Арағанды қаласының медицина колледжі

Дә ріс

Тақ ырыбы: Молекулалық генетика негіздері. Жалпы генетика негіздері. Адамның популяциялық генетикасының негіздері.

Мамандығ ы: 0302000 «Медбикелік іс»

Курс: 2

Уақ ыты: 90 мин.

ДӘ РІСТІҢ Қ Ұ РЫЛЫМЫ

ТАҚ ЫРЫБЫ: Молекулалық генетика негіздері. Жалпы генетика негіздері. Адамның популяциялық генетикасының негіздері.

МАҚ САТЫ: Тұ қ ым қ уалаушылық тың негізгі заң дылық тары

жә не Г.Мендель тә жірибелері, заң дары олардың биологиялық маң ызын білу. Ген жә не геннің жіктелуі. Моногенді аурулардың кө ріну жә не пайда болу жә не кө ріну себептерін біліп, мең геру Популяцияның генетикалық сипаттамасы анық тау дағ дыларын игеру.

ДӘ РІС ЖОСПАРЫ:

1. Тұ қ ым қ уалаушылық тың негізгі заң дылық тары

2. Г.Мендель тә жірибелері, заң дары

3. Т.Морганның тұ қ ым қ уалаушылық тың хромосомалық теориясы

4. Гендердің қ ұ рылысы мен қ ызмет етуі туралы молекулалық -биологиялық тү сінік

5. Гендердің жіктелуі, қ асиеті

6. Трансформация туралы тү сінік.

7. Тұ қ ым қ уалаудың моногең дік жә не полигендік механизмдері.

8. Адамның популяциялық генетикасының негіздері.

ДӘ РІС

Генетика - тұ қ ым қ уалаушылық пен ө згергіштікті зерттейтін ғ ылым. Оның қ алыптасуы 1900 жылдан басталады, ал негізін қ алаушысы, " атасы" чех ғ алымы Г.Мендель.

Тұ қ ым қ уалаушылық тірі ағ залардың негізгі қ асиеттерінің бірі - ол ұ рпақ тан-ұ рпақ қ а ата-аналарының белгілерінің, қ асиеттерінің ү здіксіз беріліп отырылуын қ амтамасыз етеді. Тұ қ ым қ уалаушылық тың екі мә ні белгілі: 1) оның тұ рақ ты, консервативті болуы, яғ ни ұ рпақ тан-ұ рпақ қ а ағ залардың негізгі белгілері мен қ асиеттерінің ө згеріссіз беріліп отырылуы. Оғ ан мысал ретінде қ ойдан қ озының, тү йеден ботаның, биеден қ ұ лынның, иттен кү шіктің туылуын атауғ а болады; бидай сепсек бидай жинаймыз, жү геріден жү гері ө неді; асқ абақ тан асқ абақ жетіледі т.с.с. Тұ қ ым қ уалаушылық тың консервативтілігінің нә тижесінде биологиялық тү рлердің, тіршіліктің тұ рақ тылығ ы, біртұ тастығ ы қ алыптасады; 2) тұ қ ымқ уалаушылық тың ө згергіштігі, яғ ни ә р тү рлі себептердің салдарынан ағ залардың белгілері мен касиеттері азды-кө пті ө згеріске ұ шырайды. Оғ ан мың дағ ан мысал келтіруге болады. Бір отбасының балалары бір-бірінен аз да болса ерекше, ө згеше болады; қ орадағ ы қ ой, ешкі, сиыр, жылқ ылар бір-бірінен сә л де болса ө згеше болады; егістіктегі бидай, жү гері арпа т.с. ө сімдіктер биіктігі, ө німділігі жағ ынан тү рліше. Тұ қ ым қ уалайтын ө згергіштіктің нә тижесінде тіршіліктің сан алуан тү рлері пайда болғ ан.

Генетика ғ ылымының негізгі мақ саты — тұ қ ым қ уалаушылық пен ө згергіштікті зерттеп, тіршіліктің негізгі зандылық тарының сырын ашу, анық тау. Оның медицина, ауыл шаруашылығ ы т.б. салалар ү шін маң ызы ө те зор. Адам ауруларының кө бісі тұ қ ым қ уалайды, ал инфекциялық, инвазиялық жә не т.б. аурулардың зілдігі тұ қ ым қ уалашылық пен анық талады. Оларды анық тап емдеп ауруды болдырмай алдын алу ү шін генетиканы жақ сы игеру қ ажет.

Ағ залардың тұ қ ым қ уалаушылық қ асиеті ертедегі грек оқ ымыстыларына белгілі болғ ан, бірақ олар оның мә нін дұ рыс тү сіндіре алмағ ан.

Олардың болжамдары бойынша ұ рпақ тардың белгілері, қ асиеттері атасы мен анасының тұ қ ым қ уалаушылық материалдарының ө зара қ осылуы нә тижесінде қ алыптасады. Осы сияқ ты болжамды Ч.Дарвин де дамытқ ан. Ол ө зінің эволюциялық ілімін генетикалық тұ рғ ыдан тү сің діру ү шін " пангенезис" теориясын ұ сынғ ан. Бұ л болжам бойынша ағ залардың ә рбір мү шесі, ұ лпалары ерекше зат - жыныстық жасушалар " пангендер" бө ліп шығ арады, ал олар қ ан арқ ылы жыныс жасушаларына жеткізіліп, (гаметалар) ұ рық танғ ан кезде ө зара қ осылады, деген.

P F1

X