Автономия. 6 страница

тітіркену мү мкіндігі.

Медициналық тә жірибеде арнайы аспап кө мегімен булы, жылы булы, майлы ингаляциялар кең інен қ олданылады. Сонымен қ атар ингаляцияларды қ алталы ингаляторлармен жү ргізуге болады. Ингаляция жасарда пациенттің алдына алжапқ ыш жабылып, буғ а кү ймейтіндей жерге аппарат алдына отырғ ызылады. Буды мұ рнымен жұ тып, ауыз арқ ылы шығ ару керек. Бронх демікпесімен ауыратын пациенттер ү шін ү йде қ олдануғ а арналғ ан ингаляторлар бар. Онда дә рілер пластмассадан жасалғ ан тү тікшеде болады, оғ ан резең ке баллон кигізілген, пациент баллонды басып, ауаның кү шімен дә ріні тыныс жолдарына итереді.

Ингаляторды қ олдану тә ртібі:

1. Баллонның қ ақ пағ ын шешіп, тө мен қ аратың ыз.
2. Аэрозолды баллонды жақ сылап шайқ аң ыз.
3. Мү штікті ауызғ а енгізу керек.
4. Терең тыныс алып баллонның тө менгі жағ ын басу. Осы кезде аэрозолдың белгілі мө лшері бө лінеді.
5. Бірнеше секунд (5-10ceк) тыныс алмай, кейін ауыздан мү штікті шығ арып баяу тыныс шығ арың ыз.
6. Баллон қ ақ пағ ын жабу.

Сырттан енгізу - бұ л кілегей қ абығ ына жә не теріге, қ ұ лақ қ а, кө зге дә рілік заттарды қ олдану. Аталғ ан дә рілік заттар жергілікті ә серге арналғ ан, ө йткені зақ ымдалмағ ан тері арқ ылы тек майда еритін заттар сің іріледі. Компресстер, сепкіштер, майлау, жарақ ат ү стіне арналғ ан таң ғ ыштар, қ ұ лақ қ а, мұ рынғ а, кө зге тамызғ ылар қ ұ ю, қ ұ лақ пен кө зге май жағ у - осылардың бә рі тү рлі дә рілік заттарды сыртқ а енгізу формалары болып табылады. Оғ ан: майлар, эмульсиялар, ерітінділер, ұ нтақ тар, тұ нбалар, сық палар жә не т.

Ысқ ылау

Сұ йық зат немесе майлар тү ріндегі дә рілік заттарды ысқ ылау ә дісімен енгізу. Терінің жұ қ а жерлеріне жә не шаш тү ктері болмағ ан жерлерге ысқ ылау жасалады, яғ ни білектің бү гілген жағ ына, санның артқ ы жағ ына, кө кірек қ уысының алдына, іш аймағ ына т.б. Теріні ысқ ылайтын жер таза болуы керек. Тері қ ұ рғ ақ болғ анша 30-40 минут майларды немесе сұ йық заттарды қ ажетті мө лшерде теріге айналдыра жағ у керек. Теріде қ абыну ө згерістерінің болуы (экзема, дерматит) дә рілерді бұ л жолмен енгізуге қ арсы кө рсетпе болып келеді. Кейбір жағ дайларда ысқ ыламай теріге жақ сы сің у ү шін оны жұ қ алап жағ ып, полиэтилен пленкасымен жабады.

Май жағ у

Дә рі жағ у таза теріге таза аспаптармен жә не жуылғ ан қ олмен жү ргізіледі. Жағ атын майды негізінен тері ауруларына қ олданылады. Зарарсыздандырылғ ан қ алақ шамен жағ атын майды екі бү ктелген зарарсыздандырылғ ан салфеткағ а жағ ып, ауыратын жерге салады. Салфетканың ү стіне шағ ын мақ та тө сеп, компресс қ ағ азын қ ойып, бинтпен орайды. Кейде терең де жатқ ан тіндерге сің іру ү шін майды теріге жағ уғ а тура келеді, ол ү шін терінің сол жерін сабындап жуып, алақ анғ а қ ажетті мө лшерде май салып, ол сің генше сыланады. Майды белгілі бір дене бө лігіне 30-40 минут мұ қ ият жағ ады.

Майды теріге уқ алап енгізу

1. Науқ асты ың ғ айлы етіп отырғ ызу немесе жатқ ызу.
2. Май жағ атын тері аймағ ын қ арап шығ у.
3. Қ атты тітіркендіргіш ә сері бар майларды арнайы бейімделген лентағ а жағ ып, соның кө мегімен теріге сү ртіледі.
4. Майды теріге айналдыра уқ алап енгізеді.

Жабысқ ақ таң ғ ышты қ олдану

Жабысқ ақ таң ғ ыш (пластырь) су ө тпейтін дә кемен жабылғ ан қ ою, жабысқ ақ май. Май негізі дә рілік заттардан қ ұ ралады. Пластырьды жабыстырар алдында теріні спиртпен сү ртеді, шаш болса қ ырқ ып тастайды. Содан кейін қ айшымен пластырьды қ ажетінше қ иып, теріге жабыстырады. Алдын ала спиртпен бір шетін сулап, жайлап пластырьды шешеді. Таң ғ ышты бекіту ү шін пластырьды қ олданады.

Қ ызарғ анда жә не терлегенде теріні қ ұ рғ ату ү шін ұ нтақ тә різді заттарды немесе сепкіштерді қ олданады.

Дә рі-дә рмектерді парентеральді жолмен енгізу

Дә рілік заттарды ас қ орыту жү йесіне тү спей енгізу жолын - парентеральдық деп атайды.

Парентеральдық енгізу жолдарының бірнеше тү рлері бар:

1. Тіндерге - тері, тері астындағ ы май қ абатына, бұ лшық етке, сү йекке.
2. Тамырларғ а - кө ктамыр, артерия, лимфа тамырларына.
3. Қ уыстарғ а - іш қ уысына, плевра, жү рек, буын қ уыстарына.
4. Субарахноидалдық кең істікке.

Парентеральдық енгізу жолы басқ аша «инъекция» деп аталады, латын сө зінен «inectio» - енгізу деген мағ ына береді. Егулердің басқ а енгізу жолдарынан артық шылық тары болғ андық тан, медициналық тә жірибеде кең інен қ олданылады, себебі:

1. енгізген дә рі тез ә сер етеді;
2. дә рінің нақ ты мө лшерде есептелуі, яғ ни дә ріге ас қ орыту ферменттерінің ә сері болмайды;
3. бауырдың кедергі ролі жойылады;
4. жедел кө мек кө рсеткенде ө те тиімді.

Егуді жасау ү шін шприц пен инені қ олданады. Кез-келген шприц келесі негізгі бө лектерден тұ рады: шкаласы бар цилиндр, ине кигізетін конус, поршень.

ЖИТС инфекцияның таратуын алдын алу мақ сатымен пластмассадан стерильді, бү тін қ апшық тағ ы бір рет қ олданылатын шприцтер кең інен тарағ ан. Шприц - тюбиктің бір рет қ олданатын шприцтен айырмашылығ ы - оның іші дә ріге толтырылады. 100 жә не 200 мл сыйымдылық ты Жане шприці қ уыстарды жуу ү шін қ олданылады.

Шприц тұ тас, жарық сыз, жақ сы келетін поршеньмен болуы тиіс, сонда ол бү тіндігін сақ тайды.

Шприцтің бү тіндігін тексеру оң ай: саусақ пен ине салатын конустағ ы тесігін жауып, поршеньді кері қ арай тартып, кейін оны жіберу керек. Егер поршень тез ө зінің орнына тұ рса, шприц бү тін деп саналады.

Егу жасайтын шприцтің сыйымдылығ ы 1, 2, 5, 10 жә не 20 мл болады.

Ә р тү рлі егуге сә йкес ине қ олдану ө те маң ызды.

Тері ішіне - 1 мл, 15 мм иненің ұ зындығ ымен диаметрі 0, 4 мм туберкулинді шприц.

Тері астына – 1-2 мл, кейде 5 мл, иненің ұ зындығ ы 20 мм диаметрі 0, 4-0, 6 мм шприц.

Бұ лшық ет арасына – 1-10 мл, 60, 80 мм иненің ұ зындығ ымен 0, 8 мм диаметрлі шприц Кө к тамырғ а- 10-20 мл, 40 мм иненің ұ зындығ ымен 0, 8 мм диаметрлі шприц.

Шприцке дә рінің мө лшерін дұ рыс сорып алу ү шін, шприцтің бө лігінің дең гейін білу керек. Бө ліктің дең гейін анық тау ү шін, цилиндрде ине салатын конусқ а ең жақ ын миллиметр санын кө рсететін санды тауып алып, кейін сол санның жә не ине салатын конустың арасындағ ы бө ліктердің санын анық тап, тапқ ан санды бө ліктердің санына бө лу керек.

Мысалы: 20 мл шприцтің цилиндрінде ине салатын конусқ а ең жақ ыны 10 саны. Конустың жә не 10 санының арасындағ ы бө ліктің саны 5-ке тең, 10-ды 5-ке бө лгенде 2 мл болады. Бө ліктің дең гейі бағ асы осы шприцте 2 мл.

Аз сыйымдылық пен арнайы шприцтер болады, ондағ ы бір-бірінің аралық тары 0, 01 жә не 0, 02 мл сә йкес бө ліктер қ ойылады. Ол ауыр ә сер ететін дә рілерді – инсулин, вакцина, сарысуларды ең нақ ты мө лшерде енгізуге мү мкіндік береді.

Барлық жұ мыстарды процедуралық мейірбике ө зі кү нделікті арнайы киімде (халат, қ алпақ, бет перде, аяқ киім, қ олғ ап) жұ мыс кү ннің басында келесі ретімен жү ргізу керек:

v жұ мысқ а қ ажет зарарсыздандыру ерітінділерді: лизоформин, гипохлорид натрийді дайындау;

v жұ мыс столдың бетін зарарсыздандыру ерітіндісімен суланғ ан стерильді матамен сү рту;

v Кварц лампасын 60 минутқ а қ осу;

v ыччЗалалсыздандырылмағ ан дә рілерге жә не қ ұ рал-саймандарғ а столды дайындау.

Дә рілік заттарды енгізу тісілдері. Дә рі-дә рмектерді енгізудің бірнеше тә сілдері бар: ішкі (энтеральды) – ауыз немесе тік ішек арқ ылы; сыртқ ы – тері беті, шырышты қ абық немесе тыныс жолы арқ ылы – (парентеральды) - қ арын-ішек жолына соқ пай қ абылдау.

Емдеудің ең кең тарағ ан тү ріне дә ріні ауыз арқ ылы ішкізу жатады. Ауыз арқ ылы берілетін дә рілердің тү рі ә ртү рлі: ұ нтақ, тұ ймедақ, пилюла, ерітінді, тұ нба қ айнатпа, экстракт, микстура. Дә ріні ауыз арқ ылы беру оң ай болғ анымен, оның тиімді жә не тиімсіз жақ тары да бар. Асқ азанда тек майғ а аритін дә рілер ғ ана жақ сы сің еді де, ал кө пшілік дә рілер аш ішекте жақ сы сің еді екен. Сондық тан да, майғ а ерімейтін дә рілер қ анғ а ө те баяу сің еді. Оның ү стіне асқ азанның сө ліндегі ферменттер мен ішкен тамағ ы, дә рілердің қ ұ рамына, сапасына, кері ә сер етіп, оның емдік қ асиетін тө мендетуі мү мкін. Кейбір дә рілерді асқ азанның сө лімен бұ зылып, сапасын жоғ алтып алмас ү шін жә не ащы дә мі білінбес ү шін, сыртын біртіндеп еритін қ абық пен қ аптап қ ояды.

Дә рілерді кө пшілік жағ дайда тамақ алдында, ал кейбіреулерін тіпті астың ү стінде ішкізеді. Асқ азанның шырышты қ абығ ын қ атты тітіркендіретін ө ткір дә рілерді (йодтан, бромнан, мышьяктан, темірден жасалғ ан) тамақ тан кейін ішкен тиімде. Іш ө ткізетін жә не арамтамақ қ ұ рттарғ а қ арсы беретін дә рілерді аш қ ұ рсақ қ а ішкізген дұ рыс.

Мейірбикештер ү шін ең жауапты сә т ол дә рілерді тарату, ішкізу болып есептеледі. Ең ә уелі дә рілерді дә рігердің ауру тарихында белгілеуі бойынша жылжымалы ү стелдің ү стіне, ә р сырқ атқ а арнап жеке-дара ыдыстарғ а тү ймедағ ын, ұ нтағ ын бө ліп салып алады. Ал сұ йық дә ріні беруге тиісті мө лшерде мензуркаларғ а қ ұ йып дайындап қ ояды. Бұ л жерде: 1 асхана қ асығ ының мө лшері 15 мл дистилляцияланғ ан судың мө лшеріндей, 1 бал қ асық - 8-10 мл, 1 шә й қ асық - 4-5 мл болатын есте сақ тағ ан жө н.

Барлық дә ріні науқ ас мейірбикеш кө зінше ішуі керек. Кішкентай нә рестелер дә ріні ө здігінен немесе ө з еркімен іше алмайды. Сондық тан оларғ а кө мектесіп, сұ йық дә рілер мен тү ймедақ тарды, ұ нтақ тарды суғ а ә бден езіп алады да, не шә й, не бал, не ас қ асығ ымен баланың мұ рнын қ ысып тұ рып, аузына қ ұ яды. Бала тыныс алу ү шін аузын ашқ ан кезде дә ріні ық тиярсыз жұ тады. Сол сә тте мұ рнын босатады.

Ө здігінен жұ тына алмайтын, аузы мен кө мекейі жарақ аттанғ ан, кү йген балалардың асқ азанына тамақ тандыру ү шін, мұ рнының тесігі арқ ылы тү тік қ ойып қ ойғ ан болса, онда ішкізетін дә рілерді де сол тү тік арқ ылы тікелей асқ азанына қ ұ йып тұ руғ а болады.

Дә ріні кө тен ішекке енгізу тә сілі де кең інен тарағ ан. Бала ес-тү ссіз, ө н-бойы тырысып, (судорогасы), ұ стамасы ұ стап жатса немесе жұ тқ ыншағ ы мен ө ң еші кү йіп қ алса, ауызы арқ ылы тамақ іше алмайтындық тан, онда дә рі-дә рмектерді кө тен ішегіне енгізу арқ ылы емдеуге болады. Кө тен ішекке енгізетін дә рілер, кө бінесе шырағ дан тү рінде май қ осып (какао майына) жасалынады. Шырағ дандарды тоң азытқ ышта ұ стамаса май еріп, пошымы бұ зылып, кө тен ішекке енгізуге жарамайды. Шырағ данды кө тен ішекке кіргізбес бұ рын, ү лкен дә ріті болмаса, клизма жасап ампуласын босатып алғ ан жө н. Егер кө тен ішектің ампуласы нә жіске толып тұ рғ ан болса, шырағ дан қ ойғ ан соң оның ү лкен дә реті жү ріп кетуі мү мкін. Сө йтіп дә рі денеге сің іп ү лгерместен жатып сыртқ а шығ ып кетеді.

Шырағ данды кө тен ішекке енгізу ү шін, сыртқ атты оң жамбасына, тізесін ішіне қ арай бү гіп жатқ ызады. Мейірбике сол қ олымен сырқ аттың сол жақ бө лігін тартың қ ырап, кө тен саң ылауын ажыратады да, оң қ олымен шырағ данның ү шкір жағ ын кө теннің тесігіне жайлап енгізеді. Шырағ дан сфинктердің ар жағ ына ө тіп кеткенше бойлата беру керек. Ө йтпейінше сфинктер жиырылып-жазылғ анда, шырағ данды сыртқ а итеріп шығ арып тастайды. Шырағ данды кө тен ішекке қ ойғ ан соң, бала біраз уақ ыт жатпаса, дә рі қ айта шығ ып кетуі ық тимал.

Қ уық пен кө тен ішектің ауырғ анын азайтып, тырысуын жазу ү шін атропин, анестезин, белладон қ осып жасалғ ан, немесе олардың қ абынуына қ арсы антибиотиктер қ осып жасалғ ан шырағ дандарды пайдаланады.

Дә рілерді сыртқ а пайдалану тә сілдерін мейірбикелер жақ сы игерулері керек. Мұ рынғ а жә не қ ұ лақ қ а дә рі тамызу ү шін сырқ атты жатқ ызып қ ойғ ан дұ рыс, ал кө зге отырғ ызып қ ойып та тамыза беруге болады.

Мұ рынына дә рі тамызу ү шін бала алдымен сің біріп тастағ аны дұ рыс, сонан соң ауруды арқ асына жастық қ оймай жатқ ызады да, басын артқ а қ арай шалқ айтады. Сө йтіп ең ә уелі мұ рынның бір тесігіне, содан соң екінші тесігіне дә рі тамызады.

Кө зге дә ріні зарарсыздандырылғ ан пипеткамен тамызады. Ол ү шін мейірбике сырқ аттың жоғ ары қ арауын сұ райды, сол қ олындағ ы шаршымен астың ғ ы қ абағ ын тө мен тартың қ ырап тұ рып 1-2 тамшы дә ріні тамызады. Науқ ас кө зін жұ мғ ан соң сыртындағ ы суын шаршымен сү ртіп қ ұ рғ атады.

Қ ұ лақ қ а дә ріні жылытып тамызғ ан абзал. Тері мен теріасты майы дү мпіп іскенде, талаурап қ абынғ анда, мойындағ ы, қ олтық тағ ы, шаптағ ы бездер қ абынғ анда, жең іл-желпі жарақ аттар алғ анда, ұ масы ме жұ мыртқ алары қ абынып ісінгенде, сыртынан дә рі жағ ып булауғ а тура келеді. Жас нә рестелердің шабы, қ олтығ ы, мойыны базданып қ абынғ анда ә ртү рлі дә рі жағ ып емдейді.

Ингаляция – дә рі-дә рмек заттарды тыныс алу жолдарымен ішке дем тарту арқ ылы енгізетін ә діс. Бұ ғ ан газдарды, тез ұ шатын заттарды бү ркуге арналғ ан арнайы аппараттар қ ұ рылысына арналғ ан ұ сақ бү ркілетін заттарды жатқ ызуғ а болады.

Дә рі-дә рмсек заттарды парентеральды енгізу. Тері ішіне, теріастына, етке, тамырғ а шприцпен дә рі енгізу-инъекция деп аталып, оны мейрбикелер мен дә рігерлер іске асырады. Ол ү шін “Рекорд”, “Люэр” деп аталатын шприцтермен инелерді пайдаланады. Соң ғ ы кездері ел арасында аса қ ауіпті жұ қ палы аурулардың шприц арқ ылы тарай бастауына байланысты (жү ре пайда болғ ан иммунды жетіспеушілік нышандары бар кесел, сары ауру) бір мә рте пайдаланатын шприцтерді кең інен қ олдануда.

Шприц пен инелерін қ айнатып зарарсыздандырардың алдың да кең ерелерінде қ ан мен плазманың ізін қ алдырмастан жақ сылап тұ рып жуу керек. Зарарсыздандырғ ышқ а шприцтің ә р бө лшегін жеке-жеке орап салып қ айнатқ ан жө н.

Иъекция алдында мейірбике қ олын сабындап жуып, спиртпен сү ртіп алуы тиіс. Содан соң шприцті жинайды. Теріастына, етке, кө к тамырғ а енгізетін дә рілік заттарды ампуладан сорғ ызып алмас бұ рын, оның не дә рі екендігін ыдысының бү тіндігін, оның ішіндегі сұ йық тық тың тұ нық тығ ын, дә рінің сапалылығ ына, кө з жеткізіп алуы керек. Ампуланың мойнын спиртпен сү ртіп, кескішпен кесіп, шприцтің инесімен сорып алады. Ішіндегі ауасын шығ ару ү шін шприцті тік ұ стап, поршенін ақ ырындап жылжытса болғ аны.

Антибиотиктерді ұ нтақ кү йінше, аузын резең ке тығ ынмен, темір қ алпақ пен жапқ ан флакондарды шығ арады. Оны иъекция ү шін былай дайындайды: алдымен қ алпақ шасын ашып, резең ке тығ ынын спиртпен сү ртеді. Шприцке ұ зын, қ уысы кең инені кигізіп, антибиотикке ерітінді (0, 5 новокаин, физиологиялық ерітінді, дистилляцияланғ ан су т.б.) сорғ ызады да, флаконның резең ке тығ ынына тік шаншып кіргізеді. Сө йтеді де, шприцтегі ерітіндіні поршеньді баса отырып, флаконғ а жайлап жіберіп, дә рі ерігенше кү ту қ ажет. Кейдң дә рінің еруін тездету ү шін, ә рі-бері шайқ ап, содан соң шприцке сорғ ызып алады. Дайын болғ ан шприцті дә рісімен зарарсызданғ ан астаушағ а салып, бетін зарарсызданғ ан дә кемен жауып, палатағ а барады. Кейде мейірбике ішінде дә рісі бар шприц инесін, спиртке малынғ ан дә кемен ғ ана жауып алып, бү кіл бө лімді аралап жү ргенін кө руге болады. Бұ л барып тұ рғ ан ө рескелдік. Мұ ндай инъекция жасағ ан жерде ірің ді соқ та дамуы мү мкін. Сондық тан да кез келген мейірбике инъекция кезінде асептиканың заң дарын қ атал сақ тауы тиіс.

Сырқ ат сә билерге инъекция жасағ ан кезде ө те сақ болғ ан абзал. Себебі олар инъекция мә нін ә лі жете тү сінбейтіндіктен, ине шаншар кезде қ атты тынышсызданып, жылап мазалары кетеді. Тыпырлап, жұ лқ ынып жылап жатқ ан балағ а ине шаншуғ а болмайды, себебі ине сынып немесе оның ұ шы сырқ ат денесінде қ алуы мү мкін, болмаса тамырын, нервісін т.б. зақ ымдап алу ық тимал.

4.Ем шаралар бө лмесі мейірбикесінің жұ мыс тә ртібі

Мейірбикенің емшара бө лмесіндегі жұ мыс реті.

Емшара бө лмесіндегі санитарлы- эпидемияғ а қ арсы тә ртіпті сақ тау.

Емшара бө лмесіндегі медициналық қ ұ жаттар. Мейірбикелердің кә сіптік ауруларының алдын алу

Ә рбір терапевтік бө лімшенің кұ рамында емшара бө лмесі болады. Емшара бө лмесі ә ртү рлі шараларды дайындауғ а жә не жү ргізуге арналғ ан. Бұ л дә рілік заттарды кө к тамырғ а ағ ынмен жә не тамшылатып енгізу, бұ лшық еттік жә не тері астылық инъекциялар, қ ан тобы мен резус-факторды анық тау, клиникалық жә не биохимиялық анализдерге кө к тамырдан қ ан алу, сондай-ақ бө лімше ерекшелігіне қ арай диагностикалық жә не емдік шаралар (тө с, ө кпе қ абы пункциясы жә не т.б.) жү ргізіледі. Емшара мейірбикесінің міндетін орындау ү шін (штаттық кестеге байланысты) бө лімшенің ағ а мейірбикесі жалпы профильдік мейірбикелердің ішінен жеткілікті жұ мыс тә жірибесі бар жоғ ары маманданғ ан немесе 3 дең гейлі колледжді оқ ып бітірген арнайы мейірбикені (3 жыл оқ ығ ан) таң дап алады. Бө лімше ерекшелігіне байланысты іс-шара бө лмесі кушеткамен, зарарсызданғ ан ү стелмен, (1 немесе 2), тамызғ ыштарғ а арналғ ан штативпен, дә рілік заттар қ оятын шыны шкафпен, қ олдарды жә не кұ рал-саймандарды жуатын колжуғ ышпен жә не т.б. жабдық талғ ан. Қ абырғ алар мен еден жиі жә не мұ қ ият санитарлық ө ң деуге ың ғ айлы материалдардан (кафель, майлы бояу) жасалуы керек. Емшара бө лмесінде ауаны зарарсыздандыруғ а арналғ ан бактерицидті шамдар міндетті тү рде болуы керек.

Емшара мейірбикесінің орындайтын ерекше міндеттері: санитарлық эпидемияғ а қ арсы тә ртіпті жү зеге асыру жә не сақ тау, бұ л қ ажеттігіне қ арай, бірақ тә улігіне 2 реттен кем емес, арнайы зарарсыздандырғ ыш (0, 5% хлорамин немесе баскадай) заттарды қ олданумен бө лмені кү нделікті жә не тиянақ ты (аптасына 1 рет) дымқ ыл тазалау. Емшара бө лмесінде жү ргізілетін шаралардың инвазивті сипатын ескере отырып, кесте бойынша, 15-30 минутган кү ніне 3 реттен сиретпей, бактерицидті шаммен зарарсыздандырудың арнайы тә ртібі болады. Емшара бө лмесінде дә рілік заттарды кө к тамырғ а енгізу ү шін шприцтер мен жү йелерді қ ұ райды, пайдаланғ аннан кейін зарарсыздауга немесе бір реттік шприцтер мен инелерді, қ ұ рал-саймандарды пайдағ а асыруғ а дайындайды. Кө п реттік қ ұ рал-саймандар залалсыздау алдында бір ыдыстағ ы зарарсыздандырғ ыш ерітіндіге жуылады. Содан кейін басқ а ыдыстағ ы зарарсыздандырғ ыш ерітіндіге (хлораминнің 0, 5% ерітіндісіне, хлорлы ә ктің 0, 5% сұ йық ерітіндісіне 30 - 60 минутқ а немесе Дезэффектің 2, 5% ерітіндісіне 1 сағ атқ а немесе Лшоформиннің 2, 5% ерітіндісіне 1 сағ атқ а немесе нұ сқ ауғ а сә йкес кез келген басқ а зарарсыздандырғ ыш ерітіндіге) салып қ ойылады. Жууғ а арналғ ан зарарсыздандырғ ыш ерітінділер кірлеуіне байланысты жә не осы ерітіндінің инструкцйясына сә йкес ауыстырылады. Салып қ оюғ а арналғ ан «Лизоформин», «Дезэффект» сияқ ты жаң а зарасыздандырғ ыш ерітінділерді 14 кү нге дейін пайдалануғ а болады, бірақ кірлегенде ертерек ауыстырғ ан жө н. Сондай-ақ жаң а ерітінділерді қ олданғ ан кезде жуатын ерітіндіні жеке дайындамауғ а болады.

Қ олды ө ң деу

Кө рсеткіші: колғ апты киюдің алдында немесе қ олғ апты шешкен соң, биологиялық сұ йық тық тармен жанасқ анда (микробтық жұ ғ уғ а қ ауіп тө нгенде), иммунитеті тө мен науқ асқ а кү тім жасағ анда.

Кажетті заттар: шаруа сабыны, секунды бар сағ ат, жылы су, заласызданғ ан пинцет, мақ та тампондары мен сулгілер, дез ерітіндісі бар ыдыс.

Кажетті жагдай: қ олда жарақ ат болмауы тиіс. Қ олдан сақ инаны шешу, сағ атты шешіп, халаттың білегін 2/3 тү ру, қ ұ бырды ашу, қ олдың саусақ тарын жә не саусақ аралығ ын, білектің 2/3 сабынмен ағ ынды суғ а 10 секунд бойы жуу, сү лгімен қ олды кұ рғ ату.

Казіргі кезде тә жірибемізде бір рет қ олданатын кұ рал жабдық тар (шприцтер, инелер, кө к тамырғ а тамшылатып кұ ятын жү йе, ұ штық тар) кең інен қ олданылады. Бір рет қ олданатын кұ рал жабдық тармен жұ мыс істегенде оларды жоймастан бұ рын арнайы дез ерітінділермен (жуу, сонан соң 30 - 60 минутка дез ерітіндіге салып кою) ө ң деу қ ажет. Бір рет қ олданатын қ ұ рал жабдық тар ө ң делгеннен соң іріктелінеді, жинақ тап салып жойылуғ а жіберіледі. Кө п қ олданылатын қ ұ рал жабдық тармен жұ мыс істегенде бірнеше ережелерді білу қ ажет. Барлық қ анмен байланысты медициналық шараларды (кө к тамырдан кан алу, кө к тамырлық инъекция жә не қ ұ ю), сондай-ақ қ анмен байланыста болғ ан қ ұ рал-саймандармен, шприцтермен, инелермен жә не т.б. жұ мысты инвазивті зерттеу ә дістерін мейірбике міндетті тү рде қ олғ аппен жү ргізуі керек. Бұ л ережені орындау - қ ан аркылы берілетін аурулардың (ВИЧ-инфекция, В, С вирус гепатиттері жә не т.б.) негізгі алдын алу шараларының бірі болып табылады.

Іс шараны орындап болган соң мейірбике міндетті:

І.Келесі кө рсетілген ерітіндінің бірімен қ ұ рал жабдық тарды зарарсыздандыру:

3% хлорамин ерітіндісіне- 60 мин экспозиция;

1, 5 % кальций гипохлорид ерітіндісіне - 60 мин экспозиция;

4% сутек асқ ын тотығ ында -60 мин экспозиция.

2. Жұ мыс ү стелін іс шара аяқ талғ ан соң ыскышпен 3% хлорамин ерітіндісімен немесе кө рсетілген ерітіндінің бірімен ө ң деу қ ажет.

3. Дез ерітіндімен ө ң деп болғ ан соң резең ке қ олғ апты шешу керек.

4. Резең ке қ олғ апты дез ерітіндісі бар ыдысқ а салу.

5. Халатты, масканы шешіп, кір салатын қ апқ а салу қ ажет.

6. Ағ ынды суғ а қ олды 2 рет сабынмен жуып, бір рет қ олданылатын сү лгімен кұ рғ ату қ ажет.

Науқ астың қ аны немесе биологиялық сұ йық тығ ы мейірбикенің киіміне жә не терісіне тиген кезде жасалынатын шаралар:

Былғ анғ ан киімді сыртқ ы жағ ын ішке қ аратып шешу.

3% хлорамин ерітіндісіне - 1 сағ атқ а салып қ ою.

3% хлорамин ерітіндісіне батырылғ ан сү лгіні киімнің былғ анғ ан жеріне 60 мин қ ойып, сонан соң ыстық сумен жуу керек.

70 % этил спиртіне батырылғ ан тампонмен қ ан немесе биологиялық сұ йық тык тиген жерді сү рту қ ажет.