Дiрiлдi себушiмен жабдыҚталҒан сзс-2,0 сепкiшiн ҚолданудыҢ экономикалыҚ тиiмдiлiгi

Экономика (грекше оikоnоmiа – шаруашылық ты жү ргiзу ө нерi) ұ ғ ымы алғ ашында ү й шаруашылығ ын жү ргiзу туралы заң дегендi бiлдiрген. Қ азiргi кезде бұ л ұ ғ ым одан ә лдеқ айда кең мағ ынада: ө ндiрiс, тұ тас xалық шаруашылығ ы, жалпы ө ндiрiстiң ә р саласы, қ аражат-ақ ша айналысы, т.б. байланысты айтылады. Бiздер экономиканы кең кө лемде, қ оғ амдық ө ндiрiстiң жү йесi деп тү сiнемiз. Экономика ұ ғ ымы материалдық игiлiктер ө ндiру, айырбастау, бө лу жә не тұ тыну ү рдiсi кезiнде адамдар арасында пайда болатын ө ндiрiстiк қ атынастарды сипаттайды.

Рентабельдiлiк, пайдалылық (немiс тiлiнен rеntаbеl — табысты, пайдалы) — тиiмдiлiк‚ фирманың ‚ оның қ ызметiнiң табыстылық кө рсеткiшi. Сан жағ ынан табысты шығ ынғ а бө луден алынғ ан жеке сан ретiнде айқ ындалады. Тү рлерi: инвестициялар Рентабельдiлiкni — ұ лғ аймалы ө ндiрiс пен жаң а теxникағ а жұ мсалғ ан кү рделi қ аржының тиiмдiлiгi. Ол кү рделi жұ мсалымның пайдалылығ ымен жә не оның ө телу мерзiмiмен сипатталады; капитал Рентабельдiлiкгi — жұ мсалғ ан капиталдың бiр тең гесiне шақ қ андағ ы алынғ ан пайданың шамасын сипаттайтын кө рсеткiш

Дiрiлдi себушiлермен жабдық талғ ан сепкiштiң экономикалық тиiмдiлiгi зертxана - танаптық тә жірибенің нә тижелерiне сү йене отырып шығ арылды. Экономикалық тиiмдiлiктi есептеуде [61, 62, 63, 64, 65, 66] ә дiстемелiк жұ мыстар басшылық қ а алынды.

Дiрiлдi себушiмен жабдық талғ ан сепкiштiң экономикалық тиiмдiлiгi - келтiрiлген шығ андарды салыстырумен қ атар ө нiмнiң шығ ынының кө беюiмен бағ аланды.

1. Бiр сағ аттағ ы агрегаттың таза жұ мыс уақ ытының ө нiмдiлiгi

(6.1)

мұ нда – жұ мыс жылдамдығ ы – 7 км/сағ;

– сепкiштiң жұ мыс алым енi – 2, 0 м.

га/сағ.

2. Ауысым уақ ытының агрегаттың бiр сағ атындағ ы ө нiмдiлiгi

(6.2)

мұ нда – себу кезiндегi жұ мыс уақ ытын пайдалану

коэффициентi,

га/сағ.

3. Агрегаттың жылдық ө нiмдiлiгi

(6.3)

мұ нда Т – Солтү стiк Қ азақ стан аймағ ы ү шiн сағ аттың жылдық

жү ктелуi, Т = 146.

га

4. Дірілді себушiмен жабдық талғ ан сепкiштiң баланстық қ ұ ны салыстырмалы салмағ ы бойынша анық талады

(6.4)

мұ нда – тасымалдау мен жинауды қ оса есептегендегi СЗС-2, 0

секпiштiң базалық қ ұ ны, = 900000 тең ге;

базалық сепкiштiң салмағ ы, = 1100 кг;

тә жiрибелiк сепкiштiң салмағ ы, 1115 кг.

тең ге

5. Тiкелей пайдалану шығ ындарын анық таймыз

(6.5)

мұ нда З – қ ызмет кө рсетушiнiң ең бекақ ысы,

Г – жанар-жағ армайдың бағ асы;

Т_ж – ағ ымдағ ы жө ндеу мен теxникалық кү тiмге жұ мсалатын

шығ ындар;

А – амортизациялық бө лiнiстер (тү пкiлiктi жө ндеу жә не

қ айта жө ндеу);

X – сепкiштi сақ тау жұ мсалатын шығ ындар.

Қ ызмет кө рсетушi жұ мысшығ а тө ленетiн ең бекақ ы базалық жә не тә жiрибелiк сепкiштер бойынша бiрдей жә не жетiншi разрядты бiр тракторшымен қ ызмет кө рсетiледi

(6.5.1)

мұ нда N_i – ә рбiр i -шi тарифттiк разрядтағ ы қ ызмет кө рсетушiнiң

саны;

З_i - i -шi разрядтың сағ аттық тарифттiк бө лiмi, З = 19, 57 тг/сағ;

К_э – жоспарды орындауғ а байланысты ең бекақ ыны есептеудегi бағ аны кө теру коэффициентi, меxаникаландырылғ ан жұ мыс ү шiн К_э = 1, 97.

тг/га

Жанар-жағ армай материалдарының жұ мыс бiрлiгiне келетiн бағ асы базалық жә не тә жiрибелiк сепкiштерде бiрдей

(6.5.2)

мұ нда N_{қ оз} – бiр сепкiшке жұ мсалатын қ уат, N_{қ оз} – 21, 8 а.к;

q – тиiмдi а.к.с. жанармайдың меншiктi шығ ыны, 0, 25 кг/т а.к.с. тең

деп алуғ а болады;

Ц_ж – жанармайдың жиынтық шығ ыны, Ц_ж = 99 тг/кг.

тг/га

Ағ ымды жө ндеуге жә не теxникалық кү тiмдерге шығ ыны

(6.5.1)

мұ нда r – ағ ымдық жө ндеу жә не теxникалық кү тiмге бө лiнетiн норма,

r = 25%.

Базалық сепкiш

тг/га