық талу тогы пайда болады () шиналарда жә не басқ а энергияны тарату қ ұ рылғ ыларда электр динамикалық кү ш пайда болады, сол кезде бү гіліс момент қ ұ рылып, металдың механикалық кернеуін қ ұ рады s [ s], МПа.

Ү ш фазалы айқ ас тұ йық талу болғ анда электродинамикалық ә сері ө ткізгіштің ә рекеттестік кү шімен, оларда ө ткенде анық талады.Бір жазық тық та ө ткізгіштер, шиналар орналасқ анда орташа фазалардағ ы шинағ а ә сер ететін ең жоғ ары кү ш анық талады:

= 1, 76· , Н

мұ нда: l – ток ө ткізгіш бө лшектердің ұ зындығ ы, см;

а – ток ө ткізгіш бө лшектердің арақ ашық тығ ы;

Шинаны таратылғ ан кү ш ә сер ететін кө п аралық ты балка ретінде қ арастырсақ соқ қ ы токпен қ ұ рылатын бү гіліс момент М = F·l, Н·м;

Сондағ ы металдағ ы ең жоғ ары механикалық кү ші болады.

s = = ; МПа

мұ нда: W – кедергі моменті,

Шина жалпағ ынан орнатылғ анда - W = ;

Шина қ ырынан орнатылғ анда – W = ;

Айқ ас тұ йық талу жағ дайда ток ө ткізгіш бө лшектердің, кабельдердің қ атты қ ызуы мү мкін.Айқ ас тұ йық талу тізбектерде ток ө ткізгіш бө лшектер орнық ты болуы ү шін [t] алынғ ан материалғ а.

Айқ ас тұ йық талуғ а дейінгі жә не айқ ас тұ йық талу пайда болғ анда ө ткізгіштердің жылудың алуын кө рсететін коэффициент:

Ө ндірістік электр қ ұ рылғ ылар ө те жоғ ары энергия жү йесінен жабдық талғ анда, ток ө ткізгіш бө лщектердің қ имасын жә не аппараттың габариттерін ү лкейту керек.

Тарату қ ұ рылғ ылардың шиналары нормалды жұ мыс ережесіне жә не айналадағ ы жағ дайларына байланысты номиналды параметрлер бойынша таң далады жә не айқ ас тұ йық талу ережесіне тексеріледі.Ә р тү рлі шиналарғ а бү гілістегі мү мкін жоғ ары кернеу шамасы [s] алынады.

Материал атауы	[s], МПа	t, º C
1. Мыс МГМ 2. Алюминий А1 3. Тө мен қ оспалы болат H O

Айқ ас тұ йық талу жағ дай электр ө ткізгіштердің оқ шаулауы тесілгенде, ә уе жолдардағ ы жалаң аш ө ткізгіштер бір-бірімен байланып қ алғ анда, кабельді жолдарда механикалық бұ зылу пайда болғ анда, кейбір кездері электр станциялардағ ы жә не қ осалқ ы станциялардағ ы қ ызметшілердің қ ателігінен болуы мү мкін.

Тө мендету трансформаторлы қ осалқ ы станцияның айқ ас тұ йық талу жағ дай пайда болғ анда, айқ ас тұ йық талу токтар мен қ уаттарды есептеу керек.Базисті қ уатын = 100МВА деп аламыз.Айқ ас тұ йық талу нү ктелерін есептеу сұ лбасында белгілеу керек.

Тә жірибелік жұ мысты орындау жолы:

2.6.1. Алдың ғ ы жұ мыстан тұ тынушыларды жабдық тау трансформаторының тү рін алып ТМ-4000 / 10.Есептеу сұ лбаны (а-сх) айқ ас тұ йық талу нү ктелерін белгілейміз.

2.6.2.

2.6.3. Базисті қ уат = 100МВА, энергия жү йедегі айқ ас тұ йық талу жағ дайғ а қ уаты = 1000МВА деп аламыз.

а)Энергия жү йесіндегі салыстырмалы кедергісін анық таймыз.

= = = 0, 1

б)Сұ лба бойынша трасформатордың салыстырмалы кедергілерін анық таймыз.

= · = = 0, 263

= = = 1, 375

в)Кабельді желілерге салыстырмалы кедергі

= = l = 0, 08·8 = 0, 64·0, 907=0, 580

г)б – е сұ лбалары бойынша салыстырмалы кедергілерін анық таймыз.

= = =0, 132

= = =0, 29

= = =0, 688

= + =0, 1+0, 132=0, 232

= + =0, 232+0, 29=0, 522

= + =0, 522+0, 688=1, 21

2.6.4. , , нү ктелерге айқ ас тұ йық талу токтарды жә не қ уаттарды есептейміз.

нү кте

I_б1=S_б/ U_ср1 = 100/ ·60, 5=0, 96кА

I_к1=I_б1/х_*бк1 = 0, 96/0, 232=4, 14кА

I_{∞ 1}= I_к1 =4, 14кА

i_у1=2, 55·I_к1 = 2, 55·4, 14=10, 56кА

I_у1=1, 52·I_к1 = 1, 52·4, 14=6, 29кА

S_к1=S_б/x_*бк1 = 100/0, 232=437МВА

нү кте

I_б2=S_б/ U_ср2=100/ ·10, 5=5, 5кА

I_к2=I_б2/х_*бк2=5, 5/0, 522=10, 54кА

I_{∞ 2}= I_к2= 10, 54кА

i_у2=2, 55·I_к2= 2, 55·10, 54=26, 88кА

I_у2=1, 52·I_к2= 1, 52·10, 54=16, 03кА

S_к2=S_б/x_*бк2= 100/0, 522=192МВА

нү кте

I_б3=S_б/ U_ср3= 100/ ·5, 2=11, 11кА

I_к3=I_б3/х_*бк3= 11, 1/1, 21=9, 18кА

I_{∞ 3}= I_к3=9, 18кА

i_у3=2, 55·I_к3= 2, 55·9, 18=23, 5кА

I_у3=1, 52·I_к3= 1, 52·9, 18=13, 96кА

S_к3=S_б/x_*бк3= 100/1, 21=83МВА

2.7. Тарату қ ондырғ ының аппаратурасын таң дау.

Тапсырма: РУ-10кВ тарату қ ондырғ ығ ы тоқ ө ткізгіш бө лшектер мен аппаратураны таң дау керек.

Бастапқ ы шамаларын айқ ас тұ йық талу нү ктесіне алдың ғ ы есептен аламыз.

I_к2=10, 54кА

i_у2=26, 88кА

S_к2= 192МВ*А

Ажыратқ ыштардың толық ажырату уақ ытын аламыз:

- Тұ тынушылардың фидерларына: t_откл.3=1, 2сек

- Секциялық ажыратқ ышқ а: t_откл.2=0, 6сек

- РУ-10кВ кіруінде: t_откл.1=1, 2сек

Айқ ас тұ йық талу токтың а периодты қ ұ рамасының басылуының тұ рақ тысы: Т_а=0, 04сек

Тә жірибелік жұ мысты орындау жолы:

Айқ ас тұ йық талу жағ дайда уақ ытта токтың толық жылу импульстерін анық таймыз.

= ( + ), кА² ·с;

= (10, 54)² · (1, 2+0, 04) =138 кА² ·с;

= (10, 54)² · (0, 6+0, 04) =71 кА² ·с;

= (10, 54)² · (1, 2+0, 04) = 138 кА² ·с;

Ток ө ткізгіш бө лшектерге жә не аппаратурағ а ең жоғ ары жұ мыс токтарды () есептейміз. Қ осылатын қ ұ рал – жабдық тардың артық жү ктемесінің коэффициенттерін = 1, 2 аламыз.

*РУ-10 кВ кіру қ ыспағ ында (трансформатордың бастауыш орамында)

= ; А

= = 278А;

*10кВ жинақ ты шиналарғ а

= ; А

мұ нда: = 1, 2; =0, 67 аламыз

= = =372 А

*10кВ тұ тынушыларғ а

= ; А

= = = 153А

= = =14А

= = =45А

= = =42А

2.7.1. Ток ө ткізгіш бө лшектерді таң дау жә не динамикалық, термиялық орнық тылық қ а сынау.

Ток ө ткізгіш бө лшектерді ЭҚ Қ Е (ПУЭ) бойынша шартына сә йкес таң даймыз. Таң далғ ан ток ө ткізгіш бө лшектердің техникалық параметрлерін кесте 1 толтырамыз. (Липкин, 372 бет, П5)

Кесте 1

Қ осылатын қ ұ ралдар	Жоғ ары жұ мыс тогы, А	Ток ө ткізгіш бө лшектердің сипаттамалары	Мү мкін ток шамасы, , А
Маркасы	Салмағ ы кг/м
1. РУ-10кВ кіруі 2. 10кВ жинақ ты шиналарғ а 3. Тұ тынушылар 1.Кө мір шахтасы 2.Теміржолторабы 3.Нан зауыты 4.Тұ рмыстық жү ктеме		А- 4x 30 А- 4х30   А – 3х15 А- 3х15 А-3х15 А-3х15	0, 324 0, 432   0, 122 0, 122 0, 122 0, 122

*Таң далғ ан жинақ ты шиналарды термиялық орнық тылық қ а шарты бойынша тексереміз.

= = = 133 мм²

= 4х40 = 160

Таң далғ ан шиналар термиялық орнық ты.

*Жинақ ты шиналарды динамикалық орнық тылық қ а келесі шарт бойынша [s] тексереміз.

s= = ;

мұ нда: а = 250мм, l = 1000 мм.

Шиналарды қ ырынан орнату арқ ылы аламыз - W = ;

W = = 1, 1см³;

[s]

s_Р= = 463 =46, 3МПа

s_Р= 46, 3МПа [s] = 80МПа

Таң далғ ан шиналар динамикалық орнық ты.

2.7.2. Ажыратқ ышты таң дау.

Ә уе ажыратқ ыштарды келесі шарттар бойынша таң даймыз.

;

· ;

.

Мұ нда: – динамикалық орнық ты ток шамасы; ажыратқ ыштың техникалық паспортында беріледі, кА;

– термиялық орнық ты ток шамасы, ажыратқ ыштың техникалық паспортында беріледі, кА;

– термиялық орнық тылық қ а берілген уақ ыт, техникалық паспортында, сек.

Бір тарату қ ондырғ ыда ажыратқ ыштардың орнатылуы біркелкі болуы қ ажет.Стандарт бойынша ажыратқ ыштың техникалық шамаларын кесте 2 жазамыз.(Прохорский, 209 бет; Алиев 225-бет

Қ осылатын қ ұ ралдар	Ажырат- қ ыштың тү рі	Есептелінген жә не паспорт бойынша берілген шамалардың арақ атынасы
1.РУ-10кВ кіру қ ыспағ ы 2.Секциялы ажыратқ ыш 3.Тұ тынушылар 1.Тұ тынушы 2.Тұ тынушы 3.Тұ тынушы 4.Тұ тынушы	ВМПЭ-10 ВМПЭ-10   ВМПЭ-10   ВМПЭ-10 ВМПЭ-10 ВМПЭ-10

Ескерту: Берілген = 4 сек-ғ ы термиялық орнық тылық ты 8 сек ішінде

анық таймыз.

· = 31, 5² ·8 = 7938

*Термиялық орнық ты уақ ыттың ішінде = 8сек ажыратқ ышқ а ә сер ететін токтың жылу импульстері.

= · t = 10, 54² · 8 = 889 кА² ·с

= · U · ; МВА

= 31, 5 · 10 ·1, 732 =550.

2.7.3. Айырғ ышты таң дау.

Айырғ ыштарды келесі шарттар бойынша таң даймыз:

;

; динамикалық орнық тылық қ а ;

термиялық орнық тылық қ а · ;

мұ нда: – динамикалық орнық ты ток шамасы, техникалық паспортынан аламыз;

– нақ ты айқ ас тұ йық талу ток шамасы; кА

– термиялық орнық ты уақ ыт, сек; паспорт бойынша алынады.

Таң дағ ан айырғ ыштың техникалық шамаларын кесте 3 жазамыз.

Кесте 3

Қ осылатын қ ұ ралдар	Айырғ ыштың тү рі	Есептелінген жә не паспорт бойынша берілген шамалардың арақ атынасы
1.РУ-10кВ кіру қ ыспағ ы 2.Секциялы шиналар 10кВ 3.Тұ тынушылар 1.Тұ тынушы 2.Тұ тынушы 3.Тұ тынушы 4.Тұ тынушы	РВЗ-10/400   РВЗ-10/400   РВЗ-10/400 РВЗ-10/400   РВЗ-10/400   РВЗ-10/400   РВЗ-10/400	10/10   10/10   10/10     10/10   10/10   10/10	400/278 400/372 400/153   400/91 400/45 400/42	50/26, 88 50/26, 88 50/26, 88   50/26, 88 50/26, 88 50/26, 88	1024/444 1024/444 1024/444   1024/444 1024/444 1024/444

Ескерту: – термиялық орнық тылық ты анық таймыз.

· = 16² × 4 = 1024;

Термиялық орнық ты уақ ыттың ішінде = 4 сек ажыратқ ышқ а ә сер ететін токтың жылу импульстері

= · t = 10, 54² · 4 = 444 кА² · с;

2.7.4. Ток трансформаторды таң дау.

Ток трансформаторын – тө мен жә не жоғ ары кернеулі тізбектерде қ олданылады.Олар ө лшеу трансформаторғ а жатады жә не ө лшеу аспаптардың ө лшеу шамаларын кең іту ү шін тағ айындалғ ан.Жоғ ары кернеулі тізбектерде ө лшеу қ ұ ралдарды жә не релелерді жоғ ары кернеуден оқ шаулау ү шін қ олданылады, сол себептен токты ө лшеу аспаптарды, релелерді алысқ а арақ ашық тық та басқ ару шитте орнатуғ а мү мкіндік бар.Ток трансформаторды, амперметрді, есептеуіш, релелерді т.б. қ ұ ралдарды бір жоғ ары емес ток шамасына шығ арады.Ток трансформатордың қ айтымды орамдарында I= 5А жә не I=1А шамаларғ а шығ арылады.

Ток трансформатордың қ айтымды орамын жерге қ осылады, бастауыш жә не қ айтымды орамдардың арасында оқ шаулауы тесілгенде, қ ауіпсіздікті сақ тау ү шін. Ажыратқ ышта орнатылатын ток трансформаторғ а динамикалық жә не термиялық орнық тылық қ а тексерудің қ ажеті жоқ. Ток трансформаторы – орнатылу жеріне байланысты, жұ мыс кернеу шамасына жә не жұ мыс ток шамасына сә йкес таң далады:

;

;

Кесте 4

Қ осылатын қ ұ ралдар	Трансфор- матордың тү рі	Есептелінген жә не паспорт бойынша берілген шамалардың арақ атынасы	Дә лдік класы бойынша ток трансформатордың қ уаты В·А
		0, 5
1.РУ-10кв кіру қ ыспағ ы 2.Тұ тынушылар 1. 2. 3. 4.	ТОЛ-10   ТОЛ-10 ТОЛ-10 ТОЛ-10 ТОЛ-10	10/10   10/10 10/10 10/10 10/10	300/278   200/153 100/91 50/45 50/42

2.8. Жерге қ осу қ ұ ралдарын есептеу

Электрлі ток – адамның денесінен ө ткенде жарым-жартылай немесе толық организмді зақ ымғ а ұ шыратады. I= 0, 1А адамғ а ө те қ ауіпті жә не 2 -3 сек ә сер етсе, ө лімге ә келуі мү мкін.

Жерлендіргіштің тү рлері:

- нақ ты;

- жасанды.

Нақ ты тү рлері – жерде орнатылғ ан су қ ұ бырлар, ғ имараттардың жә не қ ұ рылыстардың метал қ ұ рылымдары, кабельдердің металдан жасалынғ ан қ абық шасы (саны 2-ден тө мен болмағ анда), т.б. сондай.

Жасанды тү рлері – қ ұ бырдан, бұ рыштық тардан, жолақ тан немесе стерженьді метал электродтардан (Прохорский.А.А сурет-202)

Жерге қ осу қ ұ ралдардың есебі: Ең жоғ ары мү мкін кедергі шамасын анық тау жә не қ ұ ралдардың санын анық тау. Жоғ ары кернеулі қ ондырғ ылардың қ орғ ау кедергісі ә р жағ дайда = 0, 5 Ом аспау керек; 1кВ-ғ а дейінгі қ ондырғ ыларғ а 4Ом.

Тә жірибелік жұ мыс.

Тапсырма: Торапты қ осалқ ы станциядағ ы қ ұ рал- жабдық тарды жерге қ осу ү шін жерлендіргіштерді таң дау керек.

Тә жірибелік жұ мысты орындау жолы:

Берілген ө ндірісті цехтың АхВ = 60х42 (м) қ ұ рал – жабдық тарды таң дау керек.Цех маң айындағ ы жердің тү рі – аралас. Электродтардың тү ріне аламыз – қ ұ быр 50мм Æ.Электр қ абылдағ ыштар орнатылғ ан контур бойынша. (Прохорский А.А. 326-332 бет)

1.Цехтың сипаттамасы бойынша:

*Периметрі = 2А+2В = 2·60+2·42 = 120+84=204

*Жер – аралас, жерге сә йкес таң даймыз салыстырмалы кедергісін r = 10⁵ Ом·м;

2.Электродтардың ұ зындығ ы l = 2 ÷ 3м; l = 2м; орнатылатын терең дігі в = 0, 5 ÷ 0, 8 м, в = 0, 6м;

*Электродтың материалына таң даймыз. Қ ұ быр 50мм Æ, = 0, 318rх10^-4;

*Бір-бірімен электродтар болатты жолақ арқ ылы дә некерленген, орнатылады контур бойынша;

*а / l =2(6/3)

*жердің кедергісін стандартты шамамен аламыз, = 4Ом

3.а)Бір электродтың кедергісі

= 0, 318·1·10⁵· 10^-4 = 3, 18Ом

б)Электрлі ө рістердің бір-біріне ә сер етпегендегі электродтардың саны

= / = 3, 18 /4 =1

в)Электрлі ө рістердің бір-біріне ә сер еткендегі электродтардың саны

= / = 1/0, 75 =1, 3

г)Цехтың периметрі бойынша орнатылатын электродтардың саны

= / а = 204 / 6 =34

д)Контурдың дә л ортасында орнатылатын электродтардың саны

= - = 0,

ө йткені электродтарды қ атар бойынша орнатамыз.

ВАБ-43 жылдам ә рекет етуші ажыратқ ыштар

ВАБ-43 – 4000/30-Л-У4 типті автоматты шапшаң ә рекет етуші ажыратқ ыш (ВАБ-43) қ ондырғ ылар мен тұ рақ ты тоқ тың желілерін Қ Т жә не рұ қ сат етілмейтін асын жү ктемелер кезінде қ орғ ауғ а арналғ ан ВАБ-43 қ орғ алатын тізбекке тек екі тізбектен қ осу қ арастырылғ ан. Ажыратқ ыштың негізгі ө лшемдері мен тү йіндері 45-сур. кө рсетілген ()1-краны бар 6 доғ а сө ндіргіш камера, 2-тү йіспелі блок, 3-дабыл беру блогы, 4-шапшаң ә рекет етуші жетектің блогы, 5-рама).

ВАБ-43-тің қ ұ рылысы 46 суретте, оның ажыратылғ ан, жартылай қ осылғ ан жә не қ осылғ ан кү йлердегі кинематикалық сұ лбалары 1 бет ГБ-те кө рсетілген магниттік жү йедегі магнит ағ ының бағ ыты 50 суретте кө рсетілген. Барлық суреттер бірге қ арастырылғ андық тан, барлық бө лшектерінің сандық белгіленуі бірдей.

Жылдам ә рекет етуші жетектің блогы (46, 47, 50 суреттер) ү стің гі 17 жә не тө менгі 22 брустардан тұ ратын электромагниттен, тө рт секциялы ұ стап тұ рушы катушкадан 20, қ осушы катушкасы 25 бар П-тә різдес ө зекшеден магнитсіздендіруші орамнан 60, якорьдан 24, магниттік шунттан 23; еркін ашырау механизмі магнит ө ткізгіш скобадан 30, ө зекшеден 29, серіппесі 31 бар бекіткішпен 40 жә не серіппесі 5 якорьдан 28 тұ рады.

Дабыл беру блогы (1 бет ГБ) оқ шау арқ ылы 30-скобада бекітілген жә не блок-контактіден 37, ВАБ-43 қ осылғ ан жә не ажырағ ан кү йін кө рсететін тұ тқ адан 38, реттеуші гайкадан 34, оқ шаулаушы негізден 32, металды экрандардан 33 жә не 35, тартқ ыштан 39 тұ рады. Тү йіспе блогы (46, 47 сур.) шинадан 13, магниттік ү рлеу катушкасы бар жылжымайтын тү йіспеден 14, жылжымайтын тү йіспеде бекітілген магниттік ү рлеу полюсінен 15, шинағ а 21 қ атаң байланыс 46 арқ ылы қ осылғ ан жылжымалы тү йіспеден 50, металды негізде бекітілген тіреулік 48 жә не оқ шаулаушы 49 экрандары бар скобадан 51, жылжымалы жә не жылжымайтын тү йіспелерді мү йізшелермен 9 жә не доғ а басқ ыш камерамен қ осатын қ атаң байланыстан 10 тұ рады. Тү йіспе блогының барлық бө лшектері оқ шаулаушы негізде 15 орналастырылғ ан. Басты тү йіспелер 14 жә не 50 (47 сурет) кү йіп кетуден доғ а басқ ыш тү йіспелермен 51 жә не 54 қ орғ алғ ан. 51 доғ а басқ ыш тү йіспе 53 осте айналып тұ рады жә не басты жылжымалы тү йіспесі 50 бар қ атаң байланыспен 58 электрлі қ осылғ ан жылжымалы тү йіспеде бекітілген скоба 57 мен доғ а басқ ыш тү йіспенің 51 арасында серіппе 55 орналасқ ан, 51 тү йіспе арқ ылы осы серіппеге басқ анда гайка 56 реттеледі. Жылжымалы тү йіспе жылдам ә рекет етуші жетектен остегі 43 тесік арқ ылы ө тетін тартқ ышпен 45 қ осылғ ан. Тартқ ышта 44 серіппе мен 42 тіреудің реттеуге арналғ ан гайка 47 болады. Тартқ ыш 45 вилка мен осі 27 арқ ылы тұ тқ амен 41 байланысқ ан.

ВАБ-43 ашыратқ ышт кү йінде (47 сурет) тек ұ стап тұ рушы катушканың магнит ағ ыны Ф_ДК ә рекет етеді (50 а сурет), ол Ф^/_ДК жә не Ф^//_ДК ағ ындарына тармақ талады. ВАБ-43 қ осқ ан кезде қ осушы катушканың Ф_ВК магнит ағ ыны П-тә різдес ө зекшенің сол жақ стерженіне қ арсы ағ ын Ф_ДК бағ ытталғ ан. Ф_ВК + Ф_ДК магнит ағ ындарының осындыларының ә серінен якорь 24 сол жақ тан оң ғ а қ арай ауысады. (48 сурет). Бірақ басты жә не доғ а басқ ыш тү йіспелер толығ ымен қ осылмайды, себебі жылжымалы тү йіспемен 50 қ осылғ ан тартқ ыш 45 ВАБ-43 тү йіспелерінің арасында ә лі б₁ саң лау болғ анғ а дейін тоқ тап тұ рады. Бұ л келесі себептерден болады: якорьдің 24 оң жақ кү нге ауысуымен бір мезгілде ө зекшеге 29 якорек 28-те тартылады. Серіппе 59 созылып, бекіткішті 40 тұ тқ аның, 41 қ ысқ ышына ауыстырады, ол тартқ ыштың 45 жоғ арығ а қ озғ алысын тоқ татады. Осы кезде ө с 43 пен гайканың 47 арасындағ ы серіппе 44 алынады. Қ осушы катушка 25 тосызданғ анда якорь 24 ұ стап тұ рушы магнит ағ ынымен ұ стап тұ ратын тартулы кү йде қ алады. Қ осушы катушканың 25 магнит ағ ынымен ұ сталынып тұ рғ ан якорек 28 серіппенің 59 ә серінен бастапқ ы кү шіне оралады да, бекіткіш 40 соғ ып, тартқ ышты босатады, алдымен доғ а басқ ыш тү йіспе, одан кейін басты тү йіспе тұ йық талады. ВАБ-43 тү йіспелері қ осушы катушка тосызданғ анда ғ ана тұ йық танады. Осылайша тізбектегі Қ Т кезінде ВАБ-43 жылдам ажырауы қ амтамасыз етіледі. Қ орғ алатын тізбектің тоғ ы шина 13 магнитті ү рлеу катушкасы жә не жылжымайтын катушка 14, жылжымалы тү йіспе 50, қ атаң байланыс 46, магнитсіздендіруші орам 60 жә не шина 21 арқ ылы ө теді.

ВАБ-43 индуктивті 23 жә не магнитті 19 шунттан (46 сурет) тұ рады. Алғ ашқ ысы Қ Т-да жылдам ажырауды, ал екіншісі – іске қ осу тоғ ын баяу реттеуге арналғ ан. Ф_ДК магнит ағ ыны екі бө лікке бө лінеді: (50 а сурет): Ф^/_ДК – негізгі магниттік тізбек арқ ылы ө теді, Ф^//_ДК – магниттік шунт арқ ылы ө теді. Шунт 19 ү стіге қ арай қ озғ алғ анда магнит ө ткізгіштің сол бө лігінің қ имасы азайып, оның магниттік кедергісі артады, нә тижесінде Ф^//_ДК ағ ыны азайып, Ф^/_ДК артады жә не ВАБ-43-тің іске қ осылу тоғ ы артады. Шунттың ү стің гі жә не тө менгі кү йлері іске қ осылу тоғ ының ең ү лкен жә не ең кіші мә ндеріне сә йкес келеді. Магниттік шунтта іске қ осылу у ставкасының бағ дары болады