Гравиметриялық анализде жүргізілетін есептеулер.

Гравиметриялық ә дісте анализдейтін ү лгінің нақ ты мө лшері m (ү лгі) жә не осы мө лшерден алынғ ан қ ұ рамы белгілі тұ нбаның массасы m (тұ нба) ө лшенеді. Осы мә ндерді пайдаланып анық тайтын компоненттің проценттік мө лшерін табу қ иын емес. Егер анық тайтын компонентті А деп белгілесек, онда:

(1)

Жиі А-ның массасы тікелей ө лшенбейді. Қ ұ рамында А бар тұ нбаның массасы анық талады. Сондық тан тұ нбадағ ы А-ның мө лшерін есептеу қ ажет. Мысалы, BaSO₄ – тұ нбаның гравиметриялық тү рі, анализдеу нә тижесінде Ва-дің массасын анық тау керек. Қ ажетті нә тижені қ арапайым пропорция қ ұ рып алуғ а болады. BaSO₄ молярлы массасын M(BaSO₄), Ba молярлы массасын М(Ва), ал BaSO₄ пен Ва массаларын m(BaSO₄), m(Ba) деп белгілесек:

M(BaSO₄) г BaSO₄ қ ұ рамында М(Ba) г Ва бар

m(BaSO₄) г – // – X г – // –

Анық тайтын заттың молярлы массасының тұ нбаның грави­метриялық тү рінің молярлы массасына қ атынасы гравиметриялық фактор, не қ айта есептеу факторы деп аталады, ол F ә рпімен белгіленеді:

F = M(Ba) / M(BaSO₄), осыдан:

m(Ba) = m(BaSO₄) ^. F

Кейде анық талатын зат тұ нбаның гравиметриялық тү рінің қ ұ рамына кірмеуі де мү мкін. Мысалы, темір сульфаты Fe₂(SO₄)₃ ерітіндісіндегі Fe(III) мө лшерін осы ерітіндіден тү сірілген BaSO₄ тұ нбасының массасы арқ ылы есептеуге болады. Бір моль Fe₂(SO₄)₃ екі моль Fe³⁺ жә не 3 моль SO₄^3- иондарынан тұ рады, сондық тан гравиметриялық фактор мынандай пропорциямен анық талады:

2M(Fe) ------------------- 3M(BaSO₄)

F ------------------- 1

Кө птеген тә жрибелік маң ызы бар анық таулардың гравиметриялық факторлары ү лкен дә лдікпен есептелінген жә не олар аналитикалық анық тамалық тарда келтірілген. Енді (1) тең дікті тә жрибеде пайдалануғ а ың ғ айлы тү рге келтіруге болады: