Естен тану.

5. Қ оң ыр-сұ р тү ске ену.

Алғ ашқ ы ү шеуі анық белгісі болып табылады, бір секунд та тоспай, реанимацияны бастау керек.

Тыныс салу мен қ ан айналымын дер кезінде қ алпына келтіру науқ асты термикальды кү йден шығ аруы мү мкін.

Биологиялық ө лімнің белгілері:

1. Кө здің мө лдір қ абығ ының бұ лдырлануы, кө з алмасының жұ мсаруы.

2. Дене қ ызуының қ оршағ ан ортаның температурасына дейін

тө мендеуі.

3. Мә йітдақ тары.

4. Мә йіттің сіресіп қ алуы.

Ақ тық жағ дайлардың кезең дері мен олардың клиникалық кө ріністері

Ағ заның ө лу сатыларын (преагония, агония, клиникалық ө лім) терминалды (ақ тық) жағ дайлар деп айтамыз.

Ақ тық жағ дай - ө лім мен ө мір арасындағ ы жағ дай, ағ заның ө лім халіндегі кү йі. Бұ л кезде ә ртү рлі патологиялық процестердің ә серінен гомеостазды қ олдап отыратын ә ртү рлі мү шелер мен жү йелердің ү йлесімді ө мірлік-маң ызды қ ызметі бұ зылады. Терминалды жағ дайларғ а алып келетін себептер ә ртү рлі болып келеді: ауыр жарақ аттар, жедел қ ан жоғ алту, жоғ ары жә не тө мен температура ә сері, ауыр жедел интоксикация, коронарлы қ ан айналым бұ зылыстары т.б. терминалды жағ дайларда ә р тү рлі себептерге қ арамастан ағ зада жалпы ө згерістер байқ алады.

Бас ми қ ыртысы гипоксияғ а (қ ан мен ұ лпаларда оттегінің жетіспеушілігі) ө те сезімтал болып келеді, сондық тан терминалды жағ дайларда орталық жү йке жү йесі жоғ ары бө лімі ми қ ыртысының қ ызметі бұ зылады, адам есін жоғ алтады. Егер гипоксия 3-6 минутқ а дейін созылса, бас ми қ ыртысындағ ы ө згерістер қ айта қ алпына келмейді.

Ми қ ыртысы қ ызметінің бұ зылуымен қ атар қ ыртыс асты қ ұ рылымдарының қ ызметі бұ зылады. Тыныс алу жә не жү рек қ ан тамыр орталығ ы орналасқ ан сопақ ша ми ең соң ынан ө леді. Бас мидың қ айтымсыз ө луі дамиды.

Терминалды жағ дайлар кезіндегі ү демелі гипоксия жә не ми қ ызметінің бұ зылыстары жү рек қ ан-тамыр жү йесі қ ызметінің бұ зылуларына алып келеді. Преагония кезінде жү ректің айдау қ ызметі тө мендейді. Ағ залардың, ә сіресе мидың қ анмен қ амтамасыз етілуінің тө мендеуі қ айтымсыз ө згерістер дамуын кү шейтеді.

Жү ректің автоматизм қ асиеті арқ асында жү рек біраз уақ ытқ а дейін жиырылуы мү мкін. Бірақ бұ л жиырылулар ә лсіз, нә тижелі емес, пульс толымдылығ ы тө мендейді, ол жіп тә різдес болады. Қ ан қ ысымы бірден тө мендейді, соң ынан анық талмайды. Сонымен жү ректің жиырылу ырғ ағ ы бұ зылып, жү рек қ ызметі тоқ тайды.

Гипоксияғ а бауыр мен бү йрек сезімтал, ұ зақ гипоксия кезінде оларда да қ айтымсыз ө згерістер байқ алады.

Терминалдық жағ дайларда ағ зада зат алмасуда ө згерістер байқ алады. Олар тотығ у процестерінің тө мендеуімен, ағ зада органикалық қ ышқ ылдардың (сү т жә не пирожү зімді) жә не кө мір қ ышқ ыл газының жиналуымен сипатталады. Нә тижесінде ағ зада қ ышқ ылды-сілтілі тепе-тең дік бұ зылып, ацидоз дамиды. Ағ за клиникалық ө лім жағ дайынан шық қ аннан кейін алдымен жү рек қ ызметі, сосын тыныс алу, ал зат алмасу жә не қ ышқ ылды-сілтілі жағ дайдағ ы ө згерістер жойылғ ан соң ғ ана бас ми қ ызметі қ айта қ алпына келуі мү мкін.

Бас ми қ ызметінің қ айта қ алпына келуі біраз уақ ытқ а созылады. Қ ысқ а уақ ытты гипоксия жә не клиникалық ө лімнен кейін де (1 минуттан аз) сана ұ зақ уақ ытқ а жоғ алуы мү мкін.

Терминалды жағ дайлардың кезең дері